Działania UE w walce z przemocą ze względu na płeć 

W większości krajów UE obowiązują przepisy dotyczące przemocy ze względu na płeć lub orientację seksualną. Jednak walkę z przemocą ze względu na płeć utrudnia brak wspólnej definicji tego typu przemocy na szczeblu UE i wspólnych zasad rozwiązywania tego problemu. Dlatego Parlament Europejski wielokrotnie apelował o nowe przepisy UE w tej sprawie.

Ofiarami są głównie kobiety i dziewczęta, ale przemoc może również dotyczyć mężczyzn. Osoby LGBTIQ+ są również często celem ataków. To ma negatywne konsekwencje zarówno na poziomie indywidualnym, jak i rodzinnym, społecznym i ekonomicznym.

Europa socjalna: co Parlament robi w zakresie polityki społecznej.

Przepisy ws. karania przemocy ze względu na płeć

Aby lepiej zwalczać przemoc ze względu na płeć we wszystkich krajach UE, we wrześniu 2021 r. posłowie do PE wezwali Komisję Europejską do uznania jej za przestępstwo w świetle prawa UE, obok terroryzmu, handlu ludźmi, cyberprzestępczości, wykorzystywania seksualnego i prania pieniędzy. Umożliwiłoby to wprowadzenie wspólnych definicji prawnych, norm i minimalnych sankcji karnych w całej UE.

Inicjatywa jest następstwem apelu z lutego, kiedy Parlament zażądał utworzenia dyrektywy UE w sprawie zapobiegania i zwalczania wszelkich form przemocy ze względu na płeć. Przy tej okazji posłowie podkreślili potrzebę opracowania protokołu UE w sprawie przemocy ze względu na płeć w czasach kryzysu, aby rozwiązać ten problem i wspierać ofiary przemocy domowej. Usługi takie jak telefony zaufania, bezpieczne zakwaterowanie i opieka zdrowotna dla ofiar powinny być uwzględnione w planie jako „podstawowe usługi” w każdym kraju UE, przekonywał Parlament.

Wpływ pandemii COVID-19 na sytuację kobiet (infografiki).

Przemoc partnerów w sporach o opiekę

Szacuje się, że 22% kobiet doświadczyło fizycznej i/lub seksualnej przemocy ze strony obecnego lub poprzedniego partnera, a 43% przemocy psychologicznej; większość przypadków nie jest zgłaszana.

Przemoc ze strony partnerów, która nasiliła się podczas pandemii, ma wpływ na całą rodzinę. W październiku 2021 r. Parlament wezwał do podjęcia pilnych działań dla ochrony ofiar w sporach o opiekę nad dziećmi, w których podejrzewa się przemoc, oraz stwierdził, że przesłuchania powinny być prowadzone w środowisku przyjaznym dla dzieci przez przeszkolonych profesjonalistów. Posłowie zaapelowali również do krajów UE o pomoc ofiarom w osiągnięciu niezależności finansowej, co pomogłoby im wyjść z przemocowych związków.

Na sesji plenarnej w kwietniu 2022 roku eurodeputowani wezwali Komisję Europejską do zaproponowania wspólnych wytycznych UE w zakresie ochrony praw dziecka w postępowaniach cywilnych, administracyjnych i rodzinnych. Rezolucja mówi, że przesłuchanie dziecka powinno być prowadzone przez sędziego lub przeszkolonego eksperta i nie należy wywierać na nie presji, także ze strony rodziców. Posłowie wezwali również kraje UE do przyjęcia środków łączących sprawy karne i cywilne w celu zapobiegania rozbieżnościom między decyzjami sądowymi a innymi decyzjami prawnymi, które są szkodliwe dla dzieci.

Molestowanie seksualne i cyberprzemoc

Pandemia koronawirusa doprowadziła również do dramatycznego wzrostu przypadków przemocy wobec kobiet w mediach społecznościowych i ogólnie w internecie. W grudniu 2021 r. posłowie do PE zwrócili się do UE o przyjęcie wspólnej definicji cyberprzemocy ze względu na płeć i uznanie jej za przestępstwo, ze zharmonizowanymi minimalnymi i maksymalnymi karami dla wszystkich krajów. Wezwanie opiera się na sprawozdaniu z 2016 r. dotyczącym nękania w internecie.

Wśród działań, które powinny być karalne, Parlament wymienia cybernękanie, cyberprześladowanie, naruszenia prywatności, nagrywanie i udostępnianie zdjęć napaści na tle seksualnym, zdalne sterowanie lub nadzór (w tym aplikacje szpiegowskie), groźby i nawoływanie do przemocy, seksistowska mowa nienawiści, bezprawny dostęp do wiadomości lub kont w mediach społecznościowych, naruszenie zakazów komunikowania się nałożonych przez sądy i handel ludźmi.

Konwencja stambulska

Priorytetem politycznym pozostaje sfinalizowanie przystąpienia UE do konwencji stambulskiej Rady Europy w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Wszystkie kraje UE przystąpiły do konwencji, ale niektóre jeszcze jej nie ratyfikowały. W styczniu 2021 r. Parlament z zadowoleniem przyjął zamiar Komisji Europejski w sprawie zaproponowania środków służących osiągnięciu celów konwencji stambulskiej w 2021 r., jeśli niektóre państwa członkowskie nadal będą blokować jej ratyfikację przez UE.

Okaleczanie żeńskich narządów płciowych

Parlament przyjął prawa i rezolucje w celu wyeliminowania okaleczania żeńskich narządów płciowych na całym świecie. Chociaż praktyka ta jest nielegalna w UE, a niektóre państwa członkowskie wnoszą sprawę do sądu nawet wtedy, gdy ten proceder został wykonany poza granicami danego kraju, szacuje się, że około 600 000 kobiet mieszkających w Europie zostało poddanych okaleczeniu narządów płciowych, a kolejne 180 000 dziewcząt jest narażonych na wysokie ryzyko w 13 krajach europejskich.

W 2019 r. the Restorers, grupa pięciu uczennic z Kenii, która opracowała aplikację pomagającą dziewczynom radzić sobie z okaleczaniem żeńskich narządów płciowych, została nominowana do parlamentarnej Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli.

Parlament przyznał Nagrodę im. Sacharowa w 2014 r. kongijskiemu ginekologowi dr Denisowi Mukwege za pracę z tysiącami ofiar zbiorowych gwałtów i brutalnej przemocy seksualnej w Demokratycznej Republice Konga.

Kobiety: główne ofiary

• Jedna na trzy kobiety w UE doświadczyła przemocy fizycznej i/lub seksualnej od 15 roku życia
• Ponad połowa wszystkich kobiet była molestowana seksualnie
• W prawie co piątym przypadku przemocy wobec kobiet sprawcą jest partner

(Źródło: Przemoc wobec kobiet, ogólnounijne badanie zlecone przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej w 2014 r.)