Veiligheidsmaatregelen voor klokkenluiders die handelen in het algemeen belang

Nieuwe EU-regels streven naar de bescherming van mensen die schendingen van EU-wetgeving melden en dienen als prikkels om te handelen in het algemeen belang bij waarneming van wangedrag.

Klokkenluiders hebben de afgelopen jaren een grote rol gespeeld bij het openbaren van schandalen met betrekking tot belastingontduiking, zoals Lux Leaks en de Panama Papers, of het misbruik van persoonlijke gegevens, zoals Cambridge Analytica. Vele andere onterechte handelingen kunnen echter nog onopgemerkt zijn. Een oorzaak hiervan is dat mensen vaak terughoudend zijn om wangedrag te melden door de angst om bijvoorbeeld hun baan daardoor op het spel te zetten.

Nieuwe regels, die op 16 april goedgekeurd werden door het Parlement, zullen zorgen voor minimale gemeenschappelijke normen. Zo krijgen diegenen die meldingen maken van schendingen van de EU-wetgeving effectieve bescherming.

'We moeten diegenen beschermen die de belangen van Europa verdedigen - de klokkenluiders', zegt Virginie Rozière, de Franse rapporteur van de voorstellen in het Parlement en S&D-lid. 'Ze verdedigen ons, ze verdedigen de Europese democratie en het Europese algemeen welzijn.'

Belangrijkste aspecten van de wetgeving

De maatregelen, waarover in maart reeds een voorlopige overeenkomst bereikt werd met de Raad, beogen het voor klokkenluiders eenvoudiger en veiliger te maken om onregelmatigheden te melden.

De regels hebben betrekking op verschillende gebieden:

• Belastingfraude
• Witwassen van geld
• Overheidsopdrachten
• Product- en vervoersveiligheid
• Milieubescherming
• Volksgezondheid
• Consumentenbescherming
• Gegevensbescherming.

Publieke en particuliere organisaties met meer dan 50 werknemers zullen interne rapportagekanalen moeten opzetten die mensen in staat stellen om binnen de organisatie zelf te rapporteren. Nationale autoriteiten zullen ook onafhankelijke externe meldingskanalen moeten opzetten. Klokkenluiders worden beschermd, ongeacht of zij ervoor kiezen om intern of extern te rapporteren aan nationale of EU-instanties.

De richtlijn voorziet ook de mogelijkheid om in bepaalde gevallen publiekelijk aan de media te rapporteren. Dit kan voorkomen door het gebrek aan een follow-up van hun eerste verslag, in geval van een onmiddellijk gevaar voor het openbaar belang of vanwege een risico op vergelding.

Alle vormen van represailles voor rapportage zijn verboden, inclusief degradatie, schorsing of ontslag. Bescherming wordt ook verleend aan mensen die klokkenluiders helpen.

EU-landen moeten klokkenluiders juridische, financiële en psychologische ondersteuning bieden, evenals toegang tot informatie over meldingskanalen en meldingsprocedures.

De inzet van het Parlement ter bescherming van klokkenluiders

Het Parlement steunt de invoering van gemeenschappelijke EU-regels inzake klokkenluidersbescherming al jarenlang. Dit onderwerp werd benadrukt tijdens onderzoek naar belastingontduikingsschandalen.

In een resolutie die in februari 2017 werd aangenomen, riepen Parlementsleden de Europese Commissie op tot wetgevingsvoorstellen over de rol van klokkenluiders bij de bescherming van de financiële belangen van de EU. Deze oproep werd in oktober 2017 herhaald.

Volgende stappen

De regels zullen eerst formeel door de Raad moeten worden goedgekeurd. EU-landen heb daarna 2 jaar om aan de regels te voldoen.

Meer informatie

• Persbericht (Engels)
• (open in nieuw tabblad) Procedure (Engels)
• Voortgang van de wetgeving (Engels)
• (open in nieuw tabblad) Persbericht (15 maart 2019)