Nieuwe Amerikaanse president: hoe kunnen de betrekkingen tussen de EU en de VS naar een hoger niveau?

De presidentswissel in de VS kan een nieuw startpunt zijn voor de trans-Atlantische betrekkingen. Lees hier wat de EU qua samenwerking voorstelt.

Europa en de Verenigde Staten zijn altijd al bondgenoten geweest, maar onder leiding van Donald Trump heeft Washington vaker eenzijdig gehandeld. Zo heeft de VS zich de voorbije vier jaar teruggetrokken uit verdragen en internationale organisaties.

Nu Joe Biden op 20 januari het roer heeft overgenomen, ziet de EU een kans om de samenwerking nieuw leven in te blazen.

Op 2 december 2020 heeft de Europese Commissie een voorstel ingediend voor een nieuwe trans-Atlantische agenda, die het mogelijk moet maken om op uiteenlopende gebieden samen te werken. De Raad heeft het belang van dit partnerschap bevestigd in zijn conclusies van 7 december. Ook het Parlement kijkt ernaar uit om nauwer samen te werken. Op 7 november tweette David Sassoli, de voorzitter van het EP: “Zeker in deze moeilijke tijden heeft de wereld behoefte aan een sterke relatie tussen Europa en de VS. Wij kijken ernaar uit om samen COVID-19 en de klimaatverandering te bestrijden en de toenemende ongelijkheid aan te pakken.”

Zowel de VS als de EU hebben veel te winnen bij nauwere banden, maar de uitdagingen en de verschillen blijven groot.

Coronavirus

Hoewel COVID-19 een bedreiging op wereldschaal is, koos Trump er toch voor om de VS terug te trekken uit de Wereldgezondheidsorganisatie. De EU en de VS zouden hun krachten kunnen bundelen om de ontwikkeling en de distributie van vaccins, tests en behandelingen te financieren, en samen te werken op het vlak van preventie, paraatheid en respons.

Klimaatverandering

Samen kunnen de EU en de VS tijdens de VN-toppen over klimaat en biodiversiteit dit jaar aandringen op ambitieuze overeenkomsten. Ze kunnen ook samenwerken om groene technologieën te ontwikkelen en een mondiaal regelgevingskader voor duurzame financiering te ontwerpen.

Technologie, handel en normen

Van genetisch gemodificeerde levensmiddelen tot rundvlees dat met hormonen is behandeld: de EU en de VS hebben al tal van handelsgeschillen gehad. Ze hebben echter allebei veel belang bij het wegnemen van belemmeringen. Trump heeft in 2018 invoerrechten op staal opgelegd, waarna de EU heffingen op Amerikaanse producten heeft ingevoerd. Met Biden als president is de tijd weer rijp voor constructieve gesprekken.

De EU en de VS kunnen ook samenwerken om de Wereldhandelsorganisatie te hervormen, kritieke technologieën te beschermen en nieuwe regels en normen vast te stellen. De VS blokkeert momenteel de geschillenbeslechtingsmechanismen die in het kader van de WTO zijn vastgesteld.

De Commissie heeft ook aangeboden samen te werken op het gebied van uitdagingen in verband met digitalisering, zoals eerlijke belastingheffing en marktverstoringen. Aangezien veel toonaangevende digitale bedrijven Amerikaans zijn, blijft belastingheffing in dit verband een heikel punt.

Buitenlands beleid

De EU en de VS zetten zich ook allebei in voor de bevordering van de democratie en de mensenrechten. Zij kunnen samenwerken om de multilaterale orde te versterken. In bepaalde gevallen zijn zij het echter niet eens over de beste aanpak.

Allebei staan zij voor de uitdaging om de betrekkingen met China optimaal vorm te geven. Onder Trump was de VS sterk gericht op confrontatie, terwijl de EU meer koos voor diplomatie. In december 2020 zijn de onderhandelaars van de EU tot een akkoord gekomen met China over een brede investeringsovereenkomst. Deze overeenkomst wordt momenteel door het Parlement gecontroleerd: de goedkeuring van het EP is immers vereist vooraleer de overeenkomst in werking kan treden. De presidentswissel in de VS kan worden aangegrepen om de aanpak meer en beter te coördineren.

Ook ten aanzien van Iran hanteren de EU en de VS verschillende benaderingen. Zowel de VS als de EU waren betrokken bij de nucleaire overeenkomst met Iran, die moest vermijden dat het land kernwapens zou gaan ontwikkelen, totdat onder Trump werd beslist dat de VS zich uit de overeenkomst terugtrok. Het aantreden van de nieuwe Amerikaanse president kan nieuwe mogelijkheden opleveren om weer tot overeenstemming te komen.

Meer informatie

• (open in nieuw tabblad) EU-VS: een nieuwe trans-Atlantische agenda voor wereldwijde verandering
• (open in nieuw tabblad) Conclusies van de Raad over de betrekkingen tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten (7 december 2020)
• Check legislative progress: EU-US trade talks on an agreement on industrial goods and conformity assessment