EU-grenscontroles en migratiebeheer 

In 2015 waren er 1,83 miljoen illegale grensoverschrijdingen aan de buitengrenzen van de EU. Dit aantal is in 2020 gedaald tot 125.100.  De EU reageert op de migratiecrisis door onder meer maatregelen te nemen ter versterking van de EU-grenscontroles en door asielaanvragen efficiënter te behandelen.

Verscherping van de grenscontroles

In het Schengengebied vinden geen interne grenscontroles plaats. Daarom zijn compensatiemaatregelen ter versterking van de buitengrenzen noodzakelijk. In april 2016 hebben EP-leden in een resolutie onderstreept hoe ernstig de situatie is.

In april 2017 zijn systematische controles aan de buitengrenzen van de EU ingevoerd waaraan iedereen die de Unie binnenkomt – ook EU-burgers – onderworpen worden. In oktober 2017 heeft het Parlement zijn steun uitgesproken voor een gemeenschappelijk elektronisch systeem waarmee de controles aan de buitengrenzen van het Schengengebied sneller doorgevoerd kunnen worden en alle reizigers van buiten de EU worden geregistreerd. Na een stemming in het Parlement in juli 2018 moeten niet-EU-onderdanen die geen visumplicht hebben toestemming krijgen voordat zij naar de EU kunnen reizen.

In een resolutie die in juli 2021 werd aangenomen, keurde het Parlement het vernieuwde Fonds voor geïntegreerd grensbeheer (IBMF) goed en stemde ermee in er 6,24 miljard euro aan toe te wijzen. Het nieuwe fonds moet helpen om de capaciteiten van de lidstaten op het gebied van grensbeheer te versterken en tegelijkertijd ervoor te zorgen dat de grondrechten worden gerespecteerd. Het zal ook bijdragen tot een gemeenschappelijk, geharmoniseerd visumbeleid en beschermende maatregelen invoeren voor kwetsbare mensen die in Europa aankomen, met name niet-begeleide kinderen.

Het fonds zal nauw samenwerken met het nieuwe Fonds voor Interne Veiligheid (ISF), dat zich richt op de aanpak van grensoverschrijdende dreigingen, zoals terrorisme, georganiseerde misdaad en cybercriminaliteit. Het ISF werd in juli 2021 ook goedgekeurd door het parlement met een budget van 1,9 miljard euro.

Het nieuwe EU-Agentschap voor Asiel en asiel, migratie en integratiefonds

Op 11 november 2021 steunde het Parlement de transformatie van het huidig Europees Ondersteuningsbureau voor Asielzaken (EASO) tot het EU-Agentschap voor Asiel na een akkoord met de Raad. Het vernieuwde agentschap zal helpen om asielprocedures in EU-landen uniformer en sneller te maken. De 500 deskundigen zullen betere ondersteuning bieden aan nationale asielstelsels die te maken hebben met een hoge werkdruk, waardoor het hele EU-systeem voor migratiebeheer efficiënter en duurzamer wordt. Daarnaast zal het nieuwe agentschap verantwoordelijk zijn om na te gaan of fundamentele rechten worden gerespecteerd op het vlak van procedures voor internationale bescherming en opvangvoorzieningen in lidstaten.

In een resolutie die een maand later werd aangenomen, keurde het Parlement de vernieuwde begroting van het Fonds voor asiel, migratie en integratie (AMIF) voor 2021-2027 goed, die zal stijgen tot 9,88 miljard euro. Het nieuwe fonds moet bijdragen aan de versterking van het gemeenschappelijk asielbeleid, legale migratie ontwikkelen in overeenstemming met de behoeften van de lidstaten, de integratie van onderdanen van derde landen ondersteunen en bijdragen aan de bestrijding van irreguliere migratie. De fondsen moeten ook dienen om de lidstaten ertoe aan te zetten de verantwoordelijkheid voor de opvang van vluchtelingen en asielzoekers eerlijker te delen.

Overeenkomst EU-Turkije

In maart 2016 hebben de EU en Turkije een overeenkomst gesloten over een plan om een halt toe te roepen aan irreguliere migratiestromen vanuit Turkije naar de EU. Beide partijen hebben ermee ingestemd de opvangvoorzieningen voor vluchtelingen in Turkije te verbeteren en voor Syrische vluchtelingen veilige en legale kanalen naar Europa te openen.

In een op 19 mei 2021 aangenomen rapport onderstreepten de leden van het Europees Parlement de belangrijke rol van Turkije als gastheer voor bijna 4 miljoen vluchtelingen, en merkten op dat de uitdagingen bij het aanpakken van deze crisis zijn toegenomen als gevolg van de COVID-19-pandemie. Ze veroordeelden echter het gebruik van migratiedruk als politiek hefboomeffect na berichten dat de autoriteiten van het land migranten en vluchtelingen en asielzoekers aanmoedigden met misleidende informatie om via Griekenland de landroute naar Europa te nemen.

Een efficiëntere terugkeer van migranten

In september 2016 heeft het Parlement een voorstel van de Commissie goedgekeurd voor een standaardreisdocument van de EU met het oog op een snellere terugkeer van niet-EU-onderdanen die zonder geldig paspoort of identiteitsdocument irregulier in de EU verblijven.

Het Schengeninformatiesysteem wordt tevens versterkt om EU-landen te ondersteunen bij de terugkeer van illegaal verblijvende niet-EU-onderdanen naar hun herkomstlanden.

De dieperliggende oorzaken van migratie aanpakken

Conflicten, vervolging, etnische zuiveringen, extreme armoede en natuurrampen kunnen allemaal aan migratie ten grondslag liggen. In juli 2015 hebben EP-leden erop aangedrongen dat de EU een langetermijnstrategie vaststelt om tegenwicht te kunnen bieden aan deze factoren.

Om de dieperliggende oorzaken van migratie aan te pakken, hebben de EP-leden op 6 juli 2017 hun steun uitgesproken voor een EU-regeling met het doel 44 miljard EUR aan particuliere investeringen in buurlanden en in Afrika vrij te maken.

In een rapport dat in december 2020 werd aangenomen, riepen de leden van het Europees Parlement op tot een betere implementatie van de EU-terugkeerrichtlijn, waarbij de lidstaten werden opgeroepen om de grondrechten en procedurele waarborgen te respecteren bij het toepassen van EU-wetgeving inzake terugkeer, en om prioriteit te geven aan vrijwillige terugkeer.