Η δημοκρατική αντιπολίτευση στη Λευκορωσία - 2020, Λευκορωσία

Το Βραβείο Ζαχάρωφ για το 2020 απονέμεται στη δημοκρατική αντιπολίτευση της Λευκορωσίας, εκπροσωπούμενη από το Συντονιστικό Συμβούλιο, μια πρωτοβουλία γενναίων γυναικών - Sviatlana Tsikhanouskaya, Svetlana Alexievich, Maryia Kalesnikava, Volha Kavalkova και Veranika Tsapkala, και προσωπικοτήτων της πολιτικής σκηνής και της κοινωνίας των πολιτών - Siarhei Tsikhanouski, Ales Bialiatski, Siarhei Dyleuski, Stsiapan Putsila και Mikola Statkevich.

Τον Αύγουστο του 2020, η δημοκρατική αντιπολίτευση της Λευκορωσίας ξεκίνησε μια κινητοποίηση της κοινωνίας με άνευ προηγουμένου μαζικές ειρηνικές διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας, σε μια χώρα που εδώ και χρόνια θεωρείται η τελευταία δικτατορία στην Ευρώπη. Μετά τις διαδηλώσεις ακολούθησαν εκλογές, στις οποίες ο Aliaksandr Lukashenka διεκδικεί την έκτη θητεία του ως Προέδρου σε μια αναμέτρηση που μαστίζεται από εκτεταμένη εκλογική νοθεία. Η ενωμένη αντιπολίτευση επέμεινε ότι η βασική υποψήφια της αντιπολίτευσης Sviatlana Tsikhanouskaya κέρδισε μια αποφασιστικής σημασίας νίκη στον πρώτο γύρο. Η ενωμένη αντιπολίτευση κάλεσε τον Lukashenka να ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις για την μεταβίβαση της εξουσίας και προέβη στη σύσταση Συντονιστικού Συμβουλίου για την επίτευξη αυτού του σκοπού.

Τις εβδομάδες που ακολούθησαν, οι δρόμοι στο Μινσκ κατακλύστηκαν από περισσότερα από 200 000 άτομα σε τεράστιες διαδηλώσεις. Άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα και επαγγέλματα κάλεσαν τον Lukashenka να παραιτηθεί. Το καθεστώς αντέδρασε με πρωτοφανή επίπεδα βίας και καταστολής.

Γενναίες γυναίκες όπως οι Sviatlana Tsikhanouskaya, Svetlana Alexievich, Maryia Kalesnikava και Volha Kavalkova, που είναι μέλη του προεδρείου του Συντονιστικού Συμβουλίου, μαζί με την πολιτική ακτιβίστρια Veranika Tsapkala, έγιναν το σύμβολο της αντιπολίτευσης και γεμίζουν ελπίδα τους Λευκορώσους. Στο πλευρό τους έχουν ταχθεί αντιφρονούντες, πολιτικοί ακτιβιστές, υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πολιτικοί της αντιπολίτευσης και ηγέτες της νεολαίας, συμπεριλαμβανομένων των Siarhei Tsikhanouski, Ales Bialiatski, Siarhei Dyleuski, Stsiapan Putsila και Mikola Statkevich.

Η επικεφαλής του Συντονιστικού Συμβουλίου, Sviatlana Tsikhanouskaya, έχει αναδειχθεί σε εμβληματική μορφή της ειρηνικής αυτής επανάστασης στη Λευκορωσία. Χωρίς προηγούμενη πολιτική πείρα, κατέβηκε ως ανεξάρτητη υποψήφια για την προεδρία αντί του συζύγου της, του αντιφρονούντος μπλόγκερ Siarhei Tsikhanouski, ο οποίος συνελήφθη με χαλκευμένες κατηγορίες και φυλακίστηκε από τον Lukashenka. Δύο ημέρες μετά τις εκλογές, η Tsikhanouskaya οδηγήθηκε συνοδεία Λευκορώσων αξιωματούχων στα σύνορα. Εξόριστη σήμερα, αποτελεί τη φωνή του έθνους των πολιτών της Λευκορωσίας σε όλη την Ευρώπη. Κατά τις επισκέψεις της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Tsikhanouskaya διακήρυξε ότι η Λευκορωσία βιώνει μια δημοκρατική επανάσταση και προσπαθεί να εδραιώσει τη δημοκρατία και να αναλάβει το πεπρωμένο της. Το 2022 συγκρότησε υπό την ηγεσία της εξόριστη κυβέρνηση με την ονομασία Ενωμένο Μεταβατικό Συμβούλιο.

Άλλες γενναίες γυναίκες είναι η Veranika Tsapkala, διευθύντρια επιχειρήσεων και ακτιβίστρια, η οποία εκπροσώπησε τον σύζυγό της Valery στις προεκλογικές διαδηλώσεις της Tsikhanouskaya μετά τον αποκλεισμό του ως υποψήφιου για το προεδρικό αξίωμα. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα και να πάρει μαζί της τα παιδιά τους. Η μουσικός, ακτιβίστρια και μέλος του Συντονιστικού Συμβουλίου, Maryia Kalesnikava, διοργάνωσε την εκστρατεία του Viktar Babaryka για τις προεδρικές εκλογές μέχρι και τη σύλληψή του, μετά από την οποία εξέφρασε τη στήριξή της στην Tsikhanouskaya, και είναι πολιτική κρατούμενος.

Ηγετικά μέλη του Συντονιστικού Συμβουλίου είναι επίσης η Svetlana Alexievich, νικήτρια του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2015, και η Volha Kavalkova,εκπρόσωπος της Tsikhanouskaya κατά τη σύσταση του Συμβουλίου, μαζί με τον Siarhei Dyleuski, τον επικεφαλής της επιτροπής απεργιακού αγώνα στην εταιρεία κατασκευής τρακτέρ, Minsk Tractor Works.

Οι αρχές της Λευκορωσίας έχουν θέσει στη φυλακή όλους τους εξέχοντες ακτιβιστές υπέρ της δημοκρατίας, μεταξύ των οποίων ο Siarhei Tsikhanouski, σύζυγος της Sviatlana, ο Ales Bialiatski, που έλαβε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 2022 και ο Mikola Statkevich, εξέχων βετεράνος της αντιπολίτευσης. Πολλοί άλλοι εξαναγκάστηκαν σε εξορία, όπως ο Stsiapan Putsila, ιδρυτής του καναλιού πληροφοριών NEXTA, το οποίο μετέδιδε ειδήσεις σχετικά με τις διαδηλώσεις στη Λευκορωσία και αποκάλυψε τη βία κατά των πολιτών που διαπράττουν οι αρχές επιβολής του νόμου.

Σε ψηφίσματά του από το 2020 και μετά, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταδίκασε τις αρχές της Λευκορωσίας και ζήτησε την επιβολή κυρώσεων από την ΕΕ εις βάρος όλων όσων ευθύνονται για την παραποίηση των εκλογικών αποτελεσμάτων και για τη βίαιη καταστολή, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Lukashenka. Σύμφωνα με τους βουλευτές, οι εκλογές διεξήχθησαν σε κλίμα κατάφωρης παραβίασης όλων των διεθνώς αναγνωρισμένων προτύπων και το Κοινοβούλιο θα πάψει να αναγνωρίζει τον Aliaksandr Lukashenka ως Πρόεδρο της Λευκορωσίας μετά τη λήξη της θητείας του στις 5 Νοεμβρίου εκείνου του έτους.

Το Κοινοβούλιο ζήτησε επίσης να διεξαχθούν ελεύθερες και δίκαιες εκλογές πριν ξεκινήσει μια διαφανής και ανοικτή σε όλους διαδικασία συνταγματικής μεταρρύθμισης. Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου χαιρετίζουν την βούληση του Συντονιστικού Συμβουλίου να μείνει ανοικτό σε όλους τους πολιτικούς και κοινωνικούς παράγοντες και να λειτουργήσει ως νόμιμος εκπρόσωπος του λαού που ζητεί δημοκρατική αλλαγή και ελευθερία στη Λευκορωσία, και εκφράζουν την πεποίθησή τους ότι το καθεστώς της Λευκορωσίας πρέπει να αρχίσει διάλογο μαζί του·

Κατά τη διάρκεια της τελετής, που πραγματοποιήθηκε κατ' εξαίρεση στις Βρυξέλλες, ο Πρόεδρος Sassoli δήλωσε: «Όλος ο κόσμος γνωρίζει τι συμβαίνει στη χώρα σας. Βλέπουμε το θάρρος σας. Βλέπουμε το θάρρος των γυναικών. Βλέπουμε τα δεινά σας. Βλέπουμε τις αποτρόπαιες καταχρήσεις. Βλέπουμε τη βία. Η φιλοδοξία και η αποφασιστικότητά σας να ζείτε σε μια δημοκρατική χώρα μάς εμπνέει.»

Αποδεχόμενη το βραβείο, η Sviatlana Tsikhanouskaya δήλωσε: «Κάθε Λευκορώσος που συμμετέχει στην ειρηνική διαμαρτυρία κατά της βίας και της ανομίας είναι ήρωας. Καθένας από αυτούς αποτελεί παράδειγμα θάρρους, συμπόνιας και αξιοπρέπειας.

Οι Λευκορώσοι διαδηλώνουν κάθε εβδομάδα από τις εκλογές της 9ης Αυγούστου. Διαδηλώνουν για το μέλλον τους και για το μέλλον όσων δεν μπορούν να βρεθούν εκεί. Διαδηλώνουν για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια των Λευκορώσων, των Ευρωπαίων, τη δική σας και τη δική μας. Χωρίς την ελεύθερη Λευκορωσία, ούτε η Ευρώπη είναι πλήρως ελεύθερη.»