Potrzebne są przepisy UE przeciw nadużyciom sądowym wymierzonym w głosy krytyki
- Strategiczne powództwa zmierzające do stłumienia debaty publicznej (SLAPP) podważają wartości UE i unijny wymiar sprawiedliwości
- Propozycje dotyczące wczesnego odrzucania pozwów SLAPP, sankcji dla skarżących i wsparcia dla ofiar
- Obawy dotyczące finansowania SLAPP z budżetów państwowych
Parlament wzywa do ustanowienia nowych przepisów w UE, aby ukrócić dokuczliwe działania prawne mające na celu uciszenie i zastraszenie krytycznych głosów.
W sprawozdaniu przyjętym 444 głosami do 48, przy 75 wstrzymujących się od głosu, posłowie proponują pakiet środków przeciwdziałających zagrożeniu, jakie dla dziennikarzy, organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego w Europie stanowi strategiczne powództwo zmierzające do stłumienia debaty publicznej (SLAPP). Pozwy typu SLAPP to często bezpodstawne, niepoważne pozwy sądowe, niekiedy oparte na nadużyciu lub wyolbrzymionych twierdzeniach, mające na celu zastraszenie, zdyskredytowanie zawodowe i nękanie wybranych osób, aby je szantażować i ostatecznie uciszyć
Posłowie obawiają się wpływu tych pozwów na wartości UE, rynek wewnętrzny i unijny wymiar sprawiedliwości. W tekście podkreślono częsty brak równowagi sił i środków między pozywającymi a pozwanymi, co podważa prawo do sprawiedliwego procesu. Posłowie są szczególnie zaniepokojeni finansowaniem SLAPP z budżetów państwowych oraz ich stosowaniem w połączeniu z innymi środkami państwowymi przeciwko niezależnym mediom, dziennikarstwu i społeczeństwu obywatelskiemu.
Instrumenty ochrony ofiar i karania nadużyć
- Parlament wyraża ubolewanie, że żadne państwo członkowskie nie przyjęło jak dotąd ukierunkowanego prawodawstwa przeciwko SLAPP. Dlatego wzywa Komisję do przedstawienia pakietu środków, w tym legislacyjnych. Zdaniem europosłów powinny one obejmować:
- Dyrektywę UE przeciwko SLAPP ustanawiająca minimalne standardy, które powinny chronić ofiary, a jednocześnie przewidywać sankcje za nadużycie SLAPP
- Ambitne ramy prawne w przygotowywanej ustawie o wolności mediów
- Zapobieganie "szukaniu dogodnej jurysdykcji" i "turystyce zniesławieniowej", kiedy powód decyduje się na złożenie pozwu w jurysdykcji potencjalnie najbardziej przychylnej, poprzez jednolite i przewidywalne przepisy dotyczące zniesławienia oraz ustanowienie, że sprawy powinny być rozpatrywane przez sądy w miejscu pobytu pozwanego
- Przepisy dotyczące wczesnego odrzucania pozwów przez sądy, tak aby pozwy stanowiące nadużycie mogły być szybko zatrzymywane w oparciu o obiektywne kryteria; powód powinien podlegać sankcjom, jeżeli nie potrafi uzasadnić, że jego działanie nie stanowi nadużycia
- Zabezpieczenia przed łączonymi SLAPP, tj. łączącymi zarzuty dotyczące odpowiedzialności karnej i cywilnej, oraz środki gwarantujące, że zniesławienie nie może być wykorzystywane przy powództwie typu SLAPP
- Fundusz UE wspierający ofiary SLAPP i ich rodziny, a także odpowiednie szkolenia dla sędziów i prawników.
Cytaty
Współsprawozdawca Tiemo Wölken (S&D, DE) powiedział: “Nie możemy stać z boku i przyglądać się, jak coraz bardziej zagrożone są rządy prawa, a wolność wypowiedzi, informacji i zrzeszania się jest podważana. Naszym obowiązkiem jest ochrona dziennikarzy, organizacji pozarządowych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego informujących o sprawach będących przedmiotem zainteresowania publicznego. Nasze sądy nigdy nie powinny być placem zabaw dla bogatych i wpływowych osób, firm lub polityków, nie powinny być przeciążone ani nadużywane dla osobistych korzyści.”
Współsprawozdawczyni Roberta Metsola (EPP, MT) powiedziała: “Nasze sprawozdanie powinno służyć jako plan ochrony dziennikarzy, ochrony tych, którzy poszukują prawdy, zabezpieczenia wolności słowa i utrzymania naszego prawa do wiedzy. To ponadpartyjne i ponadkomisyjne sprawozdanie wyznacza przełomowy moment dla dziennikarstwa w walce z nadużyciami prawnymi. Mówimy w nim zdecydowanie, że nie ma miejsca na nadużycia w naszych systemach wymiaru sprawiedliwości.”
Kolejne kroki
Komisja Europejska rozpoczęła konsultacje społeczne 4 października, mają one stanowić wkład w nadchodzącą inicjatywę mającą na celu rozwiązanie problemu nieuczciwych pozwów składanych przeciwko dziennikarzom i obrońcom praw. Oczekuje się, że w 2022 roku Komisja przedstawi europejską ustawę o wolności mediów, której celem będzie ochrona niezależności i pluralizmu mediów.
Kontakty:
-
Dorota KOLINSKA
Press Officer -
Ясмина ЯКИМОВА
Press Officer -
Κυριάκος ΚΛΩΣΙΔΗΣ
Press Officer