Przepisy dotyczące posłów
Parlament Europejski składa się z 705 posłów wybranych w 27 państwach członkowskich Unii Europejskiej. posłowie są wybierani w powszechnych wyborach bezpośrednich na okres 5 lat.
Każdy kraj decyduje o formie przeprowadzanych wyborów, lecz musi zagwarantować równość płci i tajność głosowania. Wybory UE odbywają się zgodnie z zasadą reprezentacji proporcjonalnej. Wiek uprawniający do głosowania wynosi 16 lat w Austrii, Belgii, Niemczech i na Malcie, 17 lat w Grecji i 18 lat w pozostałych państwach członkowskich.
Mandaty są przydzielane na podstawie liczby ludności poszczególnych państw członkowskich. Ponad jedną trzecią posłów do PE stanowią kobiety. Posłowie są podzieleni według poglądów politycznych, a nie przynależności państwowej.
Posłowie do PE podróżują służbowo między swoimi okręgami wyborczymi, Strasburgiem ― gdzie odbywa się 12 posiedzeń plenarnych w roku ― a Brukselą, gdzie uczestniczą w dodatkowych obradach plenarnych, a także w spotkaniach komisji parlamentarnych i grup politycznych.
Warunki pracy posłów określa Statut z 2009 r.
Więcej informacji:
Uczciwość w Parlamencie Europejskim
Parlament Europejski przywiązuje wielką wagę do uczciwości, przejrzystości i rozliczania posłów z działalności politycznej. Dlatego wprowadził wiele przepisów i mechanizmów, które w 2023 roku jeszcze udoskonalił po tym, jak przeprowadził całościowy przegląd dotychczasowych zasad.
Kodeks postępowania posłów do Parlamentu Europejskiego
Kodeks postępowania wszedł w życie 1 stycznia 2012 roku, a ostatnie zmiany wprowadzono w roku 2023. Określa on zasady przewodnie pracy posłów – stanowi, że działają oni wyłącznie w interesie publicznym oraz że kierują się bezinteresownością, uczciwością, otwartością, starannością, rzetelnością, odpowiedzialnością oraz poszanowaniem powagi i reputacji Parlamentu.
Opisuje, w jakich przypadkach występuje konflikt interesów oraz jak posłowie powinni mu zaradzić, zawiera obowiązek ujawniania określonych informacji oraz reguluje działalność byłych posłów i komitetu doradczego ds. postępowania posłów.
Zobowiązuje również posłów do składania szczegółowych oświadczeń o ich prywatnych interesach, posiadanych aktywach, a w stosownych przypadkach także o wystąpieniu konfliktu interesów. Ponadto nakłada na posłów obowiązek publikowania informacji o wszystkich zaplanowanych spotkaniach z przedstawicielami grup interesu wpisanymi do rejestru służącego przejrzystości oraz z przedstawicielami organów publicznych państw trzecich. Dotyczy to także spotkań, na które posłowie oddelegowują asystentów. Muszą także powiadamiać o udziale w wydarzeniach organizowanych przez strony trzecie, jeżeli strony te w całości lub w części zwracają im lub pokrywają koszty podróży, zakwaterowania czy pobytu. Informacje podane w oświadczeniach można znaleźć na stronach z profilami posłów, z wyjątkiem oświadczeń w sprawie aktywów, które nie są jawne.
Posłowie muszą również zadeklarować prezenty o szacowanej wartości ponad 150 EUR, które otrzymali, gdy oficjalnie reprezentowali Parlament. Deklaracje te regulują przepisy wykonawcze do kodeksu postępowania. Takie prezenty odnotowuje się w rejestrze prezentów.
Przewodniczący Parlamentu może nałożyć karę na każdego posła, który naruszy kodeks postępowania. O karze tej informuje na posiedzeniu plenarnym i w widocznym miejscu na stronie internetowej Parlamentu.
Więcej informacji:
Komitet doradczy ds. postępowania posłów
Komitet doradczy ds. postępowania posłów ma udzielać posłom wskazówek dotyczących interpretacji i stosowania kodeksu postępowania. Na wniosek Przewodniczącego Parlamentu lub na podstawie bezpośredniego kontaktu komitet ocenia również zarzuty o naruszenie kodeksu postępowania i doradza Przewodniczącemu co do ewentualnych dalszych działań. Proaktywnie monitoruje, czy posłowie przestrzegają kodeksu postępowania i środków wykonawczych do niego.
Składa się z pięciorga członków powoływanych przez Przewodniczącego przy uwzględnieniu ich doświadczenia oraz równowagi politycznej i równowagi płci. Co sześć miesięcy, rotacyjnie, przewodniczącym komitetu zostaje inny członek. Ponadto Przewodniczący Parlamentu mianuje członków rezerwowych – po jednym z każdej grupy politycznej niemającej przedstawiciela w komitecie doradczym.
Komitet doradczy publikuje roczne sprawozdania ze swoich działań.
Więcej informacji:
Siódma kadencja Parlamentu:
Ósmy kadencja Parlamentu:
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – sprawozdanie roczne za 2014 r. – drugie półrocze
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – sprawozdanie roczne za 2015 r.
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – sprawozdanie roczne za 2016 r.
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – sprawozdanie roczne za 2017 r.
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – sprawozdanie roczne za 2018 r.
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – sprawozdanie roczne za 2019 r. – pierwsze półrocze
Dziewiąty kadencja Parlamentu:
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – sprawozdanie roczne za 2019 r. – drugie półrocze
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – sprawozdanie roczne za 2020 r.
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – harmonogram rotacyjnego przewodnictwa – 9. kadencja – pierwsza połowa
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – projekt kalendarza posiedzeń – lata 2019 i 2020
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – projekt kalendarza posiedzeń – 2021 r.
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – sprawozdanie roczne za 2021 r.
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – harmonogram rotacyjnego przewodnictwa – 9. kadencja – druga połowa
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – projekt kalendarza posiedzeń – 2022 r.
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – projekt kalendarza posiedzeń – 2023 r.
- Komitet doradczy ds. postępowania posłów – sprawozdanie roczne za 2022 r.
Członkowie komitetu doradczego
Inne przepisy dotyczące przejrzystości i etyki mające zastosowanie do posłów
Przejrzystość i rozliczalność
Wszystkich posłów obowiązują zasady kodeksu postępowania. Oprócz tego Parlament Europejski wprowadził wiele szczegółowych przepisów, które mają poprawić sytuację w zakresie przejrzystości i etyki we wszystkich obszarach działalności. Szczególny nacisk położono na etykę działalności lobbingowej.
Udział lobbystów w wydarzeniach
Organizacje podlegające zasadom rejestru służącego przejrzystości mogą organizować lub współorganizować wydarzenia w Parlamencie tylko pod warunkiem, że prawidłowo wpisały się do rejestru.
Więcej informacji:
Zasady dotyczące byłych posłów
Byli posłowie nie mogą prowadzić działalności lobbingowej w Parlamencie przez sześć miesięcy po zakończeniu mandatu. Jeżeli po upływie sześciu miesięcy chcą prowadzić działalność lobbingową, muszą wpisać się do rejestru służącego przejrzystości. Byłym posłom przysługuje prawo wstępu do budynków Parlamentu, ale nie mogą korzystać z tego przywileju w celu prowadzenia działalności lobbingowej.
Więcej informacji:
Wynagrodzenia i świadczenia emerytalne
Wynagrodzenie posłów do PE
Posłowie do Parlamentu Europejskiego otrzymują zasadniczo jednakowe wynagrodzenie na podstawie jednolitego statutu, który wszedł w życie w lipcu 2009 r.
Zgodnie z jednolitym statutem miesięczne wynagrodzenie posła przed opodatkowaniem na dzień 1 stycznia 2023 r. wynosi 9 975,42 euro. Wynagrodzenie jest wypłacane z budżetu Parlamentu i po potrąceniu unijnego podatku i składek ubezpieczeniowych wynosi 7 776,06 euro. Państwa członkowskie mogą również obłożyć to wynagrodzenie podatkami krajowymi. Wysokość wynagrodzenia zasadniczego posła ustalono na poziomie 38,5% wynagrodzenia zasadniczego sędziego Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Istnieje kilka wyjątków: posłowie wykonujący mandat w Parlamencie do czasu wyborów w 2009 r. mogli zdecydować się na pozostanie w dotychczasowym systemie krajowym w zakresie wynagrodzenia, odprawy przejściowej i świadczeń emerytalnych.
Świadczenia emerytalne
Zgodnie ze statutem byli posłowie są uprawnieni do emerytury po ukończeniu 63. roku życia. Świadczenie emerytalne wynosi 3,5% wynagrodzenia posła do PE za każdy pełny rok sprawowania mandatu i jedną dwunastą tej kwoty za każdy kolejny pełny miesiąc sprawowania mandatu, ale nie więcej niż 70% całkowitego wynagrodzenia posła do PE. Koszt tych świadczeń emerytalnych pokrywany jest z budżetu Unii Europejskiej.
Uzupełniający program emerytalny, który wprowadzono dla posłów w 1989 r., od lipca 2009 r. nie przyjmuje już nowych członków i jest stopniowo wygaszany.
Zwrot kosztów dla posłów do Parlamentu Europejskiego
Podobnie jak posłowie do parlamentów krajowych, posłowie do Parlamentu Europejskiego otrzymują zwrot szeregu kosztów, które ponoszą wykonując obowiązki poselskie.
Zwrot kosztów ogólnych
Zwrot ten ma na celu pokrycie kosztów poniesionych w państwie członkowskim, w którym poseł został wybrany, takich jak koszty prowadzenia biura poselskiego, rachunki telefoniczne i opłaty pocztowe oraz zakup, eksploatacja i konserwacja sprzętu komputerowego i telematycznego. Zwrot zostaje zmniejszony o połowę w przypadku posłów, którzy bez należytego usprawiedliwienia nie wezmą udziału w połowie posiedzeń plenarnych w ciągu jednego roku parlamentarnego (od września do sierpnia).
Wysokość tego zwrotu w 2022 r. wynosi 4 778 euro miesięcznie.
Koszty podróży
Większość posiedzeń Parlamentu Europejskiego, takich jak sesje plenarne, posiedzenia komisji lub posiedzenia grup politycznych, odbywa się w Brukseli i Strasburgu. Posłowie otrzymują zwrot rzeczywistych kosztów biletów na podróż do miejsca, w którym odbywają się te posiedzenia, po przedstawieniu dokumentów potwierdzających, maksymalnie do wysokości ceny biletu lotniczego klasy biznes „D” bądź równoważnej lub ceny biletu kolejowego pierwszej klasy, zaś w przypadku podróży samochodem otrzymują ryczałtową kwotę 0,56 EUR za 1 km (do najwyżej 1000 km); oprócz tego posłom przysługują stałe dodatki ryczałtowe obliczane na podstawie odległości i czasu trwania podróży w celu pokrycia innych kosztów związanych z podróżą (np. opłat za autostrady, kosztów nadbagażu lub rejestracji).
Inne koszty podróży
Posłowie często muszą podróżować poza państwa członkowskie, w których zostali wybrani, lub na ich terenie, w ramach swoich obowiązków, lecz w celach innych niż udział w oficjalnych spotkaniach (np. aby wziąć udział w konferencji czy złożyć wizytę roboczą).
W związku z tym w przypadku działalności poza państwem członkowskim, w którym danym poseł został wybrany, przysługuje zwrot kosztów podróży i zakwaterowania oraz zwrot wydatków powiązanych w wysokości maksymalnie 4 716 EUR rocznie. W przypadku działalności na terenie państwa członkowskiego, w którym dany poseł został wybrany, zwracane są tylko koszty transportu w kwocie rocznej określonej dla poszczególnych państw.
Dieta dzienna
- Parlament wypłaca dietę ryczałtową w wysokości 338 EUR dziennie w celu pokrycia ogółu pozostałych kosztów ponoszonych przez posłów w okresach działalności parlamentarnej, pod warunkiem że potwierdzą oni swoją obecność, podpisując jedną z oficjalnych list obecności udostępnionych w tym celu.
- Dietę zmniejsza się o połowę, jeżeli poseł nie weźmie udziału w ponad połowie głosowań imiennych w dniach głosowania na posiedzeniu plenarnym, nawet gdy jest obecny. W przypadku posiedzeń organizowanych poza Unią Europejską dieta wynosi 169 EUR (zawsze pod warunkiem podpisania listy obecności), przy czym koszty zakwaterowania zwracane są osobno.
Przepisy dotyczące personelu
Posłowie do Parlamentu Europejskiego mogą sami dobierać sobie asystentów w granicach środków budżetowych określonych przez Parlament oraz na warunkach określonych w rozdziale 5 przepisów wykonawczych do statutu posła.
W 2023 r. maksymalna kwota miesięczna dostępna na ten cel wynosiła 28 412 EUR na posła. Kwoty tej nie przekazuje się posłom, ale wypłaca się ją w formie wynagrodzenia miesięcznego asystentom spełniającym warunki i posiadającym ważną umowę, a także organom pobierającym podatki od wynagrodzeń.
Posłowie mogą korzystać z usług kilku rodzajów asystentów.
Akredytowani asystenci parlamentarni zatrudnieni w Brukseli (Luksemburgu lub Strasburgu) podlegają bezpośrednio administracji Parlamentu. Posłowie mogą zatrudnić trzech akredytowanych asystentów parlamentarnych, a pod pewnymi warunkami – nawet czterech. Na zatrudnienie akredytowanych asystentów parlamentarnych rezerwuje się przynajmniej 25% środków na pokrycie kosztów pomocy parlamentarnej.
Asystenci krajowi pomagają posłom w państwie członkowskim, w którym posłowie zostali wybrani. Obsługą administracyjną umów z asystentami krajowymi zajmują się upoważnieni płatnicy posiadający odpowiednie uprawnienia, którzy gwarantują przestrzeganie przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych i opodatkowania. Asystenci krajowi zatrudniani są na podstawie umowy o pracę lub umowy o świadczenie usług.
Stażyści mogą odbywać staże na terenie Parlamentu albo w państwie członkowskim, w którym wybrany został dany poseł.
Ogólne koszty zatrudnienia asystentów krajowych i stażystów nie mogą przekraczać 75% środków na pomoc parlamentarną. Koszty wynikające ze świadczenia usług nie mogą zaś przekraczać 25% tych środków.
Dodatkowe informacje na temat wynagrodzeń można znaleźć tutaj.
Określono porównywalne pułapy dla osób prawnych świadczących usługi i dla upoważnionych płatników.
Kilku posłów może utworzyć grupę do celów zatrudnienia jednego lub kilku akredytowanych asystentów parlamentarnych lub asystentów pracujących w państwach członkowskich. Posłowie ci uzgadniają między sobą zasady podziału kosztów.
Posłowie nie mogą zatrudniać w charakterze asystentów członków swych rodzin. Asystenci posłów nie powinni angażować się w działalność zewnętrzną, która może prowadzić do powstania konfliktu interesów.
Nazwiska wszystkich asystentów lub nazwy osób prawnych są publikowane na stronie internetowej Parlamentu przez cały okres trwania ich umowy z wyjątkiem sytuacji, w której dany asystent uzyskał odstępstwo w tym względzie z odpowiednio uzasadnionych względów bezpieczeństwa.
Eiropas Parlamenta un valstu vēlēšanas skaitļos
Publikācija ir pilnīgākā un apjomīgākā pieejamā datu bāze par politiskajām norisēm Eiropas Savienībā, kurā apkopoti dati par Eiropas Parlamenta vēlēšanu rezultātiem un sastāvu kopš 1979. gada, kad notika pirmās tiešās un vispārējās vēlēšanas. Turklāt pārskatā ir arī apskatītas visās ES dalībvalstīs nesen notikušās valstu parlamentu vēlēšanas.