Koronawirus: plan UE na ożywienie gospodarki 

Komisja Europejska przedstawiła 27 maja w Parlamencie Europejskim plan stymulacyjny o wartości 750 mld euro, który wraz ze zmienionym wnioskiem w sprawie budżetu UE na lata 2021-2027 powinien pomóc złagodzić kryzys wywołany przez koronawirusa i utorować drogę do zrównoważonej przyszłości.

Negocjatorzy Parlamentu i Rady osiągnęli 10 listopada porozumienie w sprawie wieloletniego budżetu UE, który zawiera prawnie wiążący kalendarz wprowadzenia nowych źródeł dochodów budżetowych i utorował drogę do realizacji planu. Budżet został zatwierdzony na sesji plenarnej 16 grudnia.

Next generation EU: plan naprawczy Komisji Europejskiej

Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen przedstawiła 27 maja plan naprawczy „Next Generation EU” (UE Nowej Generacji) w wysokości 750 miliardów euro, którego celem jest walka ze szkodami spowodowanymi pandemią i inwestowanie w zieloną, cyfrową, społeczną i bardziej odporną UE.

Zgodnie z przedstawionym projektem, KE pożyczałaby pieniądze na rynkach finansowych przy użyciu swojego wysokiego ratingu kredytowego, co powinno zapewnić niskie koszty pożyczek. Projekt przewidywał podział 500 miliardów euro w formie dotacji. Jednak przywódcy UE obniżyli poziom dotacji do 390 mld euro na szczycie w dniach 17-21 lipca.

Fundusze zostaną wykorzystane do osiągnięcia celów UE w zakresie neutralności klimatycznej i transformacji cyfrowej, do wsparcia społecznego i wsparcia zatrudnienia, a także do wzmocnienia roli UE jako globalnego gracza. Pieniądze zostaną przekazane za pośrednictwem istniejących i nowych instrumentów UE. Największym z nich będzie nowy Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, który udostępni 672,5 mld euro w postaci pożyczek i dotacji na wsparcie reform i inwestycji w państwach członkowskich.

Parlament i Rada jako współustawodawcy zadecydują o zasadach regulujących różne instrumenty wykorzystywane do realizacji planu.

Porozumienie zawiera zapis dotyczący należytego nadzoru budżetowego nad pożyczonymi środkami w ramach planu odbudowy. Parlament, Rada i Komisja Europejska będą spotykać się regularnie aby ocenić realizację funduszy, a Parlament, wraz z Radą, będzie sprawdzać odstępstwa od wcześniej uzgodnionych planów.

Powiązanie wieloletniego budżetu z praworządnością

Plan Komisji dotyczący funduszu odbudowy został przedstawiony na posiedzeniu plenarnym wraz ze zmienionym wnioskiem w sprawie budżetu na lata 2021–2027 w wysokości 1,1 biliona euro. Przywódcy UE zredukowali proponowany budżet do 1,074 bln euro na szczycie w dniach 17-21 lipca.

W kolejnych negocjacjach z Radą posłowie do PE zabezpieczyli podniesienie całkowitego pułapu budżetowego o 11 miliardów euro. To, w połączeniu z dodatkowymi 4 mld euro udostępnionymi w drodze realokacji i wykorzystania marginesów budżetowych, zapewnia dodatkowe 15 mld euro na kluczowe programy UE w takich dziedzinach jak zdrowie, badania naukowe i młodzież, a 1 miliard euro zostanie zarezerwowany na nieprzewidziane kryzysy.

Parlament obawiał się, że pożyczki w ramach planu naprawy mogą zwiększyć zadłużenie przyszłych pokoleń, dlatego wzywał do ustanowienia nowych źródeł dochodów. W trakcie negocjacji budżetowych Parlament i Rada uzgodniły harmonogram wprowadzenia nowych źródeł dochodów w celu spłaty zadłużenia. Do nowych źródeł należą podatek od transakcji finansowych, podatek cyfrowy i podatki nakładane na przedsiębiorstwa, które zanieczyszczają środowisko.

Decyzja o pożyczkach w ramach planu naprawy wymaga jednomyślnej zgody w Radzie i ratyfikacji przez każde państwo członkowskie. Parlament, który pełni rolę doradczą w tej procedurze, dał zielone światło 16 września.

Pakiet jest również powiązany z ustanowieniem mechanizmu pozwalającego na zawieszenie płatności budżetowych dla państwa członkowskiego, w przypadku którego stwierdzono naruszenie praworządności. Parlament i Rada osiągnęły porozumienie w sprawie wprowadzenia takiej zależności 5 listopada. Rozporządzenie w sprawie praworządności zostało przyjęte na sesji plenarnej 16 grudnia.

Co robi UE, aby pomóc Europie w odbudowie gospodarczej w następstwie pandemii koronawirusa?

Ponure prognozy gospodarcze

Według prognoz gospodarczych przedstawionych przez Komisję Europejską w listopadzie, gospodarka mocno ucierpiała z powodu kryzysu zdrowotnego - ludzie nie wychodzili z domu i całe sektory gospodarki nagle zamknęły się na wiele miesięcy. Stoimy przed perspektywą skurczenia się gospodarki UE o ponad 7% w 2020 r., czyli więcej niż podczas kryzysu gospodarczego w 2009 roku.

Dotyczy to wszystkich: wiele osób boi się o swoją pracę i ogranicza wydatki, a firmy borykają się z zakłóceniami łańcucha dostaw. Rządy muszą liczyć się ze spadającymi wpływami z podatków i rosnącymi wydatkami na cele społeczne, co spowoduje deficyty budżetowe, zwiększenie zadłużenia i kosztów finansowania zewnętrznego.

Przeczytaj o działaniach UE w walce z kryzysem koronawirusowym zapoznaj się z osią czasu działań UE.