De gevolgen van textielproductie en -afval voor het milieu (infografieken)
Fast fashion heeft ervoor gezorgd dat we veel meer kleding produceren en weggooien. Kom meer te weten over de gevolgen hiervan voor het milieu en de oplossingen van de EU.
Bij fast fashion gaat het om een constant aanbod van nieuwe stijlen tegen zeer lage prijzen. De EU wil dat de hoeveelheid textielafval wordt beperkt, dat textiel langer meegaat en dat het meer wordt gerecycled. Zo wil ze de gevolgen voor het milieu aanpakken. Dit maakt deel uit van het plan om uiterlijk in 2050 een circulaire economie tot stand te brengen.
Lees meer over wat de circulaire economie precies is en over het belang en de voordelen ervan
Overconsumptie van natuurlijke hulpbronnen
Voor de productie van textiel is veel water nodig, en voor de teelt van katoen en andere vezels ook grond. Volgens schattingen heeft de wereldwijde textiel- en kledingindustrie in 2015 79 miljard kubieke meter water gebruikt, terwijl de hele EU-economie in 2017 266 miljard kubieke meter nodig had.
Voor de productie van één enkel katoenen T-shirt is volgens schattingen 2.700 liter zoet water nodig. Dat is voor één persoon genoeg drinkwater voor 2,5 jaar.
De textielsector was in 2020 de op twee na grootste bron van waterverontreiniging en landgebruik. Dat jaar waren er gemiddeld 9 m3 water, 400 m2 land en 391 kg grondstoffennodig om iedere EU-burger van kleding en schoenen te voorzien.
Watervervuiling
Ongeveer 20 % van de wereldwijde vervuiling van schoon water wordt veroorzaakt door de verf en de middelen ter afwerking van textiel, de zogenoemde appreteermiddelen die in de textielindustrie worden gebruikt.
Daarnaast is 35 % van alle primaire microplastics die in het milieu terechtkomen, te wijten aan het wassen van synthetische kleding. Eén enkele waslading met polyesterkleding kan wel 700 000 microplastic vezels afgeven, die vervolgens in de voedselketen kunnen belanden.
De meeste microplastics uit textiel komen vrij tijdens de eerste wasbeurten. Fast fashion is gebaseerd op massaproductie, lage prijzen en hoge verkoopcijfers. Dat wekt veel eerste wasbeurten in de hand.
Het wassen van synthetische producten heeft geleid tot meer dan 14 miljoen ton microplastics op de bodem van de zee. Naast dit wereldwijde probleem heeft de vervuiling die de productie van kleding veroorzaakt, verwoestende gevolgen voor de gezondheid van de lokale bevolking, dieren en ecosystemen waar de fabrieken zich bevinden.
Uitstoot van broeikasgassen
Naar schatting is de mode-industrie verantwoordelijk voor 10 % van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Dat is meer dan de uitstoot van internationale vluchten en de zeescheepvaart samen.
Volgens het Europees Milieuagentschap veroorzaakte de aankoop van textiel in de EU in 2020 een CO2-uitstoot van ongeveer 270 kg per persoon. Dat betekent dat in de EU verbruikte textielproducten 121 miljoen ton aan broeikasgasemissies hebben veroorzaakt.
Textielafval eindigt op stortplaatsen en wordt maar weinig gerecycled
Mensen gaan ook anders om met kleren die ze niet langer willen. In plaats van ze weg te geven, gooien mensen ze weg. Minder dan de helft van de gebruikte kleding wordt ingezameld voor hergebruik of recycling, en slechts 1 % wordt gerecycled tot nieuwe kleding. De reden hiervoor is dat er nu pas technologieën opkomen die het mogelijk zouden maken kleding te recyclen tot nieuwe vezels.
Tussen 2000 en 2015 is de kledingproductie verdubbeld, terwijl het gemiddelde gebruik van kledingstukken is afgenomen.
Europeanen kopen jaarlijks bijna 26 kg aan textiel en gooien jaarlijks ongeveer 11 kg textiel weg. Gebruikte kleding wordt soms naar landen buiten de EU uitgevoerd, maar de overgrote meerderheid (87 %) komt in de verbrandingsoven of op stortplaatsen terecht.
De opkomst van fast fashion heeft een cruciale rol gespeeld bij de toename van het verbruik. Dat komt voor een deel door sociale media, maar ook doordat nieuwe trends van de mode-industrie meer consumenten in een hoger tempo bereiken dan in het verleden.
De nieuwe strategieën om dit probleem aan te pakken zijn onder meer de ontwikkeling van nieuwe bedrijfsmodellen voor de verhuur van kleding, circulaire mode, waarbij producten worden ontworpen op een manier die hergebruik en recycling gemakkelijker zou maken, duurzame mode, waarbij consumenten ervan worden overtuigd om minder kleding van betere kwaliteit te kopen, en de aansturing van consumenten om vaker te kiezen voor duurzamere opties.
Het terugdringen van textielafval in de EU: denkbare oplossingen
In behandeling: de EU-strategie voor duurzaam en circulair textiel
In het kader van het actieplan voor de circulaire economie heeft de Europese Commissie in maart 2022 een nieuwe strategie gepresenteerd om textiel duurzamer en gemakkelijker herstelbaar, herbruikbaar en recyclebaar te maken, fast fashion aan te pakken en innovatie binnen de sector te stimuleren.
De nieuwe strategie omvat nieuwe vereisten op het gebied van ecologisch ontwerp voor textiel, duidelijkere informatie en een digitaal productpaspoort. Ook moeten bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen en actie ondernemen om hun koolstof- en milieuvoetafdruk tot een minimum te beperken.
De EU moet fabrikanten en grote modebedrijven er wettelijk toe verplichten duurzamer te werk te gaan. Mensen en de planeet zijn belangrijker dan de winst van de textielindustrie.
Op 1 juni deden de Parlementsleden voorstellen voor strengere EU-maatregelen om een einde te maken aan de overproductie en -consumptie van textiel. In het verslag pleitten de Parlementsleden ervoor textiel te produceren met eerbiediging van de sociale, arbeids- en mensenrechten, het milieu en het dierenwelzijn.
Bestaande EU-maatregelen inzake textielafval
Op grond van de afvalrichtlijn die het Parlement in 2018 heeft goedgekeurd, zijn de EU-landen ertoe verplicht om uiterlijk in 2025 textiel gescheiden in te zamelen. De nieuwe strategie van de Commissie omvat ook maatregelen om de aanwezigheid van gevaarlijke chemische stoffen aan te pakken. Daarnaast wordt erop aangedrongen dat producenten hun verantwoordelijkheid nemen voor de hele waardeketen van hun producten, ook als die na gebruik bij het afval terechtkomen, en dat ze consumenten helpen voor duurzaam textiel te kiezen.
De EU beschikt over een milieukeur. Producenten kunnen deze op hun producten aanbrengen als zij de milieucriteria naleven. Zo wordt het gebruik van schadelijke stoffen beperkt en minder water- en luchtvervuiling veroorzaakt.
De EU heeft ook enkele maatregelen getroffen om de gevolgen van textielafval voor het milieu te beperken. Zo is er Resyntex, een via Horizon 2020 gefinancierd project waarbij gebruik wordt gemaakt van chemische recycling. Dit zou een bedrijfsmodel voor de circulaire economie voor de textielindustrie kunnen bieden.
Een duurzamer model voor de textielproductie zou de economie ook kunnen aanzwengelen. 'Europa bevindt zich in een ongekende economische en gezondheidscrisis, die de kwetsbaarheid van de internationale toeleveringsketens aan het licht heeft gebracht”, verklaarde rapporteur Jan Huitema. “Het stimuleren van nieuwe innovatieve bedrijfsmodellen zal op zijn beurt leiden tot de nieuwe economische groei en werkgelegenheid die Europa nodig heeft om deze crisis te boven te komen.'