Walka ze zmianą klimatu
Unia Europejska (UE) należy do wiodących największych gospodarek, jeśli chodzi o przeciwdziałanie emisjom gazów cieplarnianych. W 2020 r. emisje gazów cieplarnianych w UE spadły o 31% w stosunku do poziomów z 1990 r., dzięki czemu przekroczono cel UE, jakim jest zmniejszenie emisji o 20% do 2020 r. Kierując się traktatami międzynarodowymi, takimi jak protokół z Kioto, UE przyjęła wiele strategii klimatycznych, takich jak unijny system handlu uprawnieniami do emisji. W 2019 r. Komisja przedstawiła koncepcję Europejskiego Zielonego Ładu, a od tego czasu uzgodniono wiele środków mających na celu podniesienie poziomu ambicji w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych do 55% do 2030 r. oraz obniżenie emisyjności gospodarki UE do 2050 r., zgodnie z zobowiązaniami podjętymi w ramach porozumienia paryskiego.
Podstawa prawna i cele
W art. 191 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) wyraźnie określono przeciwdziałanie zmianie klimatu jako cel polityki ochrony środowiska UE.
Kontekst ogólny
Działalność człowieka, taka jak spalanie paliw kopalnych, wylesianie oraz gospodarka rolna, prowadzą do emisji gazów cieplarnianych, takich jak dwutlenek węgla (CO2), metan (CH4), podtlenek azotu (N2O) oraz trifluorometan. Owe gazy cieplarniane zatrzymują ciepło wydzielane na powierzchni Ziemi, przyczyniając się do globalnego ocieplenia. Według szóstego sprawozdania podsumowującego Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) w sprawie zmiany klimatu najlepsze szacunki dotyczące średniego wzrostu temperatury na świecie do końca stulecia wahają się od 1,4 do 4,4°C.
Globalne ocieplenie przyczynia się i będzie się przyczyniać do ekstremalnych zjawisk pogodowych (takich jak powodzie i susze), topnienia czap lodowych, utraty różnorodności ekologicznej, chorób roślin, rozprzestrzeniania się szkodników, niedoborów żywności i wody pitnej, pustynnienia oraz przesiedleń ze względu na klęski żywiołowe. Ryzyko nieodwracalnych i katastrofalnych w skutkach zmian może się znacznie zwiększyć, jeżeli globalne ocieplenie doprowadzi do wzrostu temperatury o więcej niż 2ºC – lub nawet o 1,5ºC – w stosunku do poziomu sprzed okresu przemysłowego.
Protokół z Kioto był pierwszym międzynarodowym traktatem, w którym wyznaczono prawnie wiążące cele w zakresie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Przyjęto go 11 grudnia 1997 r., a ratyfikowały go 192 strony. Zobowiązuje się w nim kraje uprzemysłowione do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych zgodnie z uzgodnionymi indywidualnymi celami i z zasadą wspólnej, lecz zróżnicowanej odpowiedzialności i odpowiednich zdolności.
Pierwsze powszechne porozumienie w sprawie przeciwdziałania zmianom klimatu przyjęto w grudniu 2015 r. na 21. sesji Konferencji Stron (COP21) Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu w Paryżu. W owym porozumieniu paryskim dąży się do tego, aby utrzymać średni światowy wzrost temperatury na poziomie znacznie poniżej 2ºC, próbując utrzymać go na poziomie 1,5ºC powyżej poziomów sprzed epoki przemysłowej. Aby zrealizować ten cel, strony chcą jak najszybciej osiągnąć maksymalny światowy poziom emisji gazów cieplarnianych, a w drugiej połowie obecnego stulecia zerowe emisje netto. Przystosowanie się do zmiany klimatu (np. ochrona wody, płodozmian, działania uświadamiające i przenoszenie portów) oraz łagodzenie skutków zmiany klimatu (np. zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych i promowanie zmiany zachowań) uznaje się za wyzwania globalne, podobnie jak podjęcie kwestii strat i szkód związanych z negatywnymi skutkami zmiany klimatu. UE formalnie ratyfikowała porozumienie paryskie 5 października 2016 r., umożliwiając tym samym jego wejście w życie z dniem 4 listopada 2016 r.
Cele i osiągnięcia
A. Wysiłki UE w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu podejmowane w przeszłości
Za pomocą swoich ram polityki klimatyczno-energetycznej, uzgodnionych w roku 2014 przed przyjęciem porozumienia paryskiego, UE zobowiązała się do realizacji następujących celów do roku 2030: ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o przynajmniej 40% w stosunku do poziomu z 1990 r., poprawy efektywności energetycznej o 32,5% i zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych do poziomu 32% zużycia energii końcowej. Ramy polityki do 2030 r. odzwierciedlają cel 20-20-20, określony w 2007 r. przez przywódców UE na 2020 r.: obniżenie o 20% emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie o 20% końcowego zużycia energii ze źródeł odnawialnych oraz obniżenie o 20% całkowitego zużycia energii pierwotnej (w stosunku do 1990 r.). Wszystkie te cele przełożyły się na wiążące środki ustawodawcze, które były również powiązane z celami UE w ramach protokołu z Kioto.
Unijny system handlu uprawnieniami do emisji (ETS) (dyrektywa (UE) 2018/410) to pierwszy i nadal największy międzynarodowy rynek uprawnień do emisji dwutlenku węgla, który stanowi również najważniejszy instrument polityki UE w dziedzinie przeciwdziałania zmianie klimatu. Powstał on w 2005 r. i opiera się on na zasadzie „pułapów i handlu”: ustala się „pułap” łącznej emisji gazów cieplarnianych przez ponad 11 000 obiektów (fabryk, elektrowni itp.) objętych systemem. Każdy obiekt kupuje lub otrzymuje „uprawnienia do emisji” sprzedawane na aukcjach przez państwa członkowskie. Takie jednostki kompensacji emisji, z których każda odpowiada jednej tonie CO2, mogą stanowić przedmiot handlu z innymi obiektami, jeżeli nie zostaną wykorzystane. Wraz z upływem czasu łączna ilość jednostek emisji jest stopniowo zmniejszana. Dwa fundusze – fundusz modernizacyjny i fundusz innowacyjny – będą wspierać unowocześnianie systemów energetycznych w państwach członkowskich o niższych dochodach oraz innowacje dzięki wsparciu dla projektów dotyczących energii ze źródeł odnawialnych, wychwytywania i składowaniu dwutlenku węgla i projektów niskoemisyjnych. Ponadto Szwajcaria i UE postanowiły powiązać swoje systemy handlu uprawnieniami do emisji.
Emisje w sektorach nieobjętych ETS, takich jak transport drogowy, odpady, rolnictwo i budownictwo, podlegają wiążącym rocznym celom obniżenia emisji gazów cieplarnianych dla każdego państwa członkowskiego, a cele te określono w rozporządzeniu w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego ((UE) 2018/842). Parlament i Rada uzgodniły minimalne cele na lata 2021–2030, aby pomóc w osiągnięciu unijnego celu redukcji o 30% emisji gazów cieplarnianych w tych sektorach w porównaniu z rokiem 2005 oraz przyczynić się do osiągnięcia celów porozumienia paryskiego. Ponadto każde państwo członkowskie musi dopilnować, by emisje pochodzące z użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (rozporządzenie (UE) 2018/841) nie przekraczały poziomu pochłaniania tych emisji. Innymi słowy lasy, grunty uprawne i użytki zielone muszą być zarządzane w sposób zrównoważony, aby pochłaniać jak najwięcej gazów cieplarnianych z atmosfery i co najmniej tyle, ile emituje ten sektor (zasada zerowego salda), i tym samym mieć istotny udział w walce ze zmianą klimatu.
Dyrektywa w sprawie odnawialnych źródeł energii ((UE) 2018/2001) ma na celu zagwarantowanie, że do 2030 r. energia ze źródeł odnawialnych, takich jak elektrownie słoneczne, wiatrowe i wodne oraz biomasa, będzie stanowić przynajmniej 32% łącznego zużycia energii w UE (cel początkowy) w postaci energii elektrycznej, transportu, ogrzewania i chłodzenia. Każde państwo członkowskie musi przyjąć swoje własne krajowe plany działania w zakresie energii odnawialnej, w tym cele sektorowe.
Zmieniona w 2018 r. dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej ((UE) 2018/2002) określa cel w zakresie efektywności energetycznej na poziomie 32,5% dla UE do 2030 r. (obliczony na podstawie scenariusza odniesienia z 2007 r.), z zastrzeżeniem korekty w górę do 2023 r. W dyrektywie zmienionej w 2023 r. podniesiono unijny cel w zakresie efektywności energetycznej i zobowiązano państwa UE do wspólnego zapewnienia dodatkowego zmniejszenia zużycia energii o 11,7% do 2030 r. w porównaniu z prognozami zawartymi w unijnym scenariuszu odniesienia 2020. Ponadto zmieniona dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków ((UE) 2018/844) obejmowała środki mające na celu przyspieszenie tempa renowacji budynków i przejścia na bardziej energooszczędne systemy oraz inteligentne systemy zarządzania energią.
Rozporządzenie w sprawie zarządzania ((UE) 2018/1999) wdraża przejrzysty proces zarządzania w celu śledzenia postępów w realizacji celów unii energetycznej i działań na rzecz klimatu, w tym przepisy dotyczące monitorowania i sprawozdawczości. Państwa członkowskie są zobowiązane do przyjęcia zintegrowanych krajowych planów w dziedzinie klimatu i energii na lata 2021–2030. Proces zarządzania stanowi również okazję do aktualizowania planów co dwa lata w celu odzwierciedlenia doświadczeń i wykorzystania nowych możliwości w pozostałej części dekady.
Technologia wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (dyrektywa 2009/31/WE) polega na oddzieleniu CO2 od emisji atmosferycznych (pochodzących z procesów przemysłowych), kondensowaniu go i transportowaniu do miejsca, w którym może on być składowany. Według IPCC technologia ta mogłaby spowodować wyeliminowanie 80-90% emisji CO2 powodowanych przez elektrownie zasilane paliwami kopalnymi. Jednak wdrożenie przewidywanych projektów demonstracyjnych w Europie okazało się trudniejsze niż pierwotnie przewidywano, a jedną z głównych barier stanowiły wysokie koszty.
Nowe samochody osobowe zarejestrowane w UE muszą spełniać normy emisji CO (rozporządzenie (UE) 2019/631), w których ustalono docelowy poziom emisji dla unijnego parku pojazdów na poziomie 95 g/km dla samochodów osobowych od 2021 r.
Dyrektywa (UE) 2015/1513 w sprawie jakości paliw miała na celu redukcję intensywności emisji gazów cieplarnianych w przypadku paliw o 6% do roku 2020. Miało to zostać osiągnięte między innymi dzięki wykorzystaniu biopaliw, które również musiały spełniać pewne kryteria zrównoważonego rozwoju.
Rozporządzenie (UE) 2015/757 w sprawie monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji CO stanowi, że duże statki muszą monitorować zweryfikowane emisje CO2 uwolnione podczas rejsów do, z i w obrębie unijnych portów, a także składać, oprócz dostarczania innych stosownych informacji, roczne sprawozdania na ten temat.
Po wprowadzeniu w latach osiemdziesiątych XX wieku zakazu stosowania freonów, aby zatrzymać proces niszczenia warstwy ozonowej, jako ich zamiennik w szeregu zastosowań przemysłowych, takich jak klimatyzacja i chłodzenie, wykorzystuje się obecnie gazy fluorowane (F-gazy), ponieważ nie są one szkodliwe dla warstwy ozonowej. Ich potencjalny wpływ na globalne ocieplenie może być tymczasem 25 000 razy większy niż wpływ CO2. Celem rozporządzenia (UE) nr 517/2014 jest kontrola stosowania gazów fluorowanych i wprowadzenie zakazu ich stosowania w nowych klimatyzatorach i chłodziarkach do lat 2022-2025, co wyznacza tempo ich stopniowego globalnego wycofywania.
B. Europejski Zielony Ład
W dniu 11 grudnia 2019 r. Komisja przedstawiła Europejski Zielony Ład, czyli ambitny pakiet środków mających na celu umożliwienie UE osiągnięcie neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla do 2050 r. Środki te, do których dołączono plan kluczowych działań, obejmują ambitne cele w zakresie ograniczenia emisji, inwestycje w zaawansowane badania naukowe i innowacje oraz ochronę środowiska naturalnego w Europie. Europejski Zielony Ład ma również stanowić nową strategię UE na rzecz wzrostu, aby przekształcić UE w zrównoważoną i konkurencyjną gospodarkę, a to dzięki inwestycjom w technologie ekologiczne, zrównoważone rozwiązania i nowe przedsiębiorstwa. Zaangażowanie i zobowiązanie ze strony społeczeństwa i wszystkich zainteresowanych podmiotów ma kluczowe znaczenie dla jego powodzenia.
Jednym z kluczowych działań w ramach Europejskiego Zielonego Ładu jest europejskie prawo o klimacie (rozporządzenie (UE) 2021/1119), które ma zapewnić UE neutralność klimatyczną do 2050 r. W szczególności przewidziano w nim zwiększenie celu na 2030 r., jakim jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do co najmniej 55% w porównaniu z poziomem z roku 1990. Ponadto inne wnioski Komisji obejmują komunikaty w sprawie planu inwestycyjnego na rzecz zrównoważonej Europy i europejskiego paktu na rzecz klimatu, wnioski dotyczące rozporządzeń ustanawiających Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i zmieniających wytyczne dotyczące transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, strategie UE na rzecz integracji systemów energetycznych oraz wodoru, a także nową strategię UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu.
W dniu 14 lipca 2021 r. Komisja przedstawiła pakiet wniosków ustawodawczych (nowe przepisy i zmiany w już istniejącym prawodawstwie) w celu uczynienia UE „gotową na osiągnięcie celu 55 proc.” („Gotowi na 55”) i wprowadzenia zmian transformacyjnych, które są potrzebne w całej gospodarce, społeczeństwie i przemyśle na drodze do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.
W grudniu 2022 r. Parlament i Rada osiągnęły porozumienie w sprawie ambitniejszych środków reformy ETS: cel redukcji emisji o 62% do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 2005 r. W 2023 r. system ETS rozszerzono na działalność w zakresie transportu morskiego (rozporządzenie (UE) 2023/957) oraz czystsze paliwa dla lotnictwa (rozporządzenie (UE) 2023/2405) i sektor morski (rozporządzenie (UE) 2023/1805). Rozporządzenie (UE) 2023/1805 ma na celu ograniczenie emisji z żeglugi o 20% do 2035 r. i o 80% do 2050 r. Ponadto od 2030 r. co najmniej 2% unijnych paliw żeglugowych będzie musiało pochodzić z paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego. Do 2025 r. zrównoważone paliwo lotnicze powinno stanowić 2% paliw. Cel ten wzrośnie do 6% w 2030 r. i do 70% w 2050 r. Od 2030 r. paliwa syntetyczne muszą stanowić 1,2%, a w 2050 r. osiągnąć poziom 35%.
Aby wesprzeć państwa członkowskie w ich wysiłkach na rzecz ograniczenia emisji z budynków, transportu drogowego i niektórych sektorów przemysłu, uzgodniono nowy odrębny system handlu uprawnieniami do emisji (ETS 2 w dyrektywie (UE) 2023/959), który zostanie uruchomiony w 2027 r. Pakiet „Gotowi na 55” wprowadza również nowy mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji dwutlenku węgla w celu przeciwdziałania ucieczce emisji, nowy społeczny fundusz klimatyczny oraz wzmocnione fundusze modernizacyjne i innowacyjne.
Emisje lotnicze są również objęte systemem handlu uprawnieniami do emisji (dyrektywa (UE) 2023/958), chociaż obecne zwolnienie dla lotów międzykontynentalnych przedłużono do początku 2027 r. Pierwszy etap wprowadzania mechanizmu redukcji i kompensacji dwutlenku węgla dla lotnictwa międzynarodowego (CORSIA) w ramach Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) ma się rozpocząć na początku 2024 r. Komisja oceni jego adekwatność do lipca 2026 r.
Zmienione rozporządzenie w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego ((UE) 2023/857) zwiększa ambicje klimatyczne UE. W szczególności wszystkie sektory objęte rozporządzeniem muszą osiągnąć zbiorową redukcję emisji o 40% do 2030 r. w porównaniu z poziomami z 2005 r. W rozporządzeniu w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego i w zaktualizowanej dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii zaproponowano zwiększenie ogólnego wiążącego celu dotyczącego energii ze źródeł odnawialnych w koszyku energetycznym UE do 42,5%.
Co więcej, w zmienionym rozporządzeniu w sprawie użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa ((UE) 2023/839) określono nowy cel na 2030 r. dotyczący zwiększenia pochłaniaczy dwutlenku węgla w UE o 15%.
W ramach przeglądu dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej ((UE) 2023/1791) wyznaczono ambitny i prawnie wiążący cel UE w zakresie efektywności energetycznej polegający na ograniczeniu do 2030 r. zużycia energii końcowej o 11,7% w porównaniu z rokiem 2020.
Metan jest drugim po dwutlenku węgla czynnikiem najbardziej przyczyniającym się do zmiany klimatu. Rozwiązanie problemu emisji metanu ma zatem zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia celów klimatycznych UE na 2030 r. i celu neutralności klimatycznej do 2050 r. 15 grudnia 2021 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący ograniczenia emisji metanu w sektorze energetycznym i w globalnym łańcuchu dostaw. 15 listopada 2023 r. Rada i Parlament osiągnęły wstępne porozumienie w sprawie tego nowego rozporządzenia. Zobowiązuje ono przemysł gazowy, naftowy i węglowy do właściwego pomiaru, monitorowania, raportowania i weryfikacji swoich emisji metanu oraz do podejmowania środków w celu ich ograniczenia.
W kwietniu 2022 r. Komisja przedstawiła wzmocniony wniosek w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych, którego celem jest ograniczenie emisji CO2 o 40 mln ton do 2030 r. Późniejsze rozporządzenie w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych ((UE) 2024/573) weszło w życie w marcu 2024 r. Rozporządzenie to wprowadza całkowity zakaz stosowania wodorofluorowęglowodorów od 2050 r. oraz znaczne ograniczenie ich dostępności już w roku 2025.
W listopadzie 2022 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący ogólnounijnych dobrowolnych ram w celu wiarygodnego poświadczania wysokiej jakości usuwania dwutlenku węgla. 20 lutego 2024 r. Parlament i Rada osiągnęły wstępne porozumienie w sprawie proponowanego rozporządzenia. Na mocy rozporządzenia wprowadzone zostaną m.in. ramy certyfikacji z myślą o wysokiej jakości usuwania dwutlenku węgla i przeciwdziałania pseudoekologicznemu marketingowi.
W ramach przeglądu dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków zaktualizowano istniejące ramy regulacyjne, zapewniając jednocześnie państwom członkowskim elastyczność niezbędną do uwzględnienia różnic w zasobach budowlanych w Europie. W zmienionej dyrektywie określono nowe ambitne cele: wszystkie nowe budynki powinny być bezemisyjne do 2030 r., a nowe budynki zajmowane przez sektor publiczny lub będące jego własnością powinny stać się bezemisyjne do roku 2028. Każde państwo członkowskie przyjmie własną krajową ścieżkę redukcji średniego zużycia energii pierwotnej w budynkach mieszkalnych o 16% do roku 2030 i o 20–22% do roku 2035.
W lutym 2023 r. Parlament i Rada uzgodniły kolejny cel redukcji emisji dla unijnego parku pojazdów w odniesieniu do nowych samochodów osobowych (55%) i nowych samochodów dostawczych (50%) do 2030 r. Państwa te wprowadziły również cel redukcji emisji CO2 o 30% w odniesieniu do nowych samochodów ciężarowych, przy czym cel pośredni to redukcja o 15% do roku 2025 (rozporządzenie (UE) 2023/851). W marcu 2024 r. Parlament przyjął nowe przepisy mające na celu ograniczenie emisji z samochodów osobowych i dostawczych, autobusów, samochodów ciężarowych i przyczep (Euro 7).
W lutym 2024 r. Komisja przyjęła komunikat ustanawiający unijne cele klimatyczne na rok 2040 jako etap pośredni na drodze ku osiągnięciu celu, jakim jest neutralność klimatyczna do 2050 r. W komunikacie zaleca się zmniejszenie emisji netto gazów cieplarnianych w UE o 90% do roku 2040 w porównaniu z poziomami z roku 1990.
Rola Parlamentu Europejskiego
Jeśli chodzi o kwestie związane ze zmianą klimatu, Parlament tradycyjnie uczestniczy w negocjacjach międzyinstytucjonalnych, a Rada Europejska reprezentuje stanowiska podnoszące poziom ambicji w odniesieniu do działań UE.
Przed rozpoczęciem konferencji COP 21 w 2015 r. Parlament ponownie przypomniał o pilnej potrzebie skutecznego uregulowania i ograniczenia emisji pochodzących z międzynarodowego lotnictwa i międzynarodowej żeglugi. Wyraził też rozczarowanie faktem, że ICAO nie uzgodniła redukcji emisji. Zamiast tego mechanizm kompensacji i redukcji dwutlenku węgla dla lotnictwa międzynarodowego skupia się głównie na jednostkach kompensacji emisji, bez gwarancji jakości, a prawnie wiążący charakter tego systemu ma zostać zagwarantowany dopiero od 2027 r. Główni członkowie ICAO nie zobowiązali się jeszcze do uczestnictwa w fazie dobrowolnej.
W związku z 24. konferencją stron w Katowicach (COP24 w 2018 r.) w swojej rezolucji z 25 października 2018 r. Parlament wezwał do podniesienia unijnego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 r., wynoszącego 55%. Ponadto Parlament uważa, że poważnym i najprawdopodobniej nieodwracalnym skutkom wzrostu temperatury na świecie o 2°C można by zapobiec, dążąc do ambitniejszego celu paryskiego w postaci 1,5°C. Wymagałoby to osiągnięcia najpóźniej do 2050 r. zerowych emisji gazów cieplarnianych netto, choć emisje te wciąż rosną. Z tego względu Parlament wezwał Komisję do zaproponowania długoterminowej strategii UE na rzecz zerowej emisji gazów cieplarnianych netto w połowie stulecia. W roku 2019 Komisja uczyniła z tego jeden z celów Europejskiego Zielonego Ładu.
W lipcu 2018 r. Parlament przyjął rezolucję w sprawie dyplomacji klimatycznej UE, w którym to dokumencie podkreślił odpowiedzialność UE jako podmiotu, który powinien odgrywać wiodącą rolę w dziedzinie działań klimatycznych i w zapobieganiu konfliktom. Parlament podkreślił, że należy wzmocnić zdolności dyplomatyczne UE w celu promowania działań w dziedzinie klimatu na całym świecie, wspierania wdrażania porozumienia paryskiego i zapobiegania konfliktom związanym ze zmianą klimatu.
W listopadzie 2019 r. Parlament ogłosił stan zagrożenia klimatycznego w Europie i wezwał wszystkie państwa członkowskie do zobowiązania się do osiągnięcia zerowych emisji gazów cieplarnianych netto do 2050 r. Parlament zwrócił się również do Komisji o zapewnienie, by wszystkie istotne wnioski ustawodawcze i budżetowe były w pełni zgodne z celem, jakim jest ograniczenie globalnego ocieplenia do poziomu poniżej 1,5°C.
W październiku 2020 r. Parlament przyjął mandat negocjacyjny w sprawie unijnego prawa o klimacie, w którym zwrócił się o podniesienie celu redukcji emisji do 2030 r. do 60%. Choć w porozumieniu międzyinstytucjonalnym zawartym w dniu 21 kwietnia 2021 r. między Parlamentem a Radą potwierdzono zaproponowany przez Komisję cel 55%, Parlamentowi udało się zwiększyć rolę i wkład związane z usuwaniem dwutlenku węgla, co może skutkować podniesieniem tej wartości do 57%. Ponadto zgodnie z mandatem Parlamentu Komisję poproszono o przedstawienie wniosku dotyczącego celu na rok 2040 nie później niż sześć miesięcy po pierwszym globalnym przeglądzie porozumienia paryskiego, z uwzględnieniem prognozowanego orientacyjnego budżetu UE na działania w zakresie emisji gazów cieplarnianych. Ponadto, biorąc pod uwagę znaczenie niezależnych porad naukowych, utworzono europejski naukowy komitet doradczy ds. zmiany klimatu, którego zadaniem, zgodnie z sugestią Parlamentu, będzie ocena spójności polityki i monitorowanie postępów. W sprawozdaniu z czerwca 2023 r. pt. „Opinia naukowa na potrzeby określenia ogólnounijnego celu klimatycznego na rok 2040 oraz budżetu emisji gazów cieplarnianych na lata 2030–2050” europejski naukowy komitet doradczy ds. zmiany klimatu przedstawia instytucjom UE oparte na podstawach naukowych szacunki dotyczące celu klimatycznego na 2040 r. i budżetu UE w zakresie emisji gazów cieplarnianych na lata 2030–2050. Zgodnie z tym sprawozdaniem UE musi dążyć do redukcji emisji netto o 90–95% do 2040 r. w porównaniu z poziomami z 1990 r.
We wrześniu 2022 r. Parlament przyjął rezolucję w sprawie konsekwencji suszy, pożarów i innych ekstremalnych zjawisk pogodowych. Jej celem było dalsze wzmocnienie wysiłków UE na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu.
W listopadzie 2023 r. Parlament przyjął rezolucję w sprawie COP28 w Dubaju. Zaapelował w niej o zwiększenie wkładów z funduszy klimatycznych, o zakończenie stosowania dopłat do paliw kopalnych najpóźniej do 2025 r. oraz o trzykrotne zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych i podwojenie efektywności energetycznej do 2030 r. Ponadto w rezolucji zwrócono uwagę na powiązania między utratą różnorodności biologicznej a klimatem i podkreślono znaczenie odbudowy zasobów przyrodniczych.
Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie internetowej Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności.
Georgios Amanatidis / Alyssia Petit