Waarom wil het Parlement nieuwe bevoegdheden over eigen EU-inkomsten?
De EU heeft een bindend tijdschema vastgesteld om nieuwe inkomstenbronnen in te voeren en zo te investeren in de toekomst van Europa en het herstel te bevorderen.
In een overeenkomst over de EU-begroting voor 2021-2027 en het €750 miljard herstelinstrument hebben het Parlement, de Raad en de Commissie op 10 november 2020 een akkoord bereikt over de bindende tijdlijn voor de introductie van nieuwe EU-inkomstbronnen, inclusief heffingen op niet-gerecycleerd plastic afval, op techgiganten en grote buitenlandse vervuilers.
Wat zijn eigen middelen?
EU-landen dragen bij tot een gezamenlijke EU-begroting om gezamenlijke objectieven te realiseren. Maar in tegenstelling tot nationale begrotingen, is de EU-begroting een investeringsbudget en mogen er geen tekorten zijn. De EU-verdragen bepalen dat de begroting van de Unie “volledig uit eigen middelen gefinancierd moet worden”.
Deze inkomstbronnen worden vastgelegd door de Raad - die na overleg met het Parlement unaniem beslist - en moeten worden goedgekeurd door elk EU-land. Het huidige systeem van eigen middelen is de voorbije drie decennia onveranderd gebleven, en het Parlement vraagt al geruime tijd naar een herziening ervan.
Welke eigen middelen bestaan er momenteel?
Aangezien de EU-begroting voortdurend in balans moet zijn, moeten de jaarlijkse inkomsten de jaarlijkse uitgaven volledig financieren.
EU-inkomsten zijn op dit moment afkomstig van:
- Traditionele eigen middelen (vooral douaneheffingen, vroeger inclusief suikerheffingen; normaal goed voor 10% van de inkomsten van eigen middelen)
- Eigen middelen afkomstig van btw (doorstorten van een percentage van de geschatte btw van EU-landen; normaal goed voor 10% van de inkomsten)
- Eigen middelen van het BNI (EU-landen dragen een deel van hun jaarlijks Bruto Nationaal Inkomen over; goed voor 70% van de inkomsten)
- Andere inkomsten (inclusief sancties opgelegd aan bedrijven die inbreuk maken op het EU-mededingingsrecht, bijdragen van niet-EU-landen aan bepaalde EU-programma’s en belastingen op de salarissen van EU-personeel).
Sommige EU-landen (Oostenrijk, Denemarken, Duitsland, Nederland en Zweden) ontvangen op dit moment kortingen op hun bijdragen aan de EU-begroting.
Na een overeenkomst met de Raad en de Commissie is er sinds 1 januari 2021 een inkomstenbron op basis van niet-gerecycled plastic verpakkingsafval. Dit heeft het terugdringen van plastic voor eenmalig gebruik en recycling gestimuleerd en ook de circulaire economie een impuls gegeven.
Om de afhankelijkheid van de bijdragen van lidstaten op basis van het BNI en btw te verminderen, heeft het Parlement de introductie gevraagd van nieuwe, concrete inkomstbronnen verbonden aan het EU-beleid en objectieven. Na het interinstitutioneel bindend akkoord is er sinds 1 januari 2021 een inkomstenbron op basis plastic verpakkingsafval dat niet wordt gerecycleerd. Dit heeft geleid tot minder gebruik van kunststoffen voor eenmalig gebruik, recycling en een stimulans voor de circulaire economie.
Hoe wordt het stelsel van eigen middelen van de EU hervormd?
Het Parlement vindt het EU-inkomstensysteem al lang ondoorzichtig en oneerlijk, en vind dat er nood aan hervorming is om de huidige uitdagingen te kunnen aanpakken en zinvolle resultaten te kunnen behalen voor Europeanen.
Om de afhankelijkheid van de bijdragen van lidstaten op basis van het BNI en btw te verminderen, heeft het Parlement de introductie gevraagd van nieuwe, concrete inkomstbronnen verbonden aan het EU-beleid en objectieven. Een pakket nieuwe eigen middelen is in voorbereiding:
- eigen middelen via opbrengsten van het Emissiehandelssysteem (inkomsten van het systeem dat de hoeveelheid broeikasgassen beperkt die bijvoorbeeld door de energie-intensieve industrie, energieproducenten of luchtvaartmaatschappijen uitgestoten worden.)
- eigen middelen via een belasting op digitale diensten (om een eerlijke heffing op de digitale economie te verzekeren)
- eigen middelen gebaseerd op een mechanisme voor de aanpassing van koolstofgrenzen (een koolstofprijs op de import van bepaalde goederen die van buiten de EU afkomstig zijn zou een gelijk speelveld kunnen verzekeren in de strijd tegen klimaatverandering)
- eigen middelen afkomstig van belastingen op financiële transacties (om te verzekeren dat de financiële sector eerlijk bijdraagt)
- eigen middelen afkomstig van de bedrijfssector of een basis voor een nieuwe unitaire vennootschapsbelasting
Er komt ook een eigen inkomstenbron die gekoppeld is aan de bedrijfssector of een nieuwe gemeenschappelijke heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting.
In mei 2023 heeft het Parlement een verslag goedgekeurd dat oproept tot een evaluatie van het hervormingsproces tot nu toe, en ook enkele nieuwe ideeën voor extra inkomstenbronnen voorstelt, zoals een belasting op crypto-activa. Europarlementariërs willen ook dat de Commissie "uiterlijk in het derde kwartaal van 2023" met een nieuwe reeks voorstellen komt.
In juni 2023 diende de Commissie een voorstel in voor nieuwe bronnen van begrotingsinkomsten:
- Op basis van de inkomsten uit de handel in emissierechten wordt 30% van de inkomsten uit ETS-veilingen toegewezen aan de EU-begroting.
- Op basis van het EU-mechanisme voor de aanpassing van de koolstofgrens wordt 75% van de inkomsten van het mechanisme toegewezen aan de EU-begroting.
- Gekoppeld aan bedrijfswinsten: momenteel gebaseerd op een statistische schatting die de bedrijfswinsten benadert; later kan het worden gekoppeld aan een initiatief om de regels voor vennootschapsbelasting te vereenvoudigen.
Het Parlement steunde het voorstel van de Commissie, hoewel Europarlementariërs benadrukten dat de regels voor het verlagen van de nettobijdragen van EU-landen door middel van kortingen of correcties moeten worden herzien.
Alle EU-landen moeten het eens worden over het toevoegen van nieuwe inkomstenbronnen aan de EU-begroting voordat het in werking kan treden.
Welke voordelen zal de hervorming van eigen middelen bieden?
Deze nieuwe inkomstbronnen zullen de gezamenlijke schuld helpen afbetalen van EU-landen om het COVID-19-herstel te financieren. Zonder nieuwe eigen middelen zou het geleende herstelgeld terugbetaald moeten worden met als gevolg verdere beperkingen van EU-programma’s en hogere BNI-bijdragen van EU-landen. Europarlementariërs zeggen ook dat stijgende rentetarieven de EU-begroting meer onder druk zetten omdat de leenkosten stijgen.
Het Parlement wil verzekeren dat niet belastingbetalers de last moeten dragen, maar wel techreuzen, belastingontwijkers, grote buitenlandse vervuilers en andere die hun eerlijke deel niet betalen.
De voorgestelde eigen middelen verzekeren dat de EU-prioriteiten - zoals de Green Deal en de digitale transformatie – een betere plaats krijgen in de begroting. Daarnaast ondersteunen ze de werking van de interne markt en verminderen ze de afhankelijkheid van nationale BNI-bijdragen.
Standpunt van het Parlement over EU-inkomstbronnen
- Resolutie: nieuw MFK, eigen middelen en herstelplan (15 mei 2020)
- Resolutie na de EU-top van 17-21 juli (23 juli 2020)
- Resolutie: het stelsel van eigen middelen van de Europese Unie (16 september 2020)
- Initiatiefverslag over de eigen middelen: een nieuwe start voor de financiën van de EU, een nieuwe start voor Europa (25 april 2023)
