Schengen: welke problemen hebben invloed op 'het gebied zonder grenzen'?
Schengen wordt geconfronteerd met problemen die het voortbestaan ervan in gevaar kunnen brengen. Meer informatie over deze problemen en de gevolgen daarvan voor het grensvrije gebied.
Het Schengengebied heeft de afgelopen tien jaar onder druk gestaan als gevolg van opeenvolgende crises. Volgens de Schengenregels moet de herinvoering van grenscontroles aan de binnengrenzen een tijdelijke en uitzonderlijke maatregel zijn en verschillende EU-landen hebben controles aan de binnengrenzen ingevoerd als reactie op de aanzienlijke toestroom van vluchtelingen naar de EU in 2015 en na terroristische aanslagen. De stroom van migranten en asielzoekers werd gezien als een bedreiging voor de interne veiligheid en als gevolg hiervan gebruikten de lidstaten de bepalingen van de Schengengrenscode om interne grenscontroles in te voeren. De uitbraak van Covid-19 in 2020 heeft verschillende EU-landen er ook toe aangezet de grenscontroles terug in te voeren in een poging de verspreiding van het virus tegen te gaan.
Hoeveel kost het en wie heeft er invloed op?
De grenscontroles verstoren de vrije stroom van mensen, goederen en diensten in de EU:
• Ze hebben voornamelijk invloed op: grensoverschrijdend goederenvervoer, grensarbeiders (1,7 miljoen werknemers in de EU steken dagelijks een grens over om naar hun werk te gaan) en toerisme.
• Er zijn administratieve- en infrastructuurkosten voor de publieke sector.
• Na meer dan twee jaar worden de kosten van grenscontroles geschat op € 25-50 miljard aan eenmalige kosten en € 2 miljard aan jaarlijkse bedrijfskosten. Meer informatie in deze EPRS-briefing.
"Schengen maakt deel uit van de oplossing, niet van het probleem"
De EU heeft onlangs verschillende maatregelen genomen om de integriteit van het Schengengebied te versterken:
• systematische controles aan de buitengrenzen van de EU op iedereen die de EU binnenkomt - inclusief EU-burgers - werden in april 2017 ingevoerd.
• nieuw in- en uitreissysteem om de verplaatsing(en) van niet-EU-burgers in het Schengengebied te registreren en om de controles te verbeteren en versnellen
• versterkte externe grensbewaking door de oprichting van het Europees Grens- en kustwachtagentschap (Frontex)
• meer bevoegdheden voor Europol, het politiebureau van de EU, om de strijd tegen terrorisme op te voeren
Schengen herstellen
In december 2021 stelde de Europese Commissie een herziening van de regels voor het Schengengebied voor, om ervoor te zorgen dat herinvoering van controles aan de binnengrenzen een laatste redmiddel blijft en om in plaats daarvan het gebruik van alternatieve maatregelen, zoals gerichte politiecontroles en versterkte politiesamenwerking, te bevorderen.
Het Europees Parlement werkt momenteel aan het voorstel. De EP-leden hebben herhaaldelijk gepleit tegen de frequente herinvoering van controles, die het vrije verkeer van personen in de EU belemmeren.
In een stemming op 18 oktober 2022 herhaalden de EP-leden hun oproep om Roemenië en Bulgarije zo snel mogelijk toe te laten tot het Schengengebied, waarbij ze benadrukten dat bewegingsvrijheid de kern vormt van het EU-project.
Op 10 november 2022 keurde het Parlement de toetreding van Kroatië tot de vrije reiszone voor eind 2022 goed. Op 1 januari 2023 is Kroatië toegetreden tot het Schengengebied.
- 27: aantal landen in het Schengengebied
- 4: aantal niet-EU-landen die deel van Schengen zijn (IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland)
- 4: EU-landen die niet deel van Schengen zijn (Bulgarije, Cyprus, Ierland, Roemenië)
- 50 000+: lengte van de externe grenzen van het Schengengebied, uitgedrukt in kilometer
Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd in mei 2018 en voor het laatst bijgewerkt in januari 2023.