Hoe verbetert de EU werknemersrechten en arbeidsomstandigheden?
Ontdek hoe de EU de rechten van werknemers en de arbeidsomstandigheden in Europa verbetert; van werktijden en ouderschapsverlof tot gezondheid en veiligheid op het werk.
De EU heeft een reeks arbeidsrechten ingevoerd om sociale bescherming te waarborgen. Deze rechten omvatten minimumeisen voor arbeidsvoorwaarden, zoals arbeidsduur, deeltijdwerk, het recht op informatie over belangrijke aspecten van werknemers hun arbeid en de detachering van werknemers. De regels bieden fundamentele ondersteuning voor de sociale dimensie van Europa.
Arbeidsomstandigheden
Werkuren
De EU heeft gemeenschappelijke minimumnormen voor werkuren ingevoerd die van toepassing zijn in de hele EU. De EU-wetgeving op het gebied van werkuren stelt individuele rechten vast voor alle werknemers. Dit houdt in: een maximale wekelijkse arbeidsduur van 48 uur, jaarlijks betaald verlof van minstens vier weken per jaar, rusttijden en regels inzake nachtarbeid, ploegenarbeid en een werkrooster.
Bescherming van nieuwe arbeidsvormen
In de loop der jaren heeft Europa aanzienlijke veranderingen op de arbeidsmarkt doorgemaakt, waaronder de digitalisering en de ontwikkeling van nieuwe technologieën, toenemende flexibiliteit en versnippering van het werk. Deze ontwikkelingen hebben geleid tot nieuwe vormen van werkgelegenheid, met een toename in het aantal tijdelijke en atypische arbeidsvormen.
Om alle werknemers in de EU te beschermen en de rechten van de meest kwetsbare werknemers met atypische contracten te verbeteren, hebben de leden van het Europees Parlement in 2019 nieuwe regels goedgekeurd waarbij minimumrechten op het gebied van arbeidsomstandigheden worden ingevoerd.
De wetgeving voorziet beschermende maatregelen zoals:
- het beperken van de proeftijd tot zes maanden,
- de introductie van gratis verplichte opleiding en
- het verbieden van beperkende contracten.
Europarlementariërs werken momenteel aan een richtlijn om de rechten van werknemers van digitale platforms, zoals Uber en Deliveroo, te verbeteren. De voorgestelde regels zijn bedoeld om de arbeidsstatus van werknemers van platforms correct vast te stellen, zodat hun arbeidsrechten worden beschermd.
Telewerk
Hoewel telewerken voor meer efficiëntie en flexibiliteit voor werkgevers en werknemers heeft gezorgd, heeft het ook het onderscheid tussen werk en privé vervaagd. Om ervoor te zorgen dat het uitgebreide gebruik van digitale hulpmiddelen de rechten van werknemers niet in gevaar brengt, heeft het Parlement gevraagd om een EU-wet die het mogelijk maakt om buiten werkuren zonder gevolgen offline te zijn. Europarlementariërs willen ook minimumnormen voor werken op afstand.
Lees meer over hoe het Parlement ervoor wil zorgen dat mensen het recht hebben om offline te zijn.
Minimumlonen
In 2017 bevestigde de EU haar engagement om een billijk inkomen voor alle werknemers te garanderen. Na een voorstel van de Europese Commissie bereikten de onderhandelaars van het Parlement en de Raad in juni 2022 een akkoord over de eerste EU-wetgeving voor adequate minimumlonen.
De landen kunnen verschillende criteria toepassen om te beoordelen of de lonen adequaat zijn - ze kunnen bijvoorbeeld de lonen vergelijken met een nationaal pakket goederen en diensten, of met algemeen gebruikte referentiewaarden zoals 60% van het bruto mediane loon of 50% van het bruto gemiddelde loon. De regels willen ook collectieve onderhandelingen bevorderen en de rechten van werknemers handhaven.
(Duur van de video:
)
Gezondheid en veiligheid van werknemers
Om de reeds ondernomen activiteiten van EU-landen aan te vullen en te ondersteunen, neemt de Europese Unie wetgevingen aan op het gebied van gezondheid en veiligheid op het werk.
De Europese richtlijn inzake veiligheid en gezondheid op het werk stelt algemene principes vast die betrekking hebben op minimale gezondheids- en veiligheidseisen. De richtlijn is van toepassing op bijna alle sectoren, publiek en particulier, en definieert verplichtingen voor werkgevers en werknemers.
Daarnaast zijn er specifieke regels opgesteld voor de blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Deze zijn geldig voor specifieke categorieën, zoals zwangere vrouwen en jonge werknemers, bij specifieke taken zoals het manueel hanteren van lasten, maar ook bij werkplekken zoals vissersvaartuigen.
De richtlijn betreffende de bescherming van werknemers tegen de risico's van carcinogene of mutagene stoffen wordt regelmatig bijgewerkt. Blootstellingslimieten worden vastgesteld voor specifieke stoffen. In 2022 slaagden Europarlementariërs erin om stoffen die schadelijk zijn voor de reproductieve gezondheid op te nemen in de laatste herziening van de richtlijn.
EU-landen zijn vrij om strengere normen vast te stellen bij de omzetting van EU-richtlijnen in nationaal recht.
Met een verouderende beroepsbevolking en een hogere pensioenleeftijd is het risico op het ontwikkelen van gezondheidsproblemen toegenomen. In 2018 heeft het Europees Parlement een verslag goedgekeurd waarin maatregelen worden voorgesteld om de terugkeer van mensen naar de werkplek te vergemakkelijken, bijvoorbeeld na langdurig ziekteverlof en om chronisch zieken en gehandicapten beter te betrekken bij de beroepsbevolking.
In juli 2022, tijdens een toename van mentale gezondheidsproblemen in de EU, riep het Parlement de EU-instellingen en de landen op om het hoge niveau van werkgerelateerde geestelijke gezondheidsproblemen te erkennen en manieren te vinden om geestelijke gezondheidsproblemen te helpen voorkomen.
(Duur van de video:
)
De balans tussen werk en privé, en gendergelijkheid
Het Parlement is altijd een sterke verdediger van de gelijkheid tussen vrouwen en mannen geweest. Om gelijke kansen voor vrouwen en mannen te bevorderen en een een betere verdeling van zorgtaken aan te moedigen, heeft het Parlement in 2019 een reeks nieuwe regels aangenomen, om ouders en werknemers die voor familieleden met ernstige medische aandoeningen zorgen, een beter evenwicht tussen werk en privéleven te bieden.
De regels stellen ouders in staat hun werk en privéleven beter te combineren, net zoals werknemers die zorgen voor familieleden met ernstige medische aandoeningen.
Daarnaast vereist de richtlijn ten minste 10 dagen vaderschapsverlof, minimaal 4 maanden ouderschapsverlof per ouder (waarvan 2 niet overdraagbaar) en 5 dagen verzorgend verlof per jaar en moeten flexibelere werkregelingen worden voorzien.
Moederschapsrechten worden gedefinieerd in de richtlijn betreffende zwangere werknemers, waarbij de minimumperiode voor zwangerschapsverlof wordt vastgesteld op 14 weken, met 2 weken verplicht verlof vóór en/of na de bevalling.
Het Parlement dringt daarnaast voortdurend aan op meer maatregelen om de loonkloof tussen vrouwen en mannen te dichten, de pensioenkloof te verkleinen en heeft opgeroepen tot EU-regels om pesten en ongewenst seksueel gedrag aan te pakken. De nieuwe regels waarover het Parlement en de Raad in december 2022 een akkoord hebben bereikt, zullen bedrijven verplichten om looninformatie bekend te maken, waardoor het voor werknemers gemakkelijker moet worden om salarissen te vergelijken en loonverschillen tussen mannen en vrouwen aan het licht te brengen.
Mobiliteit van werknemers binnen de EU
EU-regels voor de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels van de EU-landen garanderen dat burgers ten volle kunnen profiteren van hun recht om naar een ander EU-land te verhuizen om te studeren, werken of zich te vestigen, terwijl zij ook de sociale en gezondheidsvoordelen krijgen waarop zij recht hebben in hun thuisland. De EU-wetgeving, die momenteel wordt herzien, heeft onder andere betrekking op ziekte-, zwangerschaps- en vaderschapsverlof en ook op gezinsverlof en werkeloosheid.
Het besluit om een nieuw EU-agentschap op te richten, de Europese Arbeidsautoriteit, werd in 2019 goedgekeurd om de EU-landen en de Commissie te helpen bij de toepassing en handhaving van EU-wetgeving op het gebied van arbeidsmobiliteit en de coördinatie van socialezekerheidsstelsels.
Medewerkers kunnen tijdelijk door hun bedrijven naar een ander EU-land worden gestuurd om specifieke taken uit te voeren. In 2018 werden de EU-regels inzake detachering van werknemers herzien om het principe van gelijk loon voor gelijk werk op dezelfde plaats te waarborgen.
Om werkloosheid aan te pakken en vraag en aanbod op de arbeidsmarkt in Europa beter op elkaar af te stemmen, heeft het Parlement in 2016 een nieuwe wet goedgekeurd om het Europees portaal voor beroepsmobiliteit (EURES) te hervormen met een EU-brede database van werkzoekenden en vacatures.
Sociale dialoog
Sociale partners, vakbonden en werkgeversorganisaties, zijn betrokken bij de vorming van het Europees sociaal en werkgelegenheidsbeleid via de zogenaamde sociale dialoog. Ze zetten zich in door middel van raadplegingen en adviezen, en kunnen kaderovereenkomsten sluiten over specifieke kwesties.
De EU wil ook dat werknemers worden betrokken bij de besluitvorming van bedrijven en heeft een algemeen kader opgesteld voor arbeidsrechten dat kan worden geraadpleegd voor informatie.
De EU-regels schrijven voor dat werkgevers moeten onderhandelen met werknemersvertegenwoordigers in geval van massale ontslagen.
Op transnationaal niveau zijn werknemers vertegenwoordigd door de Europese ondernemingsraden. Via deze organen worden werknemers door het management op de hoogte gebracht en geraadpleegd over elk belangrijk besluit dat genomen wordt op EU-niveau, en dat mogelijk gevolgen kan hebben voor de werkgelegenheid of de arbeidsomstandigheden. Europarlementariërs willen een update van de regels om de rol van de Europese ondernemingsraden te versterken.