Wpływ produkcji tekstyliów i odpadów tekstylnych na środowisko (infografiki)

Tania odzież niskiej jakości spowodowała gwałtowny wzrost ilości produkowanych i wyrzucanych ubrań. Dowiedz się więcej o jej wpływie na środowisko i rozwiązaniach UE w tym zakresie.

Recykling sprasowanych bel ubrań
Banner: Recycling pressed bales from clothing

Tania odzież niskiej jakości - tzw. "szybka moda" - nieustannie dostarcza ubrania w nowym stylu po bardzo niskich cenach. Aby przeciwdziałać jej wpływowi na środowisko, UE chce zmniejszyć ilość odpadów tekstylnych, wydłużyć cykl życia tekstyliów i zwiększyć recykling. Jest to część planu osiągnięcia gospodarki o obiegu zamkniętym do 2050 roku.

Infografika przedstawiająca wpływ konsumpcji wyrobów włókienniczych na środowisko na osobę w UE w 2022 r. (wykorzystanie gruntów, wody, surowców i ślad węglowy)
Wpływ konsumpcji wyrobów włókienniczych na środowisko na osobę w UE w 2022 roku.

Nadmierna konsumpcja zasobów naturalnych

Produkcja tekstyliów wymaga dużo wody, a także gruntów pod uprawę bawełny i innych włókien. Szacuje się, że produkcja jednej koszulki pochłania 2700 litrów wody słodkiej, czyli tyle, ile średnio wystarcza jednej osobie na 2,5 roku.

Sektor tekstylny był trzecim co do wielkości powodem degradacji wody i użytkowania gruntów w 2020 roku. W tym samym roku, produkcja odzieży i obuwia dla jednego obywatela UE wymagała średnio dziewięciu m3 wody, 400 m2 ziemi i 391 kg surowców.

Zanieczyszczenie wody

Według szacunków, produkcja tekstyliów odpowiada za ok. 20% globalnego zanieczyszczenia czystej wody, z powodu farbowania i wykańczania produktów.

Podczas jednego prania ubrań z poliestru może dojść do uwolnienia 700 000 mikrowłókien, które mogą się dostać do łańcucha żywnościowego.

Większość mikrodrobin plastiku z tekstyliów uwalnia się podczas pierwszych kilku prań. Szybka moda opiera się na masowej produkcji, niskich cenach i dużych wolumenach sprzedaży, co sprzyja wielu pierwszym praniom.

Pranie produktów syntetycznych prowadzi do nagromadzenia na dnie oceanów więcej niż pół miliona ton mikrodrobin plastiku każdego roku. Oprócz tego globalnego problemu, zanieczyszczenie generowane przez produkcję odzieży ma druzgocący wpływ na zdrowie lokalnych mieszkańców, zwierzęta i ekosystemy, w których znajdują się fabryki.

Emisja gazów cieplarnianych

Szacuje się, że branża odzieżowa odpowiada za 10% światowych emisji dwutlenku węgla – to więcej niż emisje pochodzące z lotów międzynarodowych i żeglugi morskiej łącznie.

Według Europejskiej Agencji Środowiska zakupy tekstyliów w UE w 2020 r. spowodowały około 270 kg emisji CO2 na osobę - czyli emisję gazów cieplarnianych w wysokości 121 mln ton.

Odpady tekstylne na składowiskach

Zmienił się też sposób pozbywania się niechcianych ubrań, które ludzie raczej wyrzucają niż oddają na cele charytatywne. Mniej niż połowa zużywanej odzieży jest zbierana w celu ponownego wykorzystania lub recyklingu. Tylko 1% tej odzieży poddaje się recyklingowi na nowe ubrania, ponieważ dopiero teraz zaczynają pojawiać się technologie, które umożliwiłyby recykling odzieży na włókna pierwotne.

Tylko 1%

odzieży poddaje się recyklingowi na nowe ubrania

Przeciętny Europejczyk i Europejka kupują co roku prawie 26 kg i usuwają około 11 kg tekstyliów. Używane ubrania mogą być eksportowane poza UE, ale są głównie spalane lub składowane (87%).

Rozwój szybkiej mody miał kluczowe znaczenie dla wzrostu konsumpcji, napędzanej częściowo przez media społecznościowe i branżę, która dostarcza trendy większej liczbie konsumentów w szybszym tempie niż w przeszłości.

Nowe strategie rozwiązania tego problemu obejmują opracowanie nowych modeli biznesowych dla wypożyczania odzieży, projektowanie produktów w sposób ułatwiający ponowne użycie i recykling (moda o obiegu zamkniętym), przekonanie konsumentów do kupowania mniejszej ilości ubrań lepszej jakości (slow fashion) i ogólnie skierowanie zachowań konsumentów w stronę bardziej zrównoważonych opcji.

Infografika przedstawiająca wzrost produkcji tekstyliów - z 58 mln ton w 2000 r. do 109 mln ton w 2020 r. Prognoza do 2030 r. to 145 mln ton.
Produkcja tekstyliów wzrosła z 58 mln ton w 2000 r. do 109 mln ton w 2020 roku.

Strategia UE na rzecz zrównoważonych wyrobów włókienniczych w obiegu zamkniętym

W ramach planu działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym Komisja Europejska przedstawiła w marcu 2022 r. nową strategię, dzięki której tekstylia mają stać się trwalsze, naprawialne, nadające się do ponownego użycia i recyklingu. Strategia ma też przeciwdziałać szybkiej modzie i stymulować innowacje w sektorze.

Strategia obejmuje nowe wymagania dotyczące ekologicznego projektowania tekstyliów, bardziej zrozumiałych informacji i cyfrowego paszport produktu. Wzywa też firmy do wzięcia odpowiedzialności i do działania w kierunku zminimalizowania śladu węglowego i środowiskowego.

W czerwcu 2023 r. posłowie i posłanki do PE przedstawili propozycje wprowadzenia surowszych środków UE dla powstrzymania nadmiernej produkcji i konsumpcji tekstyliów. Sprawozdanie Parlamentu wzywa do produkcji tekstyliów z poszanowaniem praw człowieka, praw socjalnych i pracowniczych, a także środowiska i dobrostanu zwierząt.


Środki UE dot. odpadów tekstylnych

Unia posiada oznakowanie ekologiczne, które producenci przestrzegający kryteriów ekologicznych mogą umieszczać na swoich produktach. Daje ono większą rozpoznawalność produktom, które zawierają mniej szkodliwych substancji i mniej zanieczyszczają wody i powietrze.

W 2018 r. Parlament zatwierdził dyrektywę w sprawie odpadów. Strategia przedstawiona przez Komisję Europejską obejmuje środki wspierające materiały i procesy produkcyjne o obiegu zamkniętym, zapobieganie obecności niebezpiecznych chemikaliów, wzywa producentów do wzięcia odpowiedzialności za swoje produkty podczas ich całego cyklu życiowego, nawet gdy staną się odpadami oraz ma pomóc konsumentom w wyborze zrównoważonych tekstyliów.

W marcu 2024 roku Parlament przedstawił pomysły odnośnie zmian przepisów dotyczących odpadów tekstylnych. Dzięki przeglądowi dyrektywy ws. odpadów wprowadzone zostaną systemy rozszerzonej odpowiedzialności producentów. W praktyce oznacza to, że koszty związane z oddzielnym odbiorem śmieci, ich sortowaniem i recyklingiem będą musieli pokryć producenci tekstyliów takich jak odzież, obuwie, nakrycia głowy, akcesoria, oraz inne przedsiębiorstwa wprowadzające takie produkty na jednolity rynek europejski.

Podczas gdy Komisja Europejska zaproponowała, że systemy rozszerzonej odpowiedzialności producentów powinny zostać wprowadzone 30 miesięcy po wejściu dyrektywy w życie, posłowie i posłanki do PE dążyli do skrócenia tego czasu do 18 miesięcy. Dodatkowo, do 1 stycznia 2025 r. kraje UE byłyby zobligowane do oddzielnego odbioru tekstyliów na ponowne wykorzystanie, przygotowanie do ponownego użytku lub na recykling.

„Apelujemy o ustalenie celu redukcji odpadów tekstylnych oraz o nadzór nad eksportem używanych tekstyliów” powiedziała posłanka do PE Anna Zalewska (z grupy Europejskich Konserwatystów i Reformatorów). Posłanka wezwała również do poprawy infrastruktury dla oddzielnego odbioru tekstyliów i efektywniejszego sortowania odpadów komunalnych, tak aby odpady przeznaczone na recykling były oddzielane zanim trafią one spalarni lub na wysypisko.

Kolejne kroki

Negocjacje z Komisją Europejską będą przeprowadzone przez kolejny Parlament, który zostane wybrany podczas wyborów do Parlamentu Europejskiego - 9 czerwca w Polsce, 6 - 9 czerwca 2024 r. w całej UE.

Więcej na temat odpadów w UE:

Więcej informacji

Udostępnij ten artykuł przez: