Utrata bioróżnorodności: znaczenie i przyczyny
Działalność człowieka powoduje coraz szybkie znikanie gatunków roślin i zwierząt. Dlaczego tak się dzieje i jakie znaczenie ma różnorodność biologiczna?
Bioróżnorodność, lub różnorodność biologiczna, w ostatnich latach spada w alarmującym tempie. Główne powody to działalność człowieka, np. zmiana użytkowania gruntów i zanieczyszczanie środowiska, oraz zmiana klimatu.
Komisja Europejska przedstawiła nową strategię ochrony różnorodności biologicznej 2030 w maju 2020 r., po apelach ze strony Parlamentu Europejskiego w styczniu 2020 r. o zajęcie się głównymi czynnikami powodującymi utratę różnorodności biologicznej i o ustalenie prawnie wiążących celów.
Na sesji plenarnej w czerwcu 2021 r. Parlament przyjął stanowisko w sprawie „Unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 – przywracanie przyrody do naszego życia”, zaby zapewnić, że do 2050 r. ekosystemy na świecie będą odtworzone, odporne i odpowiednio chronione.
W lutym 2024 r. eurodeputowani poparli nowe prawo o odbudowie zasobów przyrodniczych, które wpisuje się w wysiłki UE na rzecz ochrony bioróżnorodności w Europie. Prawo zobowiązuje wszystkie kraje UE do działań na rzecz przywrócenia siedlisk przyrodniczych.
Czym jest bioróżnorodność?
Bioróżnorodność jest definiowana jako zróżnicowanie życia na naszej planecie we wszystkich jego formach. Składa się na nią liczba gatunków, ich zmienność genetyczna i interakcje tych form życia w złożonych ekosystemach.
W raporcie ONZ opublikowanym w 2019 r. naukowcy ostrzegają, że wyginięcie grozi milionowi gatunków, z szacunkowych 8 milionów; w wielu przypadkach to kwestia dekad. Niektórzy badacze uważają nawet, że jesteśmy w trakcie szóstego masowego wymierania gatunków w historii Ziemi. Podczas wcześniejszych masowych wymierań, szacuje się, że wyginęło między 60% a 95% wszystkich gatunków. Powrót ekosystemów do normy po takim zdarzeniu zajmuje miliony lat.
Fakty i liczby o zagrożonych gatunkach w Europie
Dlaczego bioróżnorodność jest ważna?
Zdrowe ekosystemy zapewniają nam wiele podstawowych rzeczy, których istnieje bierzemy za pewnik. Rośliny przetwarzają energię słoneczną, udostępniając ją innym formom życia. Bakterie i inne żywe organizmy rozkładają materię organiczną na składniki odżywcze, zapewniając roślinom zdrową glebę do wzrostu. Zapylacze są niezbędne dla rozmnażania roślin, gwarantując produkcję żywności. Rośliny i oceany to ważne pochłaniacze dwutlenku węgla. Cykl wodny w dużej mierze polega na żywych organizmach.
Krótko mówiąc, bioróżnorodność daje nam czyste powietrze i wodę, dobrej jakości glebę i zapylanie upraw, pomaga nam walczyć ze zmianą klimatu i dostosowywać się do niej oraz ogranicza skutki katastrof naturalnych.
Ponieważ żywe organizmy oddziałują na siebie nawzajem w dynamicznych ekosystemach, zniknięcie jednego gatunku może mieć daleko idące konsekwencje dla łańcucha pokarmowego. Nie można dokładnie przewidzieć jaki wpływ masowe wymieranie miałoby dla ludzi, ale wiemy, że bioróżnorodność pozwala nam się rozwijać.
Główne przyczyny utraty różnorodności biologicznej
- Zmiana sposobu użytkowania gruntów (np. wylesianie, intensywna gospodarka monokulturowa, urbanizacja)
- Bezpośrednia eksploatacja, np. polowania i przełowienie
- Zmiana klimatu
- Zanieczyszczenie środowiska
- Inwazyjne gatunki obce
Co proponuje Parlament?
Posłowie zdecydowanie poparli cele UE dotyczące ochrony co najmniej 30% unijnych obszarów morskich i lądowych (lasów, terenów podmokłych, torfowisk, łąk i ekosystemów przybrzeżnych) oraz aby 10% oceanów i obszarów lądowych UE, w tym wszystkie pozostałe lasy pierwotne i starodrzewy oraz inne ekosystemy bogate w węgiel, pozostały zasadniczo nienaruszone.
Chcą, aby cele były wiążące dla krajów UE i realizowane przez nie na szczeblu krajowym, we współpracy z regionalnymi i lokalnymi władzami.
Zaniepokojeni spadkiem liczby owadów zapylających, eurodeputowani wezwali również do pilnego przeglądu unijnej inicjatywy na rzecz owadów zapylających.
