Luka płacowa między kobietami a mężczyznami: definicja i przyczyny
Kobiety pracujące w UE zarabiają średnio 13% mniej za godzinę niż mężczyźni. Dowiedz się, jak obliczana jest różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn i jakie są jej przyczyny.
Chociaż zasada „równości wynagrodzeń za taką samą pracę” została wprowadzona już w traktacie rzymskim z 1957 r., zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć nadal się utrzymuje, a w ciągu ostatnich lat sytuacja poprawiła się tylko nieznacznie.
Jak oblicza się lukę płacową?
Luka płacowa ze względu na płeć to różnica pomiędzy średnimi stawkami godzinowymi brutto, które otrzymują kobiety i mężczyźni. Oblicza się ją na podstawie wynagrodzeń wypłacanych bezpośrednio pracownikom przed odliczeniem podatku dochodowego i składek na ubezpieczenie społeczne. Pod uwagę brane są tylko firmy zatrudniające przynajmniej dziesięć osób. Średnia luka pracowa w UE w 2020 r. wyniosła 13%.
Niektóre przyczyny zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć mają charakter strukturalny i są związane z różnicami w zatrudnieniu, poziomie wykształcenia i doświadczeniu zawodowym. Jeśli usuniemy te czynniki, to, co pozostanie, jest nazywane skorygowaną różnicą w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn.
Luka płacowa ze względu na płeć w UE
Różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w UE w 2020 r. prezentowała się inaczej w różnych państwach członkowskich: najwyższa była na Łotwie (22,3%), Estonii (21,1%), Austrii (18.9%), Niemczech (18,3%) i na Węgrzech (18,2%). Najniższą różnicę w 2020 r. zanotowały Luksemburg (0,7%), Rumunia (2,4%), Słowenia (3,1%), Włochy (4,2%) i Polska (4,5%).
Przeczytaj o tym, jak Parlament walczy o równość płci w UE
Interpretacja danych liczbowych jest bardziej skomplikowana, niż wydaje się na pierwsz rzut oka - mniejsza różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w danym kraju niekoniecznie oznacza większą równość między płciami. W niektórych krajach członkowskich, niższe różnice są powiązane z niższym udziałem kobiet w rynku pracy. Duże różnice w wynagrodzeniach są często powiązane z wysokim odsetkiem kobiet pracujących w niepełnym wymiarze godzin lub w ograniczonej liczbie zawodów. Mimo to można zidentyfikować pewne strukturalne przyczyny zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć.
Skąd bierze się ta różnica?
Praca w niepełnym wymiarze
Wyliczenia wykazują, że kobiety średnio wykonują więcej pracy nieodpłatnej (takiej jak opieka nad dziećmi lub obowiązki domowe).
Pozostawia to mniej czasu na płatną pracę: według danych z 2020 r. prawie jedna trzecia kobiet (30%) pracuje w niepełnym wymiarze godzin, w porównaniu do tylko 8% mężczyzn. Gdy weźmie się pod uwagę zarówno pracę nieodpłatną, jak i płatną, kobiety pracują dłużej w tygodniu niż mężczyźni.
Decyzje zawodowe z powodu obowiązków rodzinnych
Kobiety również znacznie częściej robią przerwy w karierze zawodowej: w 2018 r. jedna trzecia kobiet zatrudnionych w UE miała przerwę w pracy z powodu opieki nad dziećmi, w porównaniu z 1,3% mężczyzn. Kobiety podejmują niektóre decyzje zawodowe pod wpływem obowiązków związanych z opieką i rodziną.
Więcej kobiet w niskopłatnych sektorach
Za ok. 30% całkowitej luki płacowej między kobietami a mężczyznami odpowiada nadreprezentacja kobiet w sektorach o stosunkowo niskich płacach, takich jak sektor opiekuńczy, sprzedaż lub edukacja. Wzrosła liczba kobiet w nauce, technologii i inżynierii. W 2020 r. kobiety będą stanowiły 41% siły roboczej.
Mniej i gorzej wynagradzane kobiety na stanowiskach kierowniczych
Kobiety zajmują również mniej stanowisk kierowniczych: w 2020 r. stanowiły jedną trzecią (34%) managerów w UE. Jeśli spojrzymy na różnicę w różnych zawodach, kobiety-managerowie zarabiają o 31% mniej na godzinę niż managerowie-mężczyźni (dane z 2018 r.).
Różne czynniki
Kobiety nie tylko zarabiają mniej na godzinę, ale wykonują więcej pracy nieodpłatnej, mniej godzin odpłatnej pracy i są bardziej narażone na bezrobocie niż mężczyźni. Wszystkie te czynniki razem wzięte powodują, że różnica w ogólnych zarobkach kobiet i mężczyzn wynosi prawie 37% w UE (dane z 2018 r.).
Wyrównanie różnic w wynagrodzeniach: korzyści
Zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć zwiększa się wraz z wiekiem - wraz z rozwojem kariery zawodowej i rosnącymi wymaganiami rodzinnymi - natomiast jest raczej niskie, gdy kobiety wchodzą na rynek pracy. Mniej pieniędzy do oszczędzania i inwestowania powoduje kumulację luk, przez co kobiety są bardziej narażone na ubóstwo i wykluczenie społeczne w starszym wieku. W 2020 r. w UE zróżnicowanie emerytur ze względu na płeć wynosiło ok. 28%.
Zmniejszenie zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć powoduje większą równość płci, jednocześnie zmniejszając ubóstwo i stymulując gospodarkę, ponieważ im wyższe wynagrodzenie, tym większa siła nabywcza kobiet, więcej do opodatkowania oraz mniejsze obciążenie dla systemów opieki społecznej. Badania wykazują, że zmniejszenie luki w wynagrodzeniach między kobietami a mężczyznami o 1 punkt procentowy spowodowałoby wzrost produktu krajowego brutto o 0,1%.
Działania Parlamentu w walce ze zróżnicowaniem wynagrodzenia ze względu na płeć
Na kwietniowej sesji plenarnej europosłowie mają dać zielone światło dla rozpoczęcia negocjacji w sprawie nowych przepisów o przejrzystości wynagrodzeń, które mają pomóc ograniczyć lukę w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn.
Projekt nowych przepisów jest następstwem rezolucji Parlamentu Europejskiego z 21 stycznia 2021 r. w sprawie strategii UE na rzecz równości płci, w której wezwał Komisję Europejską do opracowania ambitnego planu działania w sprawie różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn, zawierającego jasne cele dla krajów UE w zakresie ograniczenia ich w ciągu najbliższych pięciu lat.
Parlament Europejski chce również ułatwić kobietom i dziewczętom naukę i pracę w sektorach zdominowanych przez mężczyzn, mieć elastyczny czas pracy, a także poprawić płace i warunki pracy w sektorach mocno zdominowanych przez kobiety.