Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny w UE: fakty i liczby (infografika)

Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny to jeden z najszybciej rosnących strumieni odpadów w UE. Mniej niż 40% e-odpadów jest poddawanych recyklingowi. Dowiedz się więcej z infografiki.

Trudno sobie obecnie wyobrazić naszą codzienność bez urządzeń elektronicznych i sprzętu elektrycznego – od pralek i odkurzaczy po smartfony i komputery. Jednak generowane przez nie odpady przeszkadzają UE w wysiłkach na rzecz zmniejszenia jej śladu ekologicznego.

Dowiedz się, jak UE rozwiązuje problem e-odpadów w dążeniu do gospodarki o obiegu zamkniętym.


Czym są e-odpady?

Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny – w skrócie: „e-odpady” – to szeroka gama produktów, które wyrzucane są po pewnym czasie użytkowania. Należą do nich:

  • Duże AGD, takie jak pralki i piece elektryczne.
  • Urządzenia IT i telekomunikacyjne (laptopy, drukarki).
  • Urządzenia konsumenckie (kamery wideo, lampy fluorescencyjne) i panele fotowoltaiczne.
  • Małe AGD (odkurzacze, tostery).
  • Inne sprzęty, takie jak narzędzia elektryczne i urządzenia medyczne.
Infografika przedstawiająca kilogramy sprzętu elektronicznego zebranego na mieszkańca w każdym kraju UE.
Infografika: ile kilogramów e-odpadów zebrano na mieszkańca w każdym kraju UE.

Ilość sprzętu elektrycznego i elektronicznego wprowadzonego na rynek w UE wzrosła z 7,6 mln ton w 2012 r. do 13,5 mln ton w 2021 roku. Tymczasem łączna ilość zebranego zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego wzrosła z 3 mln ton w 2012 r. do 4,9 mln ton w 2021 roku.

Zakres recyklingu różni się w poszczególnych państwach członkowskich. W 2021 r. Austria była liderem wśród krajów UE pod względem zbiórki odpadów elektronicznych – średnio 15,46 kg na mieszkańca. Średnia na mieszkańca w UE w 2021 r. wyniosła 11 kg zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

Dlaczego e-odpady należy poddawać recyklingowi?

Wyrzucany sprzęt elektroniczny i elektryczny zawiera potencjalnie szkodliwe materiały zanieczyszczające środowisko i zwiększające ryzyko dla zdrowia osób zajmujących się recyklingiem e-odpadów. Aby temu przeciwdziałać, UE przyjęła przepisy uniemożliwiające stosowanie niektórych substancji chemicznych, takich jak ołów.

Wiele rzadkich minerałów, nieodzownych dla nowoczesnych technologii, pochodzi z krajów, które nie przestrzegają praw człowieka. Aby uniknąć niezamierzonego wspierania konfliktów zbrojnych i naruszeń praw człowieka, posłowie do PE przyjęli przepisy zobowiązujące europejskich importerów minerałów ziem rzadkich do gruntownych kontroli u swoich dostawców.

Co robi UE, aby zmniejszyć ilość e-odpadów?

W marcu 2020 r. Komisja Europejska przedstawiła nowy plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, uznający ograniczenie e-odpadów za jeden z kluczowych priorytetów uznano. W planie przedstawiono konkretne cele na teraz, takie jak „prawo do naprawy” i ogólna poprawa możliwości ponownego użycia, wprowadzenie uniwersalnej ładowarki i ustanowienie systemu nagradzania w celu zachęcenia do recyklingu elektroniki.

USB typu C stanie się powszechną ładowarką dla większości przenośnych urządzeń elektronicznych w UE pod koniec 2024 roku. Laptopy będą musiały być wyposażone w port USB Type-C do 28 kwietnia 2026 roku.

W marcu 2023 r. Komisja Europejska przedstawiła nowy projekt dotyczący wspierania naprawiania urządzeń. Nowe prawo do naprawy wymagałoby od sprzedawców naprawy produktów w ramach gwarancji, chyba że ich wymiana jest tańsza. Zapewniłoby też ułatwianie napraw i obniżenie ich kosztów.

Aby rozwiązać problem rosnącej ilości e-odpadów, UE przyjęła przepisy dotyczące zbiórki, przetwarzania i recyklingu sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

W lutym 2023 r. Komisja Europejska przedstawiła projekt aktualizacji dyrektywy ws. zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, aby wdrożyć wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącego zakresu obowiązków producentów paneli fotowoltaicznych.

Parlament i Rada osiągnęły wstępne porozumienie w sprawie aktualizacji w listopadzie 2023 roki. Ustaliły także, że do 2026 r. Komisja Europejska powinna dokonać przeglądu dyrektywy i w razie potrzeby zaproponować dalsze zmiany, wraz z kompleksową oceną jej wpływu na społeczeństwo i środowisko.

Posłowie i posłanki zagłosują nad zatwierdzeniem porozumienia podczas sesji plenarnej na początku lutego.

Stanowisko Parlamentu Europejskiego

W lutym 2021 r. posłowie do PE zagłosowali nad nowym planem działania UE dot. gospodarki o obiegu zamkniętym, domagając się podjęcia dodatkowych środków w celu osiągnięcia gospodarki neutralnej pod względem emisji dwutlenku węgla, zrównoważonej środowiskowo, wolnej od toksyn i o całkowicie zamkniętym obiegu do 2050 r., w tym bardziej rygorystycznych przepisów dotyczących recyklingu oraz ustanowienia wiążących celów do 2030 r. w zakresie wykorzystania i konsumpcji materiałów.

W kwestii e-odpadów posłowie chcą, aby UE wspierała dłuższą żywotność produktów poprzez ich ponowne użycie i naprawę.