Δίκαιη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία για όλες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες

Η μετάβαση σε μια κλιματική ουδέτερη οικονομία θέτει σημαντικές προκλήσεις για τις περιοχές που εξαρτώνται από ορυκτά καύσιμα. Μάθετε πώς το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης μπορεί να τις στηρίξει.

Watch the video document
Από τον άνθρακα στην καθαρή ενέργεια: η πράσινη μετάβαση της Ευρώπης
Από τον άνθρακα στην καθαρή ενέργεια: η πράσινη μετάβαση της Ευρώπης

Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2050 κι έχει εναρμονίσει όλες τις πολιτικές της με τον συγκεκριμένο στόχο, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η επίτευξη του φιλόδοξου αυτού στόχου προϋποθέτει τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών και αποτελεί σημαντική πρόκληση για τις περιφέρειες που εξαρτώνται κυρίως από ορυκτά καύσιμα και βιομηχανίες με μεγάλο αποτύπωμα άνθρακα.

Μάθετε περισσότερα σχετικά με τις δράσεις της ΕΕ για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Για να αντιμετωπίσει τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μετάβασης, τον Ιανουάριο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) ως μέρος του σχεδίου της Ευρωπαικής Πράσινης Συμφωνίας για τη χρηματοδότηση δράσεων για το κλίμα, ύψους 1 τρισ. ευρώ. Το Κοινοβούλιο αναμένεται να διεξάγει ψηφοφορία σχετικά με τη δημιουργία του Ταμείου κατά τη διάρκεια της ολομέλειας του Σεπτεμβρίου.

Ανθρακωρύχοι σε υπόγειο ανθρακωρυχείο. ©Peruphotoart/AdobeStock
Ανθρακωρύχοι σε υπόγειο ανθρακωρυχείο. ©Peruphotoart/AdobeStock

Στοχευμένα κονδύλια για τις ευρωπαϊκές περιφέρειες

Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, υιοθετώντας τη συμφωνία που επετεύχθη με το Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2020 για 17,5 δισ. ευρώ. Τα 7,5 δισ. ευρώ προέρχονται από τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό 2021-2027 ενώ 0 δισ. ευρώ προέρχονται από το Μέσο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όλα τα κράτη μέλη μπορούν να έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Ωστόσο, οι πόροι θα συγκεντρωθούν στις περιφέρειες που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις: τις περιφέρειες με υψηλή ένταση άνθρακα, που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη χρήση ορυκτών καυσίμων (άνθρακας, λιγνίτης, τύρφη και πετρελαιούχος σχιστόλιθος). Θα ληφθεί επίσης υπόψη η ευμάρεια της χώρας.

Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης προβλέπει τα εξής:

  • ποσοστό συγχρηματοδότησης της τάξεως του 85% για τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, 70% για τις περιφέρειες μετάβασης και 50% για τις περισσότερο αναπτυγμένες περιφέρειες
  • παροχή στήριξης στις προβληματικές επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση εξαιρετικών περιστάσεων σύμφωνα με τους προσωρινούς κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις
  • στήριξη των εξόχως απόκεντρων περιφερειών και των νησιών από τα κράτη μέλη που καλούνται να διαθέσουν συγκεκριμένα ποσά από τις εθνικές τους πιστώσεις, στα πλαίσια των εδαφικών τους σχεδίων δίκαιης μετάβασης

Με πρωτοβουλία του Κοινοβουλίου, θα θεσπιστεί ένας "Μηχανισμός Πράσινης Ανασυγκρότησης", εάν αυξηθούν οι πόροι του ΤΔΜ μετά την 31 Δεκεμβρίου 2024. Οι πρόσθετοι πόροι θα κατανεμηθούν μεταξύ των κρατών μελών, ενώ τα κράτη μέλη που κατορθώνουν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις τους θα λαμβάνουν αυξημένη χρηματοδότηση.


Ο παροπλισμός ή η κατασκευή πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, οι δραστηριότητες που συνδέονται με προϊόντα καπνού και οι επενδύσεις που σχετίζονται με την παραγωγή, την επεξεργασία, τη μεταφορά, τη διανομή, την αποθήκευση ή την καύση ορυκτών καυσίμων δεν θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν μέσω του ΤΔΜ.

Μετάβαση σε μια πράσινη εποχή, χωρίς να μένει κανένας πίσω

Πού θα επενδυθούν οι πόροι του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης;

  • ΜμΕ, μικρές επιχειρήσεις, πανεπιστήμια και δημόσια ερευνητικά ιδρύματα
  • Ψηφιακή καινοτομία και δραστηριότητες στους τομείς της εκπαίδευσης και της κοινωνικής ένταξης
  • Οικονομικά προσιτή και καθαρή ενέργεια, μείωση των εκπομπών, αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας
  • Παραγωγή θερμότητας για τηλεθέρμανση με βάση ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
  • "Έξυπνη" και βιώσιμη τοπική κινητικότητα
  • Αναβάθμιση και απορρύπανση εγκαταλελειμμένων εγκαταστάσεων, ανάπλαση και αποκατάσταση εδαφών
  • Κυκλική οικονομία, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης και μείωσης των αποβλήτων, της αποδοτικής χρήσης των πόρων, της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης
  • Επανεκπαίδευση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων για την εξεύρεση εναλλακτικής απασχόλησης
  • Παροχή βοήθειας στην αναζήτηση εργασίας
  • Μεταμόρφωση εγκαταστάσεων υψηλής έντασης ανθρακούχων εκπομπών

Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης

 

Τον Ιούνιο του 2020, η Επιτροπή εγκαινίασε την Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης για τη στήριξη δημόσιων και ιδιωτικών φορέων που βρίσκονται σε περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα και περιφέρειες υψηλής έντασης άνθρακα. Η πλατφόρμα θα παρέχει εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με ευκαιρίες χρηματοδότησης και πηγές τεχνικής βοήθειας.

Σύντομη αναδρομή

Τον Μάρτιο του 2018, το Κοινοβούλιο ζήτησε τη σύσταση ειδικού ταμείου για την στήριξη μιας δίκαιης ενεργειακής μετάβασης.


Τον Ιανουάριο του 2020, η Επιτροπή πρότεινε τη σύσταση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης για τη στήριξη των περιφερειών στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της πράσινης μετάβασης.


Τον Ιούλιο, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν στην αποδοχή του ταμείου ανάκαμψης αλλά και σε περικοπές στον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, οι οποίες επικρίθηκαν έντονα από το Κοινοβούλιο.

Στη σύνοδο ολομέλειας του Ιουλίου 2020, το Κοινοβούλιο είχε ήδη καλέσει το Συμβούλιο να αιτιολογήσει τις μαζικές μειώσεις στους προϋπολογισμούς του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης και του προγράμματος InvestEU τα πλαίσια της Πράσινης Συμφωνίας - μια μακροπρόθεσμη προτεραιότητα της ΕΕ που δεν πρέπει να διακυβευθεί.

Η συμφωνία επικυρώθηκε από τα κράτη μέλη στις 25 Φεβρουαρίου 2021.

Μάθετε περισσότερα

Σχετικά άρθρα

Κοινοποίηση αυτού του άρθρου στο: