Dobrostan i ochrona zwierząt: przegląd przepisów UE (wideo)
Standardy dobrostanu zwierząt w UE są jednymi z najlepszych na świecie. Dowiedz się, w jaki sposób prawo chroni zwierzęta hodowlane i laboratoryjne, dziką przyrodę i zwierzęta domowe.
Unia Europejska popiera dobrostan zwierząt od ponad 40 lat i jest powszechnie uznawana za światowego lidera w tej kwestii - standardy UE w zakresie dobrostanu zwierząt są jednymi z najlepszych na świecie. Przepisy UE pozytywnie wpłynęły również na prawodawstwo w krajach trzecich. Dotyczą głównie zwierząt gospodarskich (w gospodarstwie, podczas transportu i uboju), ale także dzikiej przyrody, zwierząt laboratoryjnych i zwierząt domowych.
“(...) Unia i Państwa Członkowskie w pełni uwzględniają wymagania w zakresie dobrostanu zwierząt jako istot zdolnych do odczuwania (...).”
Dobrostan zwierząt hodowlanych
Pierwsze przepisy UE w sprawie ochrony zwierząt hodowlanych pochodzą z lat 70-tych. Dyrektywa z 1998 r. dotycząca ochrony zwierząt hodowlanych ustanowiła ogólne normy ochrony wszystkich zwierząt hodowanych w celu produkcji żywności, wełny, skóry, futra lub w innych celach - w tym ryb, gadów i płazów - i jest oparta na Europejskiej konwencji o ochronie zwierząt hodowlanych i gospodarskich z 1978 roku.
Przepisy UE dot. dobrostanu zwierząt odzwierciedlają tzw. „pięć wolności”:
- Wolność od głodu i pragnienia
- Wolność od dyskomfortu
- Wolność od bólu, urazów i chorób
- Wolność ekspresji normalnych zachowań
- Wolność od strachu i dystresu
Unijne przepisy w sprawie ochrony i dobrostanu zwierząt podczas transportu zostały zatwierdzone w 2004 r. Jednak w rezolucji przyjętej 14 lutego 2019 r., Parlament wezwał do lepszego egzekwowania przepisów, sankcji i skrócenia czasów podróży.
19 czerwca 2020 r., posłowie do PE powołali komisję śledczą w celu zbadania domniemanych naruszeń w stosowaniu przepisów UE dotyczących dobrostanu zwierząt podczas transportu w UE i poza nią.
Podczas debaty 2 grudnia 2020 r. posłowie zwrócili się do komisarza ds. rolnictwa Janusza Wojciechowskiego o zapewnienie, że polityka rolna UE poprawi dobrostan zwierząt podczas transportu. Wezwali Komisję Europejską do wspierania skracania łańcuchów dostaw, do zachęcania do transportu mięsa zamiast żywych zwierząt oraz do zagwarantowania, że import spełnia unijne normy dobrostanu zwierząt.
W kwietniu 2021 r. parlamentarna komisja śledcza ds. ochrony zwierząt podczas transportu stwierdziła, że brak egzekwowania obecnych przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt podczas transportu jest nie do przyjęcia i wezwała do podjęcia konkretnych działań dla rozwiązania tego problemu, w tym do wszczęcia postępowań w sprawie uchybień przeciwko państwom członkowskim, które nie egzekwują obowiązujących przepisów UE.
Komisja stwierdziła systemowe uchybienia we wdrażaniu przepisów dotyczących transportu zwierząt w całej UE. Sprawozdanie komisji zostało przegłosowanie na sesji plenarnej w styczniu 2022 roku.
Inne prawa UE określają standardy dobrostanu zwierząt hodowlanych podczas ich uśmiercania, a także warunki hodowli określonych kategorii zwierząt, takich jak cielęta, świnie i kury nioski.
W październiku 2018 r., Posłowie do PE przyjęli nowe rozporządzenie w sprawie leków weterynaryjnych, aby ograniczyć stosowanie leków w celu równoważenia złych warunków lub przyspieszenia wzrostu zwierząt.
Zgodnie z nową strategią „od pola do stołu” na rzecz bardziej zrównoważonego rolnictwa, Komisja Europejska obecnie dokonuje przeglądu wszystkich przepisów UE dot. dobrostanu zwierząt hodowlanych.
Ochrona dzikiej przyrody
500 gatunków dzikich ptaków naturalnie występujących w UE jest chronionych przez dyrektywę w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, a dyrektywa w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory ma chroni rzadkie, zagrożone lub endemiczne gatunki zwierząt i charakterystyczne typy siedlisk.
Inicjatywa UE na rzecz owadów zapylających została uruchomiona w 2018 r. do walki ze spadkiem liczby dzikich owadów zapylających, zwłaszcza pszczół. Parlament wzywa jednak do dalszego ograniczenia stosowania pestycydów oraz do zwiększenia funduszy na badania. W raporcie przyjętym w styczniu 2018 r., Parlament stwierdził już, że regionalne i lokalne odmiany pszczół powinny być lepiej chronione.
Według prawa UE, na jej wodach nie można polować na wieloryby i delfiny ani ich zabijać. Ponadto, UE zawsze była obrońcą pełnego wdrożenia moratorium na wielorybnictwo komercyjne obowiązującego od 1986 r.
Inne unijne rozporządzenie zakazuje handlu produktami z fok.
Istnieją również przepisy o metodach odłowu, zabraniające używania potrzasków do chwytania dzikich zwierząt w UE i ustanawiające humanitarne standardy.
UE wdraża i wykracza poza postanowienia Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES) poprzez swoje przepisy dotyczące handlu gatunkami dzikiej fauny i flory, aby handel produktami dzikiej fauny i flory nie prowadził do zagrożenia gatunków.
W maju 2020 r., Komisja Europejska przedstawiła nową, ambitną strategię na rzecz różnorodności biologicznej w ramach Europejskiego Zielonego Ładu.
Ogrody zoologiczne
Przepisy UE dotyczące trzymania dzikich zwierząt w ogrodach zoologicznych mają wzmocnić ich rolę w ochronie różnorodności biologicznej i ustanowić standardy dla środków ochrony, w tym odpowiednich warunków przetrzymywania zwierząt.
Testy na zwierzętach do celów naukowych
UE stworzyła ramy prawne regulujące badania na zwierzętach stosowane do opracowania nowych leków, badań fizjologicznych i testowania dodatków do żywności lub chemikaliów. Przepisy są oparte na „zasadzie trzech Z”:
- zastąpieniu (promowanie stosowania alternatywnych metod)
- zmniejszeniu (próba wykorzystania mniejszej ilości zwierząt do tego samego celu)
- złagodzeniu (wysiłki dla zminimalizowania bólu i cierpienia).
Testowanie kosmetyków na zwierzętach i wprowadzanie do obrotu takich produktów jest zabronione w UE. W rezolucji przyjętej w 2018 r., Parlament wezwał do globalnego zakazu testowania kosmetyków na zwierzętach.
Parlament chce pójść dalej. We wrześniu posłowie wezwali do zwiększenia funduszy na alternatywne metody testowania, aby można było stopniowo zaprzestać wykorzystywania zwierząt w badaniach i doświadczeniach.
Ochrona zwierząt domowych
Aby ograniczyć nielegalny handel psami i kotami, Parlament wezwał do przyjęcia unijnego planu działania, surowszych sankcji i obowiązkowej rejestracji w rezolucji przyjętej 12 lutego 2020 roku.
W odpowiedzi na obawy obywateli Europy, dla których zwierzęta domowe to członkowie rodziny, unijne przepisy zakazują od 2008 r. wprowadzania do obrotu oraz importu i eksportu skór z kotów i psów oraz wszystkich produktów zawierających takie skóry.
Dzięki zharmonizowanym unijnym przepisom dotyczącym podróżowania ze zwierzętami domowymi można swobodnie przemieszczać się z pupilami wewnątrz Unii Europejskiej. Paszport dla zwierząt domowych lub świadectwo zdrowia zwierząt jest jedynym wymogiem dla psów, kotów i fretek dla przekraczania granic UE, z pewnymi wyjątkami.
