Reforma systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2 w pigułce 

Czym jest ETS?

Chociaż UE jest trzecim największym na świecie emitentem CO2, to ma najbardziej ambitne cele klimatyczne - chce znacznie ograniczyć emisje do 2030 r. i osiągnąć zerowe emisje netto do 2050 roku. Ustanowiony w 2005 roku Europejski system handlu emisjami (ETS), część pakietu Gotowi na 55, jest jednym z narzędzi, dzięki którym UE chce osiągnąć te cele. ETS skupia się na emisjach CO2 pochodzących z przemysłu.

Jak działa ETS?

Europejski system handlu emisjami (ETS), oparty na zasadzie "zanieczyszczający płaci", zobowiązuje ponad 10 000 elektrowni i fabryk w Unii Europejskiej do posiadania pozwolenia na emisję każdej tony CO2. Firmy kupują te pozwolenia za pośrednictwem aukcji.

Niekiedy pozwolenia są przydzielane za darmo, szczególnie do tych sektorów, w których istnieje ryzyko, że firmy będą przenosić produkcję do innych regionów, w których regulacje dotyczące emisji są bardziej pobłażliwe.

ETS to finansowy bodziec dla przemysłu, by emitować mniej CO2 - zgodnie z zasadą: mniej zanieczyszczasz, mniej płacisz.

Infografika: Postępy UE w realizacji celów związanych ze zmianą klimatu

Regulacja cen

Po kryzysie finansowym 2008 r. pozwolenia na emisję były bardzo tanie, bo popyt na nie spadł, a podaż pozostała na stałym poziomie.

Duża nadwyżka i niskie ceny zniechęcają firmy do inwestowania w zielone technologie, a tym samym ograniczają skuteczność programu w walce ze zmianą klimatu. Aby to rozwiązać, w 2015 r. stworzono Rezerwę Stabilności Rynkowej (MSR), aby lepiej dostosować podaż i popyt na uprawnienia poprzez umieszczenie 24% uprawnień w rezerwie, z której można je uwolnić w przypadku niedoboru.

W marcu 2023 r., obowiązywanie MSR zostało przedłużone do 2030 r., aby chronić UE przed spadkiem cen CO2 w wyniku wstrząsów zewnętrznych, takich jak pandemia Covid-19. Niższe ceny CO2 oznaczałyby mniejszą zachętę dla przemysłu do ograniczania emisji gazów cieplarnianych.

Reforma ETS w ramach Zielonego Ładu UE

Aby dostosować ETS do podwyższonych celów w zakresie redukcji emisji w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, UE uzgodniła w grudniu 2022 r. aktualizację programu, ograniczającą emisje z przemysłu o 62% do 2030 roku.

Co zawiera reforma?

Posłowie chcieli bardziej ambitnych celów niż te przedstawione w propozycji Komisji Europejskiej. Porozumienie osiągnięte między Parlamentem a rządami UE obejmuje:

• Dalsze zmniejszenie liczby rocznych uprawnień dostępnych do 2030 r. dla osiągnięcia redukcji emisji o 62% do 2030 roku, czyli o 1 punkt procentowy więcej niż w propozycji Komisji (61%).
• Zwiększone finansowanie innowacyjnych technologii i modernizacji systemu energetycznego poprzez Fundusz Innowacji i Fundusz Modernizacyjny. Część dochodów z nowego systemu handlu zostanie przeznaczona na Społeczny Fundusz Klimatyczny, który ma wspierać gospodarstwa domowe i firmy dotknięte ubóstwem energetycznym.
• Stopniowe wycofywanie bezpłatnych uprawnień dla przemysłu do 2034 r., przy jednoczesnym stopniowym wprowadzaniu unijnego mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, aby był w pełni operacyjny do 2034 roku. Mechanizm ma nakładać cenę emisji dwutlenku węgla na towary importowane z krajów o mniej rygorystycznych przepisach w zakresie ochrony klimatu i uniemożliwiłby przedsiębiorstwom przenoszenie produkcji do takich krajów.
• Rozszerzenie ETS o transport morski.
• Włączenie od 2024 r. emisji z instalacji spalania odpadów komunalnych.
• Stworzenie odrębnego systemu handlu emisjami (ETS II) dla budynków komercyjnych i transportu drogowego od 2027 roku. Transport prywatny i budynki mieszkalne zostałyby dodane dopiero od 2029 r. i wymagałyby nowego projektu przygotowanego przez Komisję Europejską.

Wszystkie dochody z systemu handlu emisjami powinny być wykorzystywane wyłącznie na działania związane z klimatem.

Kolejne kroki

Po tym, jak posłowie do PE i rządy UE w Radzie osiągnęli porozumienie w sprawie bardziej ambitnego Systemu Handlu Emisjami (ETS) w grudniu 2022 r., Parlament zagłosuje nad jego oficjalnym zatwierdzeniem na kwietniowej sesji plenarnej.

Wysiłki UE na rzecz walki ze zmianą klimatu

Istnieją też inne środki, które mają pomóc UE w realizacji jej zobowiązań wynikających z porozumienia paryskiego w sprawie zmiany klimatu i ograniczenia emisji we wszystkich sektorach gospodarki:

• rozporządzenie w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego dla ograniczenia emisji gazów cieplarnianych pochodzących z transportu, budownictwa, odpadów i rolnictwa
• rozporządzenie w sprawie użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa
• bardziej rygorystyczne normy emisji CO2 dla samochodów
• ograniczenie emisji z samolotów i statków

To najnowsza aktualizacja (26.06.2022) artykułu z 13 lutego 2017 roku.

Zapoznaj się z naszą infografiką na temat postępów UE w realizacji celów związanych ze zmianą klimatu na rok 2020.