Redukcja emisji gazów cieplarnianych: Cele i działania Unii Europejskiej
Dowiedz się, jakie działania podejmuje Unia Europejska, by zrealizować ambitne cele redukcji emisji gazów cieplarnianych w różnych sektorach, w ramach pakietu „Gotowi na 55" do 2030 roku.
Cele UE w walce ze zmianą klimatu
Aby przeciwdziałać zmianie klimatu, Parlament Europejski przyjął europejskie prawo o klimacie, podnoszące cel redukcji emisji do 2030 roku do co najmniej 55%, z poprzednio planowanych 40%. Prawo ustanowiło również neutralność klimatyczną do 2050 r. jako prawnie wiążący cel.
Prawo o klimacie jest częścią Europejskiego Zielonego Ładu - mapy drogowej UE w kierunku neutralności klimatycznej. Aby osiągnąć cele klimatyczne, Unia Europejska opracowała ambitne prawodawstwo, o nazwie „Gotowi na 55" do 2030 roku (Fit for 55 in 203). Ten pakiet zawiera 13 powiązanych ze sobą zaktualizowanyc ustaw oraz 6 projektów ustaw dotyczących klimatu i energii.
Fakty i liczby dotyczące zmian klimatu w Europie
Przemysł: System handlu emisjami
Celem unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS) jest ograniczenie emisji dwutlenku węgla w przemyśle poprzez zobowiązanie firm do posiadania pozwolenia na każdą tonę emitowanego CO2. Firmy muszą kupować pozwolenia za pośrednictwem aukcji. Dodatkowo system oferuje pewne zachęty do pobudzania innowacji w sektorze.
Europejski system handlu uprawnieniami do emisji jest pierwszym i największym na świecie rynkiem uprawnień do emisji dwutlenku węgla. Reguluje około 40% całkowitej emisji gazów cieplarnianych w UE i obejmuje około 10 000 elektrowni i zakładów produkcyjnych w UE.
Aby dostosować system ETS do celów redukcji emisji zawartych w Europejskim Zielonym Ładzie, UE pracuje nad jego aktualizacją. Parlament chce, aby do 2030 r. emisje w sektorach objętych ETS spadły o 63% w porównaniu z poziomem z 2005 r.; cel zawarty w projekcie przedstawionym przez Komisję Europejską to 61%.
Dowiedz się więcej na temat funkcjonowania unijnego systemu handlu emisjami i jego reformie.
Ograniczanie emisji z transportu
Emisja z samolotów i statków
Lotnictwo cywilne odpowiada za 13,4% całkowitej emisji CO2 z transportu w UE. 8 czerwca 2022 r. Parlament zagłosował za zmianą systemu handlu uprawnieniami do emisji w lotnictwie, aby obejmował wszystkie samloty wylatujące z Europejskiego Obszaru Gospodarczego, w tym lądujące poza tym obszarem.
Posłowie chcą, aby zużyty olej kuchenny, paliwo syntetyczne, a nawet wodór stopniowo stały się normą dla paliwa lotniczego. Chcą, aby dostawcy zaczęli dostarczać zrównoważone paliwo od 2025 r. i aby do 2050 r. stanowiło ono 85% całego paliwa lotniczego w portach lotniczych UE.
Parlament chce również przyspieszyć dekarbonizację przemysłu poprzez rozszerzenie systemu ETS na transport morski. Posłowie chcą, aby sektor morski ograniczył emisje gazów cieplarnianych ze statków o 2% od 2025 r., o 20% od 2035 r. i o 80% od 2050 r., w porównaniu z poziomem z 2020 roku. Cięcia emisji powinny dotyczyć statków o tonażu brutto powyżej 5000, które odpowiadają za 90% emisji CO2.
Dowiedz się więcej o działaniach UE dla ograniczenia emisji z samolotów i statków
Emisja z samochodów
Samochody osobowe i dostawcze odpowiadają za 15% emisji CO2 w UE. Parlament poparł projekt Komisji Europejskiej w sprawie osiągnięcia zerowej emisji CO2 dla samochodów osobowych i dostawczych do 2035 roku. Według projektu, pośrednie cele redukcji emisji do 2030 r. zostały ustalone na poziomie 55% dla samochodów osobowych i 50% dla dostawczych.
Dowiedz się więcej o nowych celach dotyczących emisji CO2 dla samochodów
Aby osiągnąć te cele, wszystkie nowe samochody, które pojawią się na rynku UE od 2035 r., nie mogą emitować CO2. Przepisy nie dotyczą istniejących samochodów.
Więcej o unijnym zakazie sprzedaży nowych samochodów na benzynę i olej napędowy
Przejście na pojazdy bezemisyjne musi iść w parze z kompleksową infrastrukturą zrównoważonych paliw. Posłowie chcą, aby do 2026 r. na głównych drogach UE strefy ładowania samochodów elektrycznych znajdowały się co najmniej co 60 km, a do 2028 r. stacje tankowania wodoru co 100 km.
Przeczytaj, jak UE chce zwiększyć wykorzystanie zrównoważonych paliw
Parlament zgodził się na wprowadzenie opłat za emisję dwutlenku węgla w transporcie drogowym i ciepłownictwie, pod nazwą ETS II. Posłowie chcą, aby przedsiębiorstwa płaciły za emisję dwutlenku węgla w odniesieniu do produktów takich jak paliwo czy olej opałowy; zwykli konsumenci byliby zwolnieni z opłat do 2029 roku.
Ograniczenie emisji z sektora energetycznego
Spalanie paliw odpowiada za ponad 3/4 emisji gazów cieplarnianych w UE. Zmniejszenie zużycia energii i rozwój czystszych źródeł energii są kluczowe dla osiągnięcia unijnych celów klimatycznych i dla rozwiązania problemu zależności UE od importu z krajów trzecich.
Mniejsze zużycie energii
Aby ograniczyć zużycie energii, we wrześniu 2022 r. Parlament poparł redukcję końcowego zużycia energii o co najmniej 40% do 2030 r. (np. zużycia energii elektrycznej przez gospodarstwa domowe) oraz zużycia energii pierwotnej (czyli całkowitego zapotrzebowania na energię w kraju, w tym paliwa spalanego w celu wytworzenia energii elektrycznej) o 42,5%.
Obecnie, ogrzewanie i chłodzenie budynków odpowiada za 40% całej energii zużywanej w UE. Parlament pracuje nad przepisami dotyczącymi charakterystyki energetycznej budynków, aby do 2050 r. budynki stały się bezemisyjne. Przepisy obejmują:
- strategie renowacji
- wymóg, aby wszystkie nowe budynki w UE były zeroemisyjne od 2030 r.
- instalowanie paneli słonecznych na nowych budynkach
Przeczytaj więcej o planie UE dotyczącym zmniejszenia zużycia energii
Zwiększenie udziału energii odnawialnej
Rozwój źródeł czystej energii jako alternatywy dla paliw kopalnych również pomoże UE w ograniczeniu emisji. Obecnie ponad 20% energii zużywanej w UE pochodzi ze źródeł odnawialnych. We wrześniu 2022 r. Parlament zażądał zwiększenia udziału OZE w miksie energetycznym do 45% do 2030 roku.
W grudniu 2022 r. posłowie i posłanki domagali się również szybszego wydawania pozwoleń dla elektrowni OZE, w tym dla paneli fotowoltaicznych i wiatraków.
Posłowie zastanawiają się nad zwiększeniem zużycia odnawialnego wodoru i morskich źródeł odnawialnych poza wiatrem, takich jak energia fal. Finansowanie UE dla projektów dla infrastruktury gazu ziemnego jest stopniowo wycofywane; fundusze są przekierowywane na projekty związane z infrastrukturą wodorową i morską energią odnawialną.
Dowiedz się więcej o tym, jak UE wspiera energię odnawialną
Podatek węglowy na towary importowane
Mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 stanowiłby zachętę dla branż z i spoza UE do obniżenia emisyjności poprzez ustalenie ceny emisji dwutlenku węgla na importowane towary, jeśli pochodzą one z krajów mniej ambitnych pod względem prawodawstwa klimatycznego. Ma to zapobiec ucieczce emisji, czyli przenoszeniu produkcji do krajów o mniej surowych przepisach dotyczących emisji gazów cieplarnianych.
W ramach pakietu Gotowi na 55 (Fit for 55), Komisja Europejska zaproponowała w lipcu 2021 r. mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM), który nakładałby opłatę węglową na import niektórych towarów spoza UE. Posłowie chcą, aby został wdrożony od 1 stycznia 2023 r., z okresem przejściowym do końca 2026 r. i pełnym wdrożeniem do 2032 roku.
Ograniczenie emisji dwutlenku węgla z innych sektorów
Sektory nieobjęte obecnym systemem handlu emisjami - takie jak transport, rolnictwo, budynki i gospodarka odpadami - odpowiadają za ok. 60% ogólnej emisji gazów cieplarnianych w UE. Komisja Europejska zaproponowała zmniejszenie emisji pochodzących z tych sektorów o 40% do 2030 r., w porównaniu z 2005 rokiem.
By tego dokonać, państwa członkowskie uzgodniły krajowe cele redukcyjne, w rozporządzeniu w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego. Krajowe cele redukcji emisji są obliczane na podstawie produktu krajowego brutto (PKB) na mieszkańca. Kraje UE o niższych dochodach otrzymają odpowiednie wsparcie, by osiagnąć swoje cele.
W ramach pakietu Gotowi na 55, budynki i transport drogowy będą objęte zarówno rozporządzeniem w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego, jak i nowym systemem ETS.
Dowiedz się więcej o krajowych celach redukcyjnych.
Potencjał lasów dla walki ze zmianą klimatu
Lasy są naturalnymi pochłaniaczami dwutlenku węgla, co oznacza, że wychwytują więcej węgla z atmosfery niż uwalniają. Lasy w UE pochłaniają rocznie równowartość prawie 7% całkowitej emisji gazów cieplarnianych w UE. UE chce wykorzystać ten potencjał do walki ze zmianami klimatycznymi.
W czerwcu 2022 r. posłowie poparli zwiększenie celu dla pochłaniania dwutlenku węgla w sektorach związanych z wykorzystanie gleb, drzew i roślin. Można tego dokonać np. poprzez odtworzenie terenów podmokłych i torfowisk, sadzenie nowych lasów i powstrzymywanie wylesiania.
Jak UE chce rozwijać pochłaniacze dwutlenku węgla?
Wylesianie to problem globalny. Dlatego UE pracuje nad rozporządzeniem, które zobowiąże firmy do sprawdzania, czy produkty importowane do UE nie zostały wyprodukowane na terenach wylesionych lub zdegradowanych.