Il-Finanzjament tal-PAK: fatti u ċifri
Il-finanzjament tal-Politika Agrikola Komuni (PAK) ġie żgurat minn fond wieħed għal bosta snin, il-Fond Agrikolu Ewropew dwar Gwida u Garanzija (FAEGG), li mill-1 ta’ Jannar 2007 ġie sostitwit mill-Fond Agrikolu Ewropew ta’ Garanzija (FAEG) u mill-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR). Ir-Regolament dwar il-PAK 2023-2027 jintroduċi mudell ta’ implimentazzjoni ġdid (pjan strateġiku) għan-nefqa kollha tal-PAK.
Il-bażi ġuridika
- It-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE), l-Artikolu 40(3);
- Ir-Regolament (UE, Euratom) 2020/2093 tas-17 ta’ Diċembru 2020 li jistabbilixxi l-qafas finanzjarju pluriennali għas-snin mill-2021 sal-2027;
- Ir-Regolament (UE) 2021/2115 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-2 ta’ Diċembru 2021 li jistabbilixxi regoli dwar l-appoġġ għall-pjanijiet strateġiċi li għandhom jitfasslu mill-Istati Membri skont il-Politika Agrikola Komuni (Pjanijiet Strateġiċi tal-PAK) u ffinanzjati mill-Fond Agrikolu Ewropew ta’ Garanzija (FAEG) u mill-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR) u li jħassar ir-Regolamenti (UE) Nru 1305/2013 u (UE) Nru 1307/2013;
- Ir-Regolament (UE) 2021/2116 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-2 ta’ Diċembru 2021 dwar il-finanzjament, il-ġestjoni u l-monitoraġġ tal-politika agrikola komuni u li jħassar ir-Regolament (UE) Nru 1306/2013;
- Ir-Regolament (UE) 2021/2117 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-2 ta’ Diċembru 2021 li jemenda r-Regolamenti (UE) Nru 1308/2013 li jistabbilixxi organizzazzjoni komuni tas-swieq fi prodotti agrikoli, (UE) Nru 1151/2012 dwar skemi tal-kwalità għal prodotti agrikoli u oġġetti tal-ikel, (UE) Nru 251/2014 dwar id-definizzjoni, id-deskrizzjoni, il-preżentazzjoni, it-tikkettar u l-protezzjoni tal-indikazzjonijiet ġeografiċi tal-prodotti tal-inbid aromatizzat u (UE) Nru 228/2013 li jistabbilixxi miżuri speċifiċi għall-agrikoltura fir-reġjuni ultraperiferiċi tal-Unjoni.
L-iżvilupp tal-qafas finanzjarju agrikolu
Il-Politika Agrikola Komuni (PAK), li nħolqot f’Jannar tal-1962, kienet imsejsa fuq il-FAEGG. Fl-1964, dan il-Fond inqasam f’żewġ taqsimiet, jiġifieri, it-Taqsima tal-“Garanziji” u t-Taqsima tal-“Gwida”, li kellhom regoli differenti.
Mill-1988, il-fondi saru soġġetti għal dixxiplina baġitarja stretta wara l-introduzzjoni tal-ewwel Ftehim Interistituzzjonali, li kien fih perspettiva finanzjarja mill-1988 sal-1992.
Il-qafas finanzjarju pluriennali 2 007-2013 ġie approvat fl-2006 (1.4.3). Ir-Regolament (KE) Nru 1290/2005 ħoloq żewġ fondi agrikoli Ewropej, li jiffinanzjaw il-PAK: il-Fond Agrikolu Ewropew ta’ Garanzija (FAEG) u l-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR). Il-FAEG (l-1 pilastru tal-PAK) jiffinanzja n-nefqa kollha relatata mal-pagamenti diretti lill-bdiewa (3.2.8) u n-nefqa kollha relatata mas-suq (3.2.4). Ir-Regolament (KE) Nru 1698/2005 jiddefinixxi l-karatteristiċi finanzjarji u tal-ipprogrammar tal-FAEŻR (it-2 pilastru tal-PAK) (3.2.9). Il-FAEŻR jikkofinanzja t-titjib tal-kompetittività fis-settur agrikolu u dak tal-forestrija, il-miżuri agroambjentali, it-titjib fil-kwalità tal-ħajja fiż-żoni rurali u l-inkoraġġiment għad-diversifikazzjoni fl-ekonomija rurali, u l-bini ta’ ħiliet lokali (Initiative Leader). Taħt it-TFUE (3.2.1), iż-żewġ fergħat tal-awtorità baġitarja (il-Parlament Ewropew u l-Kunsill) jiddeċiedu flimkien it-totalità tan-nefqa fil-qasam agrikolu.
Il-qafas finanzjarju pluriennali 2014-2020 ġie approvat fl-2013. Ir-Regolament (UE, Euratom) Nru 1311/2013 iddetermina n-nefqa agrikola għall-perjodu 2014-2020, li kienet tammonta għal EUR 408 313 biljun (71.3% għall-pagamenti diretti, 24.4% għall-iżvilupp rurali u 4.3% għall-miżuri tas-suq).
F’Diċembru 2020 il-koleġiżlaturi approvaw ir-Regolament (UE, Euratom) 2020/2093 dwar il-qafas finanzjarju pluriennali 2021-2027. B’riżultat ta’ dan, EUR 378 532.3 miljun (fi prezzijiet attwali) saru disponibbli għall-benefiċjarji tal-PAK sa mill-1 ta’ Jannar 2021, li jirrappreżentaw 31% tal-baġit totali tal-UE (ara t-tabella hawn taħt). Il-miżuri ta’ żvilupp rurali tal-PAK se jibbenefikaw mir-riżorsi addizzjonali tal-programm Next GenerationEU (NGEU) biex jiffinanzjaw l-irkupru ekonomiku u soċjali wara l-kriżi tal-COVID-19 (EUR 8 070.5 miljun). L-ammont totali tal-impenji tal-PAK għall-perjodu 2021-2027 huwa għalhekk ta’ EUR 386 602.8 miljun.
| BAĠIT TAL-PAK TAL-UE-27 (Approprjazzjonijiet ta’ impenn – EUR miljun fi prezzijiet attwali) | (A) Sena 2021 |
(B) Qafas finanzjarju pluriennali 2021-2027 (QFP) |
% (B) |
|---|---|---|---|
| (1) PILASTRU 1 TAL-PAK Pagamenti diretti u miżuri fis-swieq agrikoli |
40 368.0 |
290 534.0 |
76.8% |
| (2) PILASTRU 2 TAL-PAK (2a) Il-miżuri ta’ żvilupp rurali skont il-QFP (2b) Miżuri addizzjonali ta’ żvilupp rurali skont l-Next Generation EU (NGEU) (strument ta’ rkupru temporanju) |
15 345.0 2 387.7 |
87 998.3 8 070.5 |
23.2% --- |
| (3) TOTAL PAK 2021-2027, UE-27 [(1) + (2a)] | 55 713.0 | 378 532.3 | 100% |
| (4) IMPENJI TAL-UE TOTALI | 168 496.0 | 1 221 719.5 | --- |
| (5) % tal-PAK [(3) / (4)] | 33.1% | 31.0% | --- |
| (6) PAK TOTALI: QFP 2021-2027 + NGEU 2021-2022 [(1) + (2a) + (2b)] | 58 100.7 | 386 602.8 | --- |
| (7) QFP TOTALI 2021-2027 + NGEU 2021-2022 | 333 108.9 | 1 642 788.7 | --- |
| (8) % tal-PAK [(5) / (6)] | 17.4% | 23.5% | --- |
NEFQA TAL-PAK SKONT KULL STAT MEMBRU (UE-27, 2021)
| Tqassim ta’ fondi skont kull Stat Membru Għajnuniet diretti/Swieq u miżuri oħra 2021/Żvilupp rurali 2021 (EUR miljun) |
||||
|---|---|---|---|---|
| Stat Membru | a. Għajnuniet diretti (L-ewwel pilastru – FAEG) |
b. Total L-ewwel pilastru – FAEG (inkl. (a.)) |
c. Total FAEŻR (It-tieni pilastru) |
(b+c) % tat-total tal-UE |
| BE | 498.6 | 557.3 | 83.2 | 1.17% |
| BG | 843.2 | 867.9 | 354.6 | 2.25% |
| HR | 347.7 | 360.7 | 382.1 | 1.36% |
| CZ | 852.3 | 869.4 | 357.1 | 2.25% |
| DK | 798.5 | 808.2 | 116.7 | 1.7% |
| DE | 4 615.1 | 4 739.8 | 1 354.0 | 11.2% |
| EE | 165.4 | 167.1 | 91.6 | 0.47% |
| EL | 1 990.9 | 2 232.6 | 635.8 | 5.3% |
| ES | 5 055.0 | 5 666.8 | 1 149.3 | 12.5% |
| FR | 6 807.7 | 7 372.2 | 1 913.1 | 17.1% |
| IE | 1 180.7 | 1 190.6 | 343.3 | 2.8% |
| IT | 3 552.3 | 4 241.7 | 1 470.8 | 10.5% |
| CY | 47.3 | 52.71 | 22.2 | 0.14% |
| LV | 294.7 | 297.1 | 124.0 | 0.77% |
| LT | 510.2 | 514.7 | 188.9 | 1.3% |
| LU | 34.3 | 34.9 | 15.41 | 0.1% |
| HU | 1 276.6 | 1 310.4 | 576.5 | 3.5% |
| MT | 5.1 | 5.2 | 14.9 | 0.04% |
| NL | 651.3 | 703.1 | 163.1 | 1.6% |
| AT | 683.3 | 707.3 | 580.7 | 2.37% |
| PL | 3 319.7 | 3 351.3 | 1419 | 8.8% |
| PT | 756.4 | 8 60.9 | 393.7 | 2.3% |
| RO | 1 885.2 | 1 953.0 | 1 215.1 | 5.8% |
| SI | 132.5 | 139.5 | 119.1 | 0.5% |
| SK | 384.7 | 395.8 | 138.9 | 1.0% |
| FI | 517.3 | 526.0 | 388.3 | 1.7% |
| SE | 673.0 | 686.3 | 319.7 | 1.85% |
| EU | 0.0 | 164.2 | 0.0 | 0.3% |
| EU-27 | 37 878.8 | 40 776.5 | 14566.4 | — |
Sorsi: Il-Kummissjoni Ewropea, il-15-il Rapport Finanzjarju dwar il-FAEG u l-FAEŻR għas-sena finanzjarja 2021.
F’Diċembru 2021, il-Parlament u l-Kunsill adottaw tliet proposti leġiżlattivi dwar il-PAK 2023-2027. Ir-Regolament (UE) 2021/2115, ir-Regolament (UE) 2021/2116, u r-Regolament (UE) 2021/2117 introduċew mudell ta’ implimentazzjoni ġdid għall-finanzjament tal-PAK ibbażat fuq pjanijiet strateġiċi nazzjonali li għandhom jiġu abbozzati minn kull Stat Membru. Il-leġiżlazzjoni l-ġdida tal-PAK tiffoka fuq il-prestazzjoni u r-riżultati u tapplika approċċ imfassal apposta li jippermetti flessibbiltà akbar lill-Istati Membri biex japplikaw il-politika fil-livell lokali. Jekk jogħġbok ara t-tabella ta’ hawn taħt għall-finanzjament allokat tan-nefqa pubblika ppjanata stabbilita fil-pjanijiet taħt iż-żewġ fondi.
ID-DISTRIBUZZJONI TAN-NEFQA PUBBLIKA TOTALI PPJANATA GĦALL-FAEG U L-FAEŻR SKONT IR-REGOLAMENT TAL-PAK 2023-2027.
| TIPI TA’ INTERVENT | Kontribuzzjoni tal-UE (EUR) | Kofinanzjament nazzjonali* | Nefqa pubblika totali (Kofinanzjament UE u nazzjonali) | % bħala sehem tan-nefqa pubblika totali |
|---|---|---|---|---|
| Appoġġ permezz tal-Fond Agrikolu Ewropew (FAEG) | ||||
| BISS – Appoġġ bażiku għall-introjtu għas-sostenibbiltà (Art. 21-28) | 96 697 483 142 | mhux applikabbli | 96 697 483 142 | 31% |
| CIS – Appoġġ akkoppjat għall-introjtu (Art. 32-35) | 23 030 903 969 | 23 030 903 969 | 7% | |
| CIS-YF – Appoġġ komplementari għall-introjtu għall-bdiewa żgħażagħ (Art. 30) | 3 407 403 394 | 3 407 403 394 | 1% | |
| CRISS – Appoġġ ridistributtiv komplementari għall-introjtu għas-sostenibbiltà (Art. 29) | 20 094 247 101 | 20 094 247 101 | 7% | |
| Ekoskema – Skemi għall-klima , l-ambjent u t-trattament xieraq tal-annimali (Art. 31) | 44 712 639 715 | 44 712 639 715 | 15% | |
| Qoton – Pagament speċifiku għall-għelejjel għall-qoton (Art. 36-41) | ||||
| Total tal-pagamenti diretti – FAEG** | 189 109 706 310 | mhux applikabbli | 189 109 706 310 | 62% |
| Apikultura (Art. 54-56) | 285 607 172 | 324 387 287 | 609 994 458 | 0.2% |
| Żebbuġ (Art. 63-65) | 218 729 300 | mhux applikabbli | 218 729 300 | 0.07% |
| Inbid (Art. 57-60) | 4 142 887 347 | 4 142 887 347 | 1% | |
| Ħops (Art. 61-62) | 10 940 000 | 10 940000 | 0.004% | |
| Frott u ħaxix (Art. 49-53) | 4 142 887 347 | 4 142 887 347 | 1% | |
| Setturi oħra (Art. 66-68) | 110 171 983 | 110 171 983 | 0.04% | |
| Appoġġ settorjali totali – FAEG (Art. 42-48) | 8 915 271 473 | 324 387 287 | 9 239 658 760 | 3% |
| Appoġġ permezz tal-Fond Agrikolu Ewropew għal Żvilupp Rurali (FAEŻR) AECC – relatata mal-ambjent/il-klima/it-trattament xieraq tal-annimali (Art. 70) |
20 289 987 423 | 12 922 384 337 | 33 212 371 761 | 11% |
| ANC – Żoni b’restrizzjonijiet naturali (Art. 71) | 10 598 347 767 | 8 117 856 724 | 18 716 204 491 | 6% |
| ASD – Żoni bi żvantaġġi speċifiċi (Art. 72) | 501 286 959 | 329 170 180 | 830 457 139 | 0.3% |
| INV – Investimenti (Art.73 u 74) | 18 433 062 578 | 12 945 827 188 | 31 378 889 766 | 10% |
| INSTAL – Stabbiliment tal-bdiewa u ta’ negozji ġodda (Art. 75) | 3 411 775 402 | 1 763 146 568 | 5 174 921 970 | 2% |
| RISK – Għodod għall-ġestjoni tar-riskju (Art. 76) | 2 731 774 898 | 1 859 749 688 | 4 591 524 586 | 1% |
| COOP – Kooperazzjoni (Art.77) | 7 033 768 843 | 4 125 997 116 | 11 159 765 960 | 4% |
| KNOW – Għarfien u informazzjoni (Art.78) | 1 134 104 929 | 939 153 317 | 2 073 258 246 | 0.7% |
| Assistenza teknika*** | 1 864 585 916 | mhux applikabbli | 1 864 585 916 | 0.6% |
| Appoġġ totali permezz tal-FAEŻR – Żvilupp rurali | 65 998 694 714 | 43 003 285 120 | 109 001 979 834 | 35% |
| Nefqa totali ppjanata tal-PAK | 264 023 672 497 | 43 327 672 407 | 307 351 344 904 | |
Sors: Il-Kummissjoni Ewropea, it-28 Pjan Strateġiku tal-PAK approvat (2023-2027), Ġunju 2023.
*Il-kontribuzzjoni nazzjonali jew il-kofinanzjament ma jinkludux finanzjament nazzjonali addizzjonali msemmi fl-Artikolu 146 tar-Regolament dwar il-Pjan Strateġiku tal-PAK (CSP). Il-pagamenti għall-appoġġ skont ir-Regolament (UE) Nru 1308/2013 mhumiex inklużi fis-CSPs. It-trasferimenti bejn il-fondi huma inklużi.
** Pagamenti diretti: Fir-rigward tal-Anness V aġġustat tar-Regolament CSP (it-total jinkludi l-prodott stmat tat-tnaqqis), fejn l-Istati Membri għamlu dik l-għażla, it-total jinkludi l-ammont stmat li jirriżulta mil-limitu massimu tal-ammonti mogħtija lill-bdiewa, u b’hekk it-total ippjanat tal-interventi kollha taħt il-pagamenti diretti huwa ogħla mill-ammont stabbilit fl-Anness V tar-Regolament dwar is-CSP, għalhekk id-differenza tikkorrispondi għal-limitu massimu; il-pagamenti għall-qoton mhumiex ippjanati bħala intervent u l-allokazzjonijiet tagħhom huma stabbiliti fl-Anness VIII tar-Regolament dwar is-CSP.
*** Żvilupp Rurali: l-assistenza teknika ffinanzjata mill-fondi nazzjonali mhijiex inkluża; il-pagamenti għall-irtirar bikri, li hija miżura mill-perjodu 2007-2013 b’pagamenti massimi għal 15-il sena (madwar EUR 5 miljun b’kollox, inklużi EUR 2 miljun iffinanzjati mill-FAEŻR), mhumiex inklużi.
Ir-rwol tal-Parlament Ewropew
Il-Ftehimiet Interistituzzjonali tal-1988, tal-1993, tal-1999 u tal-2006 taw lill-Parlament Ewropew vuċi akbar dwar in-nefqa obbligatorja. Fl-2009, it-Trattat ta’ Liżbona ta lill-Parlament l-istess saħħa tal-Kunsill fuq il-baġit kollu tal-UE. In-negozjati twal dwar ir-regolament dwar il-qafas finanzjarju għall-2014-2020 wasslu għal ftehim f’Novembru 2013. Il-Parlament kiseb aktar flessibbiltà fil-ġestjoni tal-intestaturi baġitarji, saħħaħ l-unità baġitarja, żgura l-użu immedjat mill-Istati Membri tal-approprjazzjonijiet pendenti mill-baġit tal-2013 u żgura żieda fl-approprjazzjonijiet allokati taħt l-Intestatura 1 (kompetittività) (pożizzjoni tad-19 ta’ Novembru 2013 tal-Parlament Ewropew u d-deċiżjoni tad-19 ta’ Novembru 2013tal-Parlament Ewropew). Min-naħa tiegħu, il-Kumitat għall-Agrikoltura u l-Iżvilupp Rurali tejjeb xi aspetti finanzjarji tas-sistema tal-PAK il-ġdida, wara l-aħħar trilogi li saru f’Settembru 2013.
L-ewwel proposta dwar il-qafas finanzjarju pluriennali għal wara l-2020 ġiet ippreżentata fit-2 ta’ Mejju 2018. Dan l-abbozz ta’ baġit fit-tul ġie sostitwit f’Mejju 2020 mit-tieni proposta msaħħa mill-istrument Next GenerationEU sabiex jiġi żgurat li l-fondi tal-UE jkunu jistgħu jgħinu aħjar biex tissewwa l-ħsara ekonomika u soċjali kkawżata mill-pandemija tal-COVID-19. Il-Parlament adotta l-pożizzjoni tiegħu fir-riżoluzzjonijiet tiegħu tal- 14 ta’ Novembru 2018, it-23 ta’ Lulju 2020 u s-17 ta’ Diċembru 2020.
Wara proċess twil ta’ negozjati bejn iż-żewġ fergħat tal-awtorità baġitarja, intlaħaq ftehim fis-17 ta’ Diċembru 2020.
F’Ġunju 2021, il-Kummissjoni ħarġet komunikazzjoni intitolata “Viżjoni fit-tul għaż-żoni rurali tal-UE”, li poġġiet l-isfidi li jiffaċċjaw iż-żoni rurali fil-qalba tal-istrateġiji tal-UE. Il-Parlament adotta riżoluzzjoni fit-13 ta’ Diċembru 2022 dwar viżjoni fit-tul għaż-Żoni Rurali tal-UE – Lejn żoni rurali aktar b’saħħithom, konnessi, reżiljenti u prosperi sal-2040. Ir-riżoluzzjoni tirrikonoxxi r-rwol ewlieni taż-żoni rurali fl-indirizzar tal-isfidi soċjali, ekonomiċi u ambjentali, tappoġġja l-iżvilupp ta’ patt rurali, tisħaq fuq l-importanza tal-mekkaniżmi ta’ verifika rurali u tissottolinja l-ħtieġa għal sinerġiji u koordinazzjoni bejn l-istrumenti ta’ finanzjament tal-UE għal dawn it-territorji.
Vera Milicevic