Τι είναι το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων και πώς υπολογίζεται; 

Παρότι η αρχή της "ίσης αμοιβής για ίση εργασία" θεσμοθετήθηκε ήδη το 1957, με τη Συνθήκη τη Ρώμης, το χάσμα αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων παραμένει πεισματικά ευρύ, με μικρές μόνο βελτιώσεις να έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια.

Τι είναι το χάσμα αμοιβών μεταξύ των φύλων και πώς υπολογίζεται;

Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων είναι η διαφορά μεταξύ των μέσων ετήσιων αποδοχών μεταξύ γυναικών και ανδρών. Βασίζεται στους μισθούς που καταβάλλονται απευθείας στους εργαζόμενους πριν αφαιρεθεί ο φόρος εισοδήματος και οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Μόνο οι επιχειρήσεις με 10 εργαζομένους και άνω λαμβάνονται υπόψη στους υπολογισμούς. Η μέση διαφορά των αμοιβών μεταξύ των φύλων στην ΕΕ ανερχόταν στο 13% το 2020.

Ορισμένοι από τους λόγους για τις διαφορές στις αμοιβές των δύο φύλων είναι διαρθρωτικοί και σχετίζονται με διαφορές που αφορούν την εργασία, το επίπεδο εκπαίδευσης και την επαγγελματική εμπειρία.

Το χάσμα αμοιβών μεταξύ των φύλων στην ΕΕ

Το χάσμα αμοιβών μεταξύ αντρών και γυναικών διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα ανά την ΕΕ, με το μεγαλύτερο χάσμα να σημειώνεται στη Λετονία (22,3%), στην Εσθονία (21,1%), στην Αυστρία (18,9%), στη Γερμανία (18,3%) και στην Ουγγαρία (17,2%) το 2020. Το χάσμα είναι μικρότερο στο Λουξεμβούργο (0,7%), στη Ρουμανία (2,4%), στη Σλοβενία (3,1%), στην Ιταλία (4,2%) και στην Πολωνία (4,5%).

Μάθετε περισσότερα σχετικά με τις δράσεις του Κοινοβουλίου για την ισότητα των φύλων.

Η ερμηνεία των αριθμών δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται, καθώς ένα μικρότερο χάσμα αμοιβών σε μία χώρα δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκην μεγαλύτερη ισότητα των φύλων. Σε ορισμένα κράτη μέλη, τα μειωμένα μισθολογικά χάσματα συνδέονται με τη χαμηλότερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Με τη σειρά τους, τα μεγαλύτερα μισθολογικά χάσματα τείνουν να σχετίζονται με τα υψηλά ποσοστά γυναικών που εργάζονται σε θέσεις μερικής απασχόλησης ή με τη συγκέντρωσή τους σε περιορισμένο αριθμό επαγγελμάτων. Μπορούμε ωστόσο να εντοπίσουμε ορισμένους διαρθρωτικούς λόγους για το μισθολογικό χάσμα.

Μάθετε περισσότερα σχετικά με το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων.

Γιατί υπάρχουν μισθολογικές διαφορές μεταξύ των φύλων;

Μερική απασχόληση

Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες συμπληρώνουν περισσότερες ώρες άμισθης εργασίας (φροντίδα παιδιών ή οικιακές εργασίες) σε σχέση με τους άντρες.

Σύμφωνα με στοιχεία του 2020, μόνο το 8% των ανδρών στην ΕΕ εργάζεται σε θέσεις μερικής απασχόλησης, σε σύγκριση με το 30% σχεδόν των γυναικών ανά την ΕΕ. Συνολικά, οι γυναίκες εργάζονται περισσότερες ώρες την εβδομάδα σε σχέση με τους άντρες.

Διακοπές σταδιοδρομίας λόγω οικογενειακών ευθυνών

Οι γυναίκες είναι, επίσης, πολύ πιθανότερο να διακόψουν τη σταδιοδρομία τους ενώ μερικές από τις επαγγελματικές τους επιλογές επηρεάζονται από τις ευθύνες φροντίδας και οικογενειακής μέριμνας. Το 2018, το ένα τρίτο των εργαζόμενων γυναικών στην ΕΕ διέκοψαν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία για λόγους παιδικής µέριµνας, σε σύγκριση με το 1,3% των ανδρών.

Περισσότερες γυναίκες σε χαμηλά αμειβόμενους τομείς

Το 30% περίπου του συνολικού μισθολογικού χάσματος μπορεί να εξηγηθεί από την υπερεκπροσώπηση των γυναικών σε σχετικά χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, όπως είναι ο τομέας των πωλήσεων και της εκπαίδευσης. Το ποσοστό των γυναικών που εργάζεται στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας και της μηχανολογίας έχει αυξηθεί. Οι γυναίκες εκπροσωπούσαν το 41% του εργατικού δυναμικού το 2020.

Λιγότερες και πιο χαμηλόμισθες γυναίκες σε διευθυντικές θέσεις

Οι γυναίκες κατέχουν επίσης λιγότερες εκτελεστικές θέσεις εργασίας: οι γυναίκες κατείχαν το ένα τρίτο (34%) των διευθυντικών θέσεων στην ΕΕ το 2020. Οι γυναίκες που κατέχουν ανώτερες διευθυντικές θέσεις αμείβονται κατά 31% λιγότερο ανά ώρα σε σύγκριση με τους άνδρες που κατέχουν αντίστοιχες θέσεις, σύμφωνα με στοιχεία του 2018.

Συνδυασμός παραγόντων

Οι γυναίκες δεν αμείβονται μόνο λιγότερο ανά ώρα εργασίας αλλά συμπληρώνουν και περισσότερες ώρες αμίσθωτης εργασίας, ενώ διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανεργίας απ' ό,τι οι άνδρες. Όλοι αυτοί οι παράγοντες οδηγούν τη διαφορά των αποδοχών μεταξύ ανδρών και γυναικών σχεδόν στο 37% στην ΕΕ (το 2018).

Γεφυρώνοντας το χάσμα: τα οφέλη

Έχει, ακόμα, παρατηρηθεί ότι το χάσμα των αμοιβών μεταξύ των φύλων διευρύνεται με την ηλικία - κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής σταδιοδρομίας και με την αύξηση των οικογενειακών απαιτήσεων - ενώ παραμένει σχετικά χαμηλό όταν οι γυναίκες εισέρχονται στην αγορά εργασίας. Με λιγότερα χρήματα διαθέσιμα για αποταμίευση και επένδυση, τα χάσματα αυτά συσσωρεύονται και οι γυναίκες αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού σε μεγαλύτερη ηλικία. Το συνταξιοδοτικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων ξεπερνούσε το 28% στην ΕΕ το 2020.

Η μείωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων επιφέρει μεγαλύτερη ισότητα των φύλων ενώ συμβάλει στην καταπολέμηση της φτώχειας και στην ενίσχυση της οικονομίας, καθώς οι γυναίκες μπορούν να ξοδεύουν περισσότερα χρήματα. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της φορολογικής βάσης και τη μείωση της επιβάρυνσης των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας. Οι εκτιμήσεις  δείχνουν ότι ο περιορισμός του μισθολογικού χάσματος κατά 1% θα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος κατά 0,1%.

Οι δράσεις του Κοινοβουλίου κατά του χάσματος αμοιβών

Αυτή την εβδομάδα, οι ευρωβουλευτές αναμένεται να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για τη θέσπιση νέας νομοθεσίας υπέρ της μισθολογικής διαφάνειας. Θεωρούν ότι αυτό θα συμβάλει στη γεφύρωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων.

Οι νέοι αυτοί κανόνες προτάθηκαν κατόπιν της υιοθέτησης του ψηφίσματος σχετικά με τη στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων, στις 21 Ιανουαρίου 2021, το οποίο καλεί την Επιτροπή να προτείνει ένα νέο, φιλόδοξο σχέδιο δράσης σχετικά μο μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων, που θα ορίζει σαφείς στόχους μείωσης του χάσματος για τα κράτη μέλη για την επόμενη πενταετία.

Επιπλέον, το Κοινοβούλιο τάσσεται υπέρ της παροχής κινήτρων στις γυναίκες και στα κορίτσια ώστε να ακολουθούν τομείς σπουδών και επαγγελματικής κατάρτισης στους οποίους κατά παράδοση κυριαρχούν οι άνδρες. Ζητούν επιπλέον την προώθηση ευέλικτων ρυθμίσεων του ωραρίου εργασίας, καθώς και τη βελτίωση των μισθών και των συνθηκών εργασίας σε τομείς στους οποίους κυριαρχούν οι γυναίκες, όπως είναι η υγεία, οι υπηρεσίες παροχής φροντίδας και το λιανικό εμπόριο.

Μάθετε τι κάνει το ΕΚ για να αντιμετωπίσει το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων.