Onderzoek naar NSA-afluisterschandaal: de onthullingen van de deskundigen
De onthullingen van het grootschalige afluisterschandaal door de Amerikaanse veiligheidsdienst en agentschappen in andere landen, zorgde ervoor dat de EP-commissie Burgerrechten wilde onderzoeken hoe dat de privacyrechten van EU-burgers heeft beïnvloed. De commissie Burgerlijke vrijheden nam op 12 februari een verslag aan waarin de bevindingen van meer dan 15 hoorzittingen met deskundigen en betrokkenen staan opgetekend.
Al bij de eerste hoorzitting, begin september, benadrukten journalisten de noodzaak van democratische controle op het werk van de veiligheidsdiensten. "Deze technologieën kunnen worden gebruikt voor andere doeleinden dan terrorisme bestrijden,” waarschuwde Jacques Follorou van het Franse dagblad Le Monde. Ze spraken ook over het belang van de bescherming van klokkenluiders en journalisten die dergelijke verhalen in de openbaarheid brengen.
De wens om een publiek debat aan te jagen over de balans tussen veiligheid en mensenrechten was de drijvende kracht voor Edward Snowden om de NSA-documenten te lekken. Een publiek debat is niet mogelijk zonder publieke kennis ( .. ) het afluisteren van hele bevolkingsgroepen, in plaats van individuen, dreigt de grootste mensenrechtenuitdaging van onze tijd te zijn, liet hij weten in een schriftelijke verklaring.
Twee voormalige NSA-werknemers en een voormalig MI5-agent getuigden in de hoorzittingen. Klokkenluider Thomas Drake, die een hoge functie bij de NSA bekleedde, zei dat hij nooit had gedacht "dat de VS de 'Stasi-leidraden' zou gebruiken voor de grootschalige afluisterprogramma's".
Het Amerikaanse Congreslid Jim Sensenbrenner, voorzitter van de subcommissie criminaliteit, terrorisme, binnenlandse veiligheid en onderzoek, verteld de leden dat het misbruik door de NSA buiten het toezicht van het congres om wordt uitgevoerd. "Ik hoop dat we onze les hebben geleerd en dat het toezicht veel krachtiger zal worden," zei hij.
Tijdens de hoorzittingen werd de vraag opgeworpen of het afluisteren inbreuk heeft gemaakt op diverse overeenkomsten tussen de EU en de VS, waaronder één over de overdracht van financiële gegevens voor de identificatie van terroristische activiteiten (TFTP-overeenkomst) of een andere overeenkomst over gegevensbescherming waaraan Amerikaanse bedrijven moeten voldoen bij de behandeling van privé-gegevens van EU-burgers (de ‘Safe Harbour’-overeenkomst).
Een aantal EP-leden was het hier overigens niet mee eens. Zij uitten zorgen over de invloed op de betrekkingen tussen de EU en de VS. De Zweedse christendemocrate Anna Maria Corazza Bildt vroeg: "Gaan wij de VS de oorlog verklaren?" en de Duitse christendemocraat Axel Voss zei over de TFTP-overeenkomst: "Op dit moment kunnen wij ons simpelweg niet uit de overeenkomst terugtrekken."
De managers van Microsoft, Google en Facebook ontkenden dat zij vrije toegang tot hun servers hebben gegeven. Deskundigen stelden de oprichting van een Europees ‘privacy cloud’ voor, een veilige gegevensopslag om de privacy van internetgebruikers te beschermen.
Tijdens de hoorzittingen kwamen ook afluisteractiviteiten in een aantal EU-landen waaronder Denemarken, België en het Verenigd Koninkrijk aan bod. "Het onderzoek van het Parlement keek niet enkel naar de beschuldigingen aan het adres van de NSA maar ook in onze eigen achtertuin. We wisten dat de nationale toezichtregelingen in veel lidstaten ontoereikend zijn," liet de Britste sociaaldemocraat Claude Moraes weten in een interview in november .
