Przepisy dotyczące posłów

Parlament Europejski składa się z 720 posłów wybranych w 27 państwach członkowskich Unii Europejskiej. posłowie są wybierani w powszechnych wyborach bezpośrednich na okres 5 lat.

Zdjęcie sali obrad plenarnych w Strasburgu podczas sesji plenarnej

Każdy kraj decyduje o formie przeprowadzanych wyborów, lecz musi zagwarantować równość płci i tajność głosowania. Wybory UE odbywają się zgodnie z zasadą reprezentacji proporcjonalnej. Wiek uprawniający do głosowania wynosi 16 lat w Austrii, Belgii, Niemczech i na Malcie, 17 lat w Grecji i 18 lat w pozostałych państwach członkowskich.

Mandaty są przydzielane na podstawie liczby ludności poszczególnych państw członkowskich. Ponad jedną trzecią posłów do PE stanowią kobiety. Posłowie są podzieleni według poglądów politycznych, a nie przynależności państwowej.

Posłowie do PE podróżują służbowo między swoimi okręgami wyborczymi, Strasburgiem ― gdzie odbywa się 12 posiedzeń plenarnych w roku ― a Brukselą, gdzie uczestniczą w dodatkowych obradach plenarnych, a także w spotkaniach komisji parlamentarnych i grup politycznych.

Warunki pracy posłów określa Statut z 2009 r.

Więcej informacji:

Uczciwość w Parlamencie Europejskim

Parlament Europejski przywiązuje wielką wagę do uczciwości, przejrzystości i rozliczania posłów z działalności politycznej. Dlatego wprowadził wiele przepisów i mechanizmów, które w 2023 roku jeszcze udoskonalił po tym, jak przeprowadził całościowy przegląd dotychczasowych zasad.

Kodeks postępowania posłów do Parlamentu Europejskiego

Kodeks postępowania wszedł w życie 1 stycznia 2012 roku, a ostatnie zmiany wprowadzono w roku 2023. Określa on zasady przewodnie pracy posłów – stanowi, że działają oni wyłącznie w interesie publicznym oraz że kierują się bezinteresownością, uczciwością, otwartością, starannością, rzetelnością, odpowiedzialnością oraz poszanowaniem powagi i reputacji Parlamentu.

Opisuje, w jakich przypadkach występuje konflikt interesów oraz jak posłowie powinni mu zaradzić, zawiera obowiązek ujawniania określonych informacji oraz reguluje działalność byłych posłów i komitetu doradczego ds. postępowania posłów.

Zobowiązuje również posłów do składania szczegółowych oświadczeń o ich prywatnych interesach, posiadanych aktywach, a w stosownych przypadkach także o wystąpieniu konfliktu interesów. Ponadto nakłada na posłów obowiązek publikowania informacji o wszystkich zaplanowanych spotkaniach z przedstawicielami grup interesu wpisanymi do rejestru służącego przejrzystości oraz z przedstawicielami organów publicznych państw trzecich. Dotyczy to także spotkań, na które posłowie oddelegowują asystentów. Muszą także powiadamiać o udziale w wydarzeniach organizowanych przez strony trzecie, jeżeli strony te w całości lub w części zwracają im lub pokrywają koszty podróży, zakwaterowania czy pobytu. Informacje podane w oświadczeniach można znaleźć na stronach z profilami posłów, z wyjątkiem oświadczeń w sprawie aktywów, które nie są jawne.

Posłowie muszą również zadeklarować prezenty o szacowanej wartości ponad 150 EUR, które otrzymali, gdy oficjalnie reprezentowali Parlament. Deklaracje te regulują przepisy wykonawcze do kodeksu postępowania. Takie prezenty odnotowuje się w rejestrze prezentów.

Przewodniczący Parlamentu może nałożyć karę na każdego posła, który naruszy kodeks postępowania. O karze tej informuje na posiedzeniu plenarnym i w widocznym miejscu na stronie internetowej Parlamentu.

Więcej informacji:

Komitet doradczy ds. postępowania posłów

Komitet doradczy ds. postępowania posłów ma udzielać posłom wskazówek dotyczących interpretacji i stosowania kodeksu postępowania. Na wniosek Przewodniczącego Parlamentu lub na podstawie bezpośredniego kontaktu komitet ocenia również zarzuty o naruszenie kodeksu postępowania i doradza Przewodniczącemu co do ewentualnych dalszych działań. Proaktywnie monitoruje, czy posłowie przestrzegają kodeksu postępowania i środków wykonawczych do niego.

Składa się z pięciorga członków powoływanych przez Przewodniczącego przy uwzględnieniu ich doświadczenia oraz równowagi politycznej i równowagi płci. Co sześć miesięcy, rotacyjnie, przewodniczącym komitetu zostaje inny członek. Ponadto Przewodniczący Parlamentu mianuje członków rezerwowych – po jednym z każdej grupy politycznej niemającej przedstawiciela w komitecie doradczym.

Komitet doradczy publikuje roczne sprawozdania ze swoich działań.

Więcej informacji:
Siódma kadencja Parlamentu:
Ósmy kadencja Parlamentu:
Dziewiąty kadencja Parlamentu:
Dziesiąta kadencja Parlamentu:

Inne przepisy dotyczące przejrzystości i etyki mające zastosowanie do posłów

Przejrzystość i rozliczalność

Wszystkich posłów obowiązują zasady kodeksu postępowania. Oprócz tego Parlament Europejski wprowadził wiele szczegółowych przepisów, które mają poprawić sytuację w zakresie przejrzystości i etyki we wszystkich obszarach działalności. Szczególny nacisk położono na etykę działalności lobbingowej.

Udział lobbystów w wydarzeniach

Organizacje podlegające zasadom rejestru służącego przejrzystości mogą organizować lub współorganizować wydarzenia w Parlamencie tylko pod warunkiem, że prawidłowo wpisały się do rejestru.

Więcej informacji:

Zasady dotyczące byłych posłów

Byli posłowie nie mogą prowadzić działalności lobbingowej w Parlamencie przez sześć miesięcy po zakończeniu mandatu. Jeżeli po upływie sześciu miesięcy chcą prowadzić działalność lobbingową, muszą wpisać się do rejestru służącego przejrzystości. Byłym posłom przysługuje prawo wstępu do budynków Parlamentu, ale nie mogą korzystać z tego przywileju w celu prowadzenia działalności lobbingowej.

Więcej informacji:

Wynagrodzenia i świadczenia emerytalne

Wynagrodzenie posłów do PE

Zasadniczo wszyscy posłowie do PE otrzymują takie samo wynagrodzenie na podstawie Statutu posła. Statut ten wszedł w życie w lipcu 2009 r.

Zgodnie ze Statutem posła wynagrodzenie posłów wynosi 38,5% podstawowego wynagrodzenia sędziów Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Konkretnie, miesięczne wynagrodzenie posłów przed opodatkowaniem wynosi 10 802,91 EUR. Wynagrodzenie to jest wypłacane z budżetu Parlamentu. Po potrąceniu podatku unijnego i składek ubezpieczeniowych kwota netto wynosi 8 419,90 EUR. Państwa członkowskie mogą również obłożyć to wynagrodzenie podatkami krajowymi.

Istnieje jeden wyjątek – posłowie, którzy sprawowali mandat w PE przed wyborami w 2009 r., mogli pozostać w dotychczasowym krajowym systemie wynagrodzeń, odpraw i emerytur.

Emerytury

Zgodnie ze statutem byli posłowie są uprawnieni do emerytury po ukończeniu 63. roku życia. Świadczenie emerytalne wynosi 3,5% wynagrodzenia posła do PE za każdy pełny rok sprawowania mandatu i jedną dwunastą tej kwoty za każdy kolejny pełny miesiąc sprawowania mandatu, ale nie więcej niż 70% całkowitego wynagrodzenia posła do PE. Koszt tych świadczeń emerytalnych pokrywany jest z budżetu Unii Europejskiej.

Uzupełniający program emerytalny, który wprowadzono dla posłów w 1989 r., od lipca 2009 r. nie przyjmuje już nowych członków i jest stopniowo wygaszany.

Dodatki przysługujące posłom do PE

Podobnie jak posłowie do parlamentów krajowych, posłowie do Parlamentu Europejskiego otrzymują szereg dodatków na pokrycie kosztów, które ponoszą, wykonując obowiązki poselskie.

Dodatek z tytułu kosztów ogólnych

Dodatek ten przeznacza się na pokrycie m.in. wydatków takich jak koszty zarządzania biurem poselskim, koszty materiałów biurowych i dokumentacji, koszty wyposażenia biurowego, koszty reprezentacji czy koszty administracyjne. Dodatek zmniejsza się o połowę w przypadku posłów, którzy bez należytego usprawiedliwienia opuszczą połowę posiedzeń plenarnych w ciągu jednego roku parlamentarnego (od września do sierpnia).

Wysokość tego dodatku w 2024 r. wynosi 4950 EUR miesięcznie.

Zwykłe koszty podróży

Większość posiedzeń Parlamentu Europejskiego, takich jak sesje plenarne, posiedzenia komisji parlamentarnych lub posiedzenia grup politycznych, odbywa się w Brukseli i Strasburgu. Po przedstawieniu dokumentów potwierdzających posłowie otrzymują zwrot faktycznych kosztów podróży na takie posiedzenia, do maksymalnej wysokości ceny biletu lotniczego w klasie biznes D (lub podobnej) bądź biletu kolejowego pierwszej klasy lub do 0,58 EUR za km w przypadku podróży samochodem (maksymalnie do 720 km na podróż i 60 000 km rocznie).

Ponadto w celu pokrycia innych kosztów związanych z podróżą (takich jak opłaty za przejazdy autostradą, opłaty za nadbagaż, opłaty rezerwacyjne, koszty posiłków, napojów itp.) posłowie mają prawo do dodatków związanych z odległością i z czasem trwania podróży. Dodatki te są wypłacane jedynie za jedną podróż w obie strony na tydzień pracy Parlamentu, między jednym miejscem pracy Parlamentu lub miejscem posiedzenia a miejscem zamieszkania posła lub innym punktem wyjazdu w państwie członkowskim, w którym poseł został wybrany.

Inne koszty podróży

W ramach obowiązków służbowych posłowie często muszą podróżować po państwie członkowskim, w którym zostali wybrani, i poza tym państwem.

W przypadku działań w państwie członkowskim, w którym poseł został wybrany, koszty podróży są zwracane zgodnie z systemem zwykłych kosztów podróży (jednak bez dodatków związanych z odległością i z czasem trwania podróży); maksymalna roczna liczba podróży samolotem bądź koleją lub przebytych kilometrów zależy od wielkości kraju.

W przypadku działań poza państwem członkowskim, w którym poseł został wybrany, przysługuje zwrot kosztów podróży i zakwaterowania oraz kosztów powiązanych do maksymalnej rocznej kwoty 5500 EUR, która może być corocznie indeksowana.

Dieta dzienna
  • Parlament wypłaca ryczałtową dietę w wysokości 350 EUR dziennie (w 2024 r.). Może ona być corocznie indeksowana. Dieta ta jest przeznaczona na pokrycie wszystkich kosztów pobytu ponoszonych przez posłów w okresach działalności parlamentarnej, pod warunkiem że potwierdzą oni swoją obecność przez podpisanie jednej z oficjalnych list obecności.
  • Dietę zmniejsza się o połowę, jeżeli poseł opuści połowę lub więcej głosowań imiennych w dniach głosowania plenarnego, nawet jeśli jest obecny. W przypadku posiedzeń organizowanych poza Unią Europejską dieta dzienna wynosi 175 EUR (również pod warunkiem podpisania listy obecności), przy czym koszty zakwaterowania zwracane są osobno.

Przepisy dotyczące personelu

Posłowie do Parlamentu Europejskiego mogą swobodnie wybierać swoich asystentów w ramach budżetu ustalonego przez Parlament. Odnośne warunki określono w rozdziale 5 przepisów wykonawczych do Statutu posła.

W 2024 r. maksymalna kwota przyznawana każdemu posłowi na wszystkie wydatki związane z personelem wynosi 29 557 EUR miesięcznie. Posłowie nie otrzymują tej kwoty, lecz mogą przeznaczyć ją na wszelkie wydatki związane z personelem po uzyskaniu zgody właściwych służb Parlamentu. Kwota ta jest wykorzystywana m.in. na pokrycie wynagrodzeń, honorariów i składek na ubezpieczenie społeczne asystentów parlamentarnych i usługodawców, których posłowie zatrudniają lub z których usług korzystają.

Istnieją dwie kategorie asystentów:

- Akredytowani asystenci parlamentarni zatrudnieni w Brukseli, Luksemburgu lub Strasburgu podlegają bezpośrednio administracji Parlamentu. Poseł może zatrudniać maksymalnie 4 akredytowanych asystentów. Na zatrudnienie akredytowanych asystentów parlamentarnych rezerwuje się co najmniej 40% dodatku na pomoc parlamentarną.

- Asystenci krajowi asystują posłom w państwie członkowskim, w którym posłowie zostali wybrani. Umowami, które posłowie zawarli osobiście z asystentami, zarządzają upoważnieni płatnicy gwarantujący zgodność z odpowiednimi przepisami krajowymi i europejskimi. Asystentów krajowych zatrudnia się na podstawie umowy o pracę lub umowy o świadczenie usług.

Posłowie mogą również korzystać z usług osób fizycznych lub prawnych (np. spółek) świadczących jasno określone usługi specjalistyczne.

Ponadto posłowie mogą oferować staże w miejscach pracy Parlamentu albo w państwie członkowskim, w którym zostali wybrani.

Ogólne wydatki związane z zatrudnieniem asystentów krajowych i stażystów nie mogą przekraczać 60% dodatku na pomoc parlamentarną. Wydatki na korzystanie z usług nie mogą zaś przekraczać 20% tego dodatku. Wynagrodzenie upoważnionych płatników nie może przekraczać 4% dodatku na pomoc parlamentarną.

Wynagrodzenia osób fizycznych podlegają określonym pułapom. Więcej informacji znajduje się tutaj.

Kilku posłów może utworzyć grupę zatrudniającą wspólnie co najmniej jednego akredytowanego asystenta parlamentarnego, asystenta krajowego lub stażystę. Posłowie ci uzgadniają między sobą zasady podziału kosztów.

Posłowie nie mogą zatrudniać w charakterze asystentów członków swych rodzin. Asystenci powstrzymują się od wszelkich zachowań sprzecznych z interesami posłów, dla których pracują, oraz z interesami Parlamentu.

Nazwiska wszystkich asystentów lub nazwy osób prawnych świadczących usługi asystenckie są publicznie dostępne na stronie internetowej Parlamentu przez cały okres trwania umowy, chyba że dany asystent uzyska odstępstwo z należycie uzasadnionych względów, np. ze względów bezpieczeństwa.

Eiropas Parlamenta un valstu vēlēšanas skaitļos

Publikācija ir pilnīgākā un apjomīgākā pieejamā datu bāze par politiskajām norisēm Eiropas Savienībā, kurā apkopoti dati par Eiropas Parlamenta vēlēšanu rezultātiem un sastāvu kopš 1979. gada, kad notika pirmās tiešās un vispārējās vēlēšanas. Turklāt pārskatā ir arī apskatītas visās ES dalībvalstīs nesen notikušās valstu parlamentu vēlēšanas.