2021 – Europees Jaar van de spoorwegen
De EU heeft 2021 uitgeroepen tot “Europees jaar van de spoorwegen”. Zo wil ze het gebruik van de trein als veilig en duurzaam vervoermiddel bevorderen.
Op 15 december 2020 heeft het Europees Parlement zijn goedkeuring gehecht aan een voorstel van de Commissie om 2021 uit te roepen tot “Europees Jaar van de spoorwegen”.
Dit besluit, dat de Raad op 16 december heeft aangenomen, houdt verband met de inspanningen van de EU om milieuvriendelijke vervoerswijzen te bevorderen en tegen 2050 klimaatneutraliteit te bereiken in het kader van de Europese Green Deal.
Er zijn al verschillende activiteiten gepland om het spoorvervoer in de hele EU te promoten en burgers en bedrijven aan te moedigen er gebruik van te maken.
Duurzame en veilige mobiliteit
Vervoer is verantwoordelijk voor een kwart van de uitstoot van broeikasgassen in de EU. Spoorvervoer is echter verantwoordelijk voor slechts 0,4 % van die emissies. Het spoor is immers grotendeels geëlektrificeerd. Bovendien is het de enige vorm van vervoer waarvan de uitstoot sinds 1990 sterk is gedaald. Spoorvervoer kan ook een belangrijke rol spelen bij duurzaam toerisme.
Dankzij het lage aantal incidenten is het spoor ook de veiligste manier van vervoer over land. Per miljard passagierskilometer vallen er slechts 0,1 dodelijke slachtoffers bij spoorwegongevallen, tegenover 0,23 bij busongevallen, 2,7 bij auto-ongevallen en 38 bij motorongevallen (2011-2015). In 2018 hechtte het Parlement zijn goedkeuring aan nieuwe maatregelen om de rechten van treinreizigers te verbeteren.
Spoorwegen verbinden verafgelegen gebieden en vergroten zo de samenhang van de Europese regio’s, zowel intern als over de grenzen heen. Toch reizen niet meer dan 7 % van de passagiers en 11 % van alle goederen per spoor. Er zijn namelijk verschillende hinderpalen voor een eengemaakt Europees spoorwegnet. Voorbeelden daarvan zijn de verouderde infrastructuur, ouderwetse bedrijfsmodellen en hoge onderhoudskosten.
Drie kwart van het binnenlands vrachtvervoer verloopt over de weg. Een aanzienlijk deel daarvan zou in de toekomst via het spoor en de binnenwateren moeten verlopen. Deze duurzamere vervoerswijzen kunnen de uitstoot in deze sector helpen verminderen. Om dit te bereiken zijn aanzienlijke investeringen en de tenuitvoerlegging van het trans-Europees vervoersnetwerk (TEN-T) nodig.
Het spoor tijdens de COVID-19-pandemie
De COVID-19-crisis heeft aangetoond dat het spoor in uitzonderlijke omstandigheden kan zorgen voor een snel vervoer van essentiële goederen zoals voedsel, geneesmiddelen en brandstof.
De crisis heeft de sector hard getroffen. Het aantal passagiers is aanzienlijk gedaald als gevolg van maatregelen die het reizen beperken. Toch zal het spoor een rol spelen bij het duurzame herstel van de pandemie.
Waarom is 2021 uitgeroepen tot het Europees Jaar van de spoorwegen?
2021 is van essentieel belang voor het spoorwegbeleid van de EU. Het is immers het eerste volledige jaar waarin de regels van het vierde spoorwegpakket toepassing vinden. Dit wetgevingspakket heeft tot doel een volledig eengemaakte Europese spoorwegruimte tot stand te brengen, de resterende institutionele, juridische en technische belemmeringen weg te nemen en de economische groei te ondersteunen.
