Hoe steunt de EU Oekraïne? 

Achtergrond

Sinds de terugtrekking uit de Sovjet-Unie in 1991 wil Oekraïne graag haar eigen weg volgen, en wil het land nauwere banden smeden met de rest van Europa.

Rusland

Oekraïense betrekkingen met Rusland zijn gespannen door de vastberadenheid van Rusland om een invloed te blijven uitoefenen op het land. In 2014, annexeerde Rusland de Krim in schending van het internationaal recht - een zet die sterk veroordeeld werd door de EU. Het voert ook een hybride oorlog tegen Oekraïne, met economische druk en desinformatie-aanvallen.

In een resolutie die in december 2021 werd goedgekeurd, riep het Europees Parlement Rusland op om zijn bedreigende troepen tegen Oekraïne terug te trekken, en ze zeiden dat elke agressie vanuit Moskou hoge economische en politieke gevolgen met zich zou meebrengen. Het Parlement heeft eerder al ernstige bezorgdheid geuit over de grote Russische militaire concentratie aan de grens met Oekraïne en de illegale bezetting van de Krim in een resolutie van april 2021.

Parlementsleden van de commissie buitenlandse zaken en de subcommissie veiligheid en defensie gingen van 30 januari tot 1 februari 2022 op een verkennende missie naar Oekraïne.

Europarlementsleden riepen op tot een verenigde respons en betuigden hun steun voor Oekraïne in een debat op 16 februari 2022 over de betrekkingen tussen de EU en Rusland, Europese veiligheid en de Russische militaire dreiging tegen Oekraïne. Parlementsvoorzitter Roberta Metsola en de fractieleiders legden ook een verklaring af over de situatie in Oekraïne.

Op 22 februari veroordeelden de leidinggevende EP-leden ten strengste de erkenning van de niet-gouvernementele gecontroleerde grondgebieden Donetsk en Luhansk als onafhankelijk door de Russische President Vladimir Poetin.

Twee dagen later - op 24 februari - lanceerde Rusland een grootschalige aanval op Oekraïne. De EU reageerde met een reeks sancties tegen Rusland en initiatieven om Oekraïne te steunen.

Bekijk onze tijdlijn van hoe de EU en het Europees Parlement Oekraïne steunen in 2023 en hoe ze het land in 2022 hebben gesteund.

Associatieakkoord

In september 2014, gaf het Europees Parlement haar goedkeuring voor het associatieakkoord met Oekraïne, dat onder meer een vergaande vrijhandelsovereenkomst omvat. Het akkoord leidde tot nauwe politieke samenwerking en economische integratie tussen Oekraïne en de EU en maakte vrije markttoegang mogelijk.

De overeenkomst legde basisregels vast voor samenwerking op gebied als energie, vervoer en onderwijs. Van Oekraïne werden ook hervormingen verwacht en respect voor democratische principes, mensenrechten en de rechtstaat.

Het vrijhandelsakkoord leidde tot de integratie van markten tussen de EU en Oekraïne, onder meer door de afschaffing van importheffingen en andere handelsbeperkende maatregelen - weliswaar met specifieke beperkingen en overgangstermijnen op "gevoelige terreinen", zoals de handel in landbouwproducten.

De EU is de voornaamste handelspartner van Oekraïne, verantwoordelijk voor meer dan 40% van de internationale handel van het land.

Visa

In april 2017, steunde het Europees Parlement een akkoord dat ervoor zorgde dat Oekraïense burgers voor korte verblijven in de EU worden vrijgesteld van de visumverplichting. Oekraïners die een biometrisch paspoort hebben kunnen visumvrij de EU binnenkomen gedurende 90 dagen over een periode van 180 dagen, voor toerisme, familiebezoek en zakenreizen maar niet om te werken. De vrijstelling geldt voor alle EU-landen (met uitzondering van Ierland).

Andere steun

Er zijn verschillende EU-initiatieven die de Oekraïense economie steunen, de groene transitie bevorderen en helpen bij de hervorming van het land.

Sinds 2014 werd al meer dan €17 miljard aan subsidies en leningen ingezet door de EU en financiële instellingen om de hervorming van Oekraïne te steunen, steeds op voorwaarde van hun vooruitgang.

Sinds 2015 namen meer dan 11.500 Oekraïense studenten deel aan het populaire Erasmus+ programma.

De EU investeert in projecten om de Oekraïense economie te steunen - inclusief rechtstreekse steun aan 100.000 kleine en middelgrote bedrijven, steun voor meer dan 10.000 bedrijven in landelijke gebieden en middelen om de IT-infrastructuur van de overheid te moderniseren.

Sinds het begin van de coronapandemie heeft de EU meer dan €190 miljoen ingezet om de onmiddellijke behoeften en het sociaaleconomisch herstel van Oekraïne te steunen, en €1,2 miljard aan macro-financiële steun. De EU heeft meer dan 36 miljoen stuks veiligheidsuitrusting geleverd, alsook ambulances, essentiële medische apparatuur en trainingen voor verzorgend personeel. In samenwerking met de burgermaatschappij voorziet de EU ook voedsel en geneesmiddelen voor kwetsbare families.

Op 16 februari 2022 keurden de Europarlementariërs een macro-financiële lening van €1,2 miljard goed om Oekraïne te helpen bij de financiële noden van het land.

Sacharovprijs

In 2018 ontving Oleg Sentsov de Sacharovprijs voor de vrijheid van denken van het Europees Parlement. De Oekraïense filmregisseur en mensenrechtenactivist werd opgepakt voor zijn protest tegen de Russische annexatie van de Krim op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev. Hij werd op 7 september 2019 vrijgelaten in het kader van een gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne.