De gevolgen van textielproductie en -afval voor het milieu (infografieken)

Fast fashion heeft ervoor gezorgd dat we veel meer kleding produceren en weggooien. Kom meer te weten over de gevolgen hiervan voor het milieu en de oplossingen van de EU.

Bij fast fashion gaat het om een constant aanbod van nieuwe stijlen tegen zeer lage prijzen. De EU wil dat de hoeveelheid textielafval wordt beperkt, dat textiel langer meegaat en dat het meer wordt gerecycled. Zo wil ze de gevolgen voor het milieu aanpakken. Dit maakt deel uit van het plan om uiterlijk in 2050 een circulaire economie tot stand te brengen.

Infografiek met de milieu-impact van textielconsumptie per persoon in de EU in 2022 (gebruik van land, water, grondstoffen en koolstofvoetafdruk)
Milieu-impact van textielconsumptie

Overconsumptie van natuurlijke hulpbronnen


Voor de productie van textiel is veel water nodig, en voor de teelt van katoen en andere vezels ook grond.

Voor de productie van één enkel katoenen T-shirt is volgens schattingen 2.700 liter zoet water nodig. Dat is voor één persoon genoeg drinkwater voor 2,5 jaar.

De textielsector was in 2020 de op twee na grootste bron van waterverontreiniging en landgebruik. Dat jaar waren er gemiddeld 9 m3 water, 400 m2 land en 391 kg grondstoffennodig om iedere EU-burger van kleding en schoenen te voorzien.


Watervervuiling


Ongeveer 20 % van de wereldwijde vervuiling van schoon water wordt veroorzaakt door de verf en de middelen ter afwerking van textiel, de zogenoemde appreteermiddelen die in de textielindustrie worden gebruikt.

Eén enkele waslading met polyesterkleding kan wel 700 000 microplastic vezels afgeven (Engels), die vervolgens in de voedselketen kunnen belanden.

De meeste microplastics uit textiel komen vrij tijdens de eerste wasbeurten. Fast fashion is gebaseerd op massaproductie, lage prijzen en hoge verkoopcijfers. Dat wekt veel eerste wasbeurten in de hand.

Het wassen van synthetische producten leidt elk jaar tot de ophoping van meer dan een half miljoen ton microplastics op de bodem van de zee. Naast dit wereldwijde probleem heeft de vervuiling die de productie van kleding veroorzaakt, verwoestende gevolgen voor de gezondheid van de lokale bevolking, dieren en ecosystemen waar de fabrieken zich bevinden.


Uitstoot van broeikasgassen


Naar schatting is de mode-industrie verantwoordelijk voor 10 % van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Dat is meer dan de uitstoot van internationale vluchten en de zeescheepvaart samen.

Volgens het Europees Milieuagentschap veroorzaakte de aankoop van textiel in de EU in 2020 een CO2-uitstoot van ongeveer 270 kg per persoon. Dat betekent dat in de EU verbruikte textielproducten 121 miljoen ton aan broeikasgasemissies hebben veroorzaakt.


Textielafval eindigt op stortplaatsen en wordt maar weinig gerecycled


Mensen gaan ook anders om met kleren die ze niet langer willen. In plaats van ze weg te geven, gooien mensen ze weg. Minder dan de helft van de gebruikte kleding wordt ingezameld voor hergebruik of recycling, en slechts 1 % wordt gerecycled tot nieuwe kleding. De reden hiervoor is dat er nu pas technologieën opkomen die het mogelijk zouden maken kleding te recyclen tot nieuwe vezels.

Slechts 1%

van gebruikte kleding wordt gerecycleerd tot nieuwe kleding

Europeanen kopen jaarlijks gemiddeld bijna 26 kg aan textiel en gooien jaarlijks ongeveer 11 kg textiel weg. Gebruikte kleding wordt soms naar landen buiten de EU uitgevoerd, maar de overgrote meerderheid (87 %) komt in de verbrandingsoven of op stortplaatsen terecht.

De opkomst van fast fashion heeft een cruciale rol gespeeld bij de toename van het verbruik. Dat komt voor een deel door sociale media, maar ook doordat nieuwe trends van de mode-industrie meer consumenten in een hoger tempo bereiken dan in het verleden.

De nieuwe strategieën om dit probleem aan te pakken zijn onder meer de ontwikkeling van nieuwe bedrijfsmodellen voor de verhuur van kleding, circulaire mode, waarbij producten worden ontworpen op een manier die hergebruik en recycling gemakkelijker zou maken, duurzame mode, waarbij consumenten ervan worden overtuigd om minder kleding van betere kwaliteit te kopen, en de aansturing van consumenten om vaker te kiezen voor duurzamere opties.


Infografiek die de groei van de textielproductie in de loop der tijd laat zien (58 miljoen ton in 2000, 109 miljoen ton in 2020 en een prognose van 145 miljoen ton in 2030)
Groei van textielproductie

De EU-strategie voor duurzaam en circulair textiel


In het kader van het actieplan voor de circulaire economie heeft de Europese Commissie in maart 2022 een nieuwe strategie gepresenteerd om textiel duurzamer en gemakkelijker herstelbaar, herbruikbaar en recyclebaar te maken, fast fashion aan te pakken en innovatie binnen de sector te stimuleren.

De nieuwe strategie omvat nieuwe vereisten op het gebied van ecologisch ontwerp voor textiel, duidelijkere informatie en een digitaal productpaspoort. Ook moeten bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen en actie ondernemen om hun koolstof- en milieuvoetafdruk tot een minimum te beperken.

In juni 2023 deden de Parlementsleden voorstellen voor strengere EU-maatregelen om een einde te maken aan de overproductie en -consumptie van textiel. In het verslag pleitten de Parlementsleden ervoor textiel te produceren met eerbiediging van de sociale, arbeids- en mensenrechten, het milieu en het dierenwelzijn.

EU-maatregelen tegen textielafval


De EU heeft een EU-milieukeurmerk dat producenten die ecologische criteria respecteren, kunnen toepassen op producten. Dit geeft meer zichtbaarheid aan producten die minder schadelijke stoffen bevatten en minder water- en luchtvervuiling veroorzaken.

In 2018 werd de afvalrichtlijn goedgekeurd door het Parlement. De strategie van de Commissie omvat ook maatregelen om de aanwezigheid van gevaarlijke chemische stoffen aan te pakken, terwijl producenten worden opgeroepen verantwoordelijkheid te nemen voor hun producten in de hele productieketen, ook wanneer ze afval worden, en het de bedoeling is consumenten te helpen duurzaam textiel te kiezen.

Het Parlement heeft in maart 2024 ideeën voorgesteld om de regels voor textielafval te wijzigen. Bij de herziening van de afvalstoffenrichtlijn zullen regelingen voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid worden ingevoerd. Dit betekent in de praktijk dat producenten van textiel, zoals kleding, schoenen, hoeden en accessoires, evenals andere bedrijven die dergelijke producten op de Europese interne markt brengen, de kosten voor de gescheiden inzameling, sortering en recycling moeten dragen.

Terwijl de Commissie voorstelde om de uitgebreide regelingen voor producentenverantwoordelijkheid 30 maanden na de inwerkingtreding van de richtlijn in te voeren, drongen Europarlementariërs aan op 18 maanden. Daarnaast zouden EU-landen verplicht worden om tegen 1 januari 2025 textiel gescheiden in te zamelen voor hergebruik, voorbereiding voor hergebruik en recycling.

"We vragen om een doelstelling voor het verminderen van textielafval en willen dat er goed gelet wordt op het geëxporteerde gebruikte textiel," zei Anna Zalewska (ECR, Polen), de Europarlementariër die leiding geeft aan de nieuwe regelgeving in het Parlement. Ze benadrukte ook het belang van betere faciliteiten voor het apart verzamelen van textiel en effectievere sortering van stedelijk afval. Zo kunnen recycleerbare materialen gescheiden worden voordat ze worden verbrand of gestort.


Volgende stappen


De onderhandelingen met de Raad zullen worden gevoerd door het volgende Parlement, dat bij de Europese verkiezingen van 6-9 juni 2024 zal worden gekozen.