SPRAWOZDANIE w sprawie łańcucha dostaw środków produkcji rolnej: struktura i konsekwencje

28.11.2011 - (2011/2114(INI))

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Sprawozdawca: José Bové

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie łańcucha dostaw środków produkcji rolnej: struktura i konsekwencje

(2011/2114(INI))

Parlament Europejski,

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 23 czerwca 2011 r. pt. „WPR do 2020 r.: sprostać wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami terytorialnymi”[1],

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 września 2010 r. pt. „Sprawiedliwe wynagrodzenie dla rolników: poprawa funkcjonowania łańcucha dostaw żywności w Europie”[2],

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie uznania rolnictwa za sektor strategiczny w kontekście bezpieczeństwa żywnościowego[3],

–   uwzględniając swoją rezolucję z dnia 8 marca 2011 r. pt. „Deficyt białka w UE: jak rozwiązać istniejący od dawna problem?”[4],

–   uwzględniając wstępne sprawozdanie OECD z maja 2011 r. pt. „A Green Growth Strategy for Food and Agriculture” („Strategia ekologicznego rozwoju na rzecz żywności i rolnictwa”)[5],

–   uwzględniając dane Eurostatu dotyczące indeksów cen środków produkcji rolnej (kosztów środków produkcji) oraz indeksów cen produktów rolnych (cen zbytu)[6],

–   uwzględniając art. 349 TFUE, który ustanawia specjalny system dla regionów najbardziej oddalonych,

–   uwzględniając 3. prognozę Stałego Komitetu ds. Badań Naukowych w Dziedzinie Rolnictwa (SCAR) dotyczącą zrównoważonej konsumpcji i produkcji żywności w świecie o ograniczonych zasobach (luty 2011 r.)[7],

–   uwzględniając dokument zespołu ds. międzynarodowej oceny wpływu nauk i technologii rolniczych na rozwój (IAASTD) pt. „Global Report - Agriculture at a crossroads” („Sprawozdanie globalne – rolnictwo na rozdrożu”),

–   uwzględniając sprawozdanie Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) z 2008 r. pt. „Low input farming systems: an opportunity to develop sustainable agriculture” („Niskonakładowe systemy rolnictwa: szansa na rozwój rolnictwa zrównoważonego”)[8],

–   uwzględniając sprawozdanie JRC z 2007 r. pt. „Consequences, opportunities and challenges of modern biotechnology in Europe” („Konsekwencje, możliwości i wyzwania nowoczesnej biotechnologii dla Europy”),

–   uwzględniając sprawozdanie JRC z 2010 r. pt. „Compendium of reference methods for GMO analysis” („Kompendium referencyjnych metod analizy GMO”),

–   uwzględniając sprawozdanie JRC z 2010 r. pt. „Impacts of the EU biofuel target on agricultural markets and land use: a comparative modelling assessment” („Wpływ celów UE dotyczących korzystania z biopaliw na rynki rolne oraz użytkowanie gruntów: ocena porównawcza modelowania”),

–   uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającą ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów,

–   uwzględniając wnioski ustawodawcze Komisji dotyczące reformy WPR, które zostały przedstawione w dniu 12 października 2011 r. (COM(2011)625/3, COM(2011)627/3, COM(2011)628/3, COM(2011)629, COM(2011)630/3, COM(2011)631/3), oraz wniosek dotyczący rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku,

–   uwzględniając art. 48 Regulaminu,

–   uwzględniając sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (A7-0421/2011),

A. mając na uwadze, że znaczna niestabilność cen towarów rolnych i środków produkcji rolnej spowodowała wzrost niepewności dochodów rolniczych i długoterminowych inwestycji dokonywanych przez rolników, zwłaszcza w odniesieniu do regionów odosobnionych, górskich, wyspiarskich i najbardziej oddalonych, w przypadku których czynniki takie jak odległość i izolacja wiążą się z wysokimi kosztami dodatkowymi, co z kolei wywiera negatywny wpływ na dochody rolników z tych regionów,

B.  mając na uwadze, że według Eurostatu całkowity koszt środków produkcji ponoszony przez rolników UE wzrósł w latach 2000–2010 średnio o prawie 40%, natomiast ceny skupu wzrosły średnio o mniej niż 25%; mając na uwadze, że wzrost kosztów środków produkcji we wspomnianym dziesięcioleciu osiągnął 60% w przypadku energii i smarów, prawie 80% w przypadku nawozów sztucznych i polepszaczy gleby, ponad 30% w przypadku pasz, około 36% w przypadku maszyn i innego wyposażenia, prawie 30% w przypadku nasion i materiału sadzeniowego oraz niemal 13% w przypadku środków ochrony roślin, co podkreśla potrzebę ułatwienia rolnikom dostępu do tańszych środków produkcji rolnej, w szczególności na rynku światowym,

C. mając na uwadze, że wyższe ceny żywności nie przekładają się automatycznie na wyższe dochody rolników, przede wszystkim ze względu na szybkość wzrostu kosztów środków produkcji rolnej i zwiększającą się rozbieżność między cenami produkcyjnymi a konsumpcyjnymi,

D. mając na uwadze, że wyższe koszty produkcji i problemy związane z przeniesieniem ich w dół łańcucha dystrybucji żywności prawdopodobnie zagrożą wkrótce dalszej działalności określonych przedsiębiorstw, osłabiając jednocześnie strukturę produktywności w określonych państwach członkowskich, co z kolei pogorszy bilans handlowy, jeśli chodzi o import i zależność od niestabilnych rynków zewnętrznych,

E.  mając na uwadze, że konsumenci obecnie również znajdują się w niekorzystnej sytuacji w tym sensie, że producenci nie są w stanie przenieść gwałtownego wzrostu kosztów środków produkcji na większe przedsiębiorstwa handlu detalicznego, które ze swojej strony przenoszą ten wzrost kosztów na konsumentów, uzyskując wysokie marże zysku,

F.  mając na uwadze, że oczekuje się dalszego wzrostu cen środków produkcji w wyniku niewystarczających zasobów, rosnącego popytu na żywność w gospodarkach wschodzących i realizacji strategii politycznych, które utrudniają rolnikom UE uzyskanie dostępu do tańszych pasz dostępnych na rynku światowym,

G. mając na uwadze, że produkcję żywności może regularnie zaburzać szereg czynników, w tym wpływ szkodników i chorób, dostępność zasobów naturalnych i klęski żywiołowe,

H. mając na uwadze, że rolnictwo UE obecnie w wysokim stopniu zależy od importu środków produkcji – głównie paliw kopalnych, ale także pasz i rzadkich minerałów uszlachetniających glebę, takich jak fosforany – i dlatego jest wrażliwe na skoki cen; mając na uwadze, że budzi to poważne zaniepokojenie co do konkurencyjności rolników UE, szczególnie w sektorze hodowli,

I.   mając na uwadze, że obecna niestabilność cen ma wymiar europejski i międzynarodowy, i że w związku z tym koniecznie należy znaleźć na szczeblu wspólnotowym rozwiązanie korzystne dla łańcucha rolno-żywnościowego, biorąc pod uwagę jego strategiczną rolę w Unii oraz to, że na szczeblu G-20 wymaga się przedsięwzięcia spójnych działań,

J.   mając na uwadze, że UE staje się coraz bardziej uzależniona od czynników produkcji, które są niezbędne w celu utrzymania rolnictwa w Europie; mając na uwadze, że w związku z tym koniecznie należy zaapelować o podjęcie natychmiastowych działań – w formie inwestycji i decyzji podejmowanych na szczeblu wyłącznie politycznym – w celu ograniczenia tej zależności, tak aby zwiększyć wystarczalność żywnościową UE,

K. mając na uwadze, że UE jest w dużym stopniu uzależniona od importu paliw kopalnych; mając na uwadze, że zwiększenie wydajności zasobów ma kluczowe znaczenie dla realizacji strategii „Europa 2020” i sporządzonego przez Komisję planu działania na rzecz zasobooszczędnej Europy,

L.  mając na uwadze, że produkcja rolna w UE jest w głównej mierze uzależniona od ropy naftowej, a łańcuch dostaw żywności w znacznym stopniu opiera się na dostępności i przystępności tego paliwa; mając na uwadze, że oczekuje się, iż produkcja ropy naftowej na świecie zacznie się zmniejszać o średnio 2–3% rocznie,

M. mając na uwadze, że wzrost cen ropy naftowej jest nieodłącznie związany ze wzrostem kosztów środków produkcji rolnej, co z kolei skutkuje wzrostem cen energii, pasz i nawozów, wywierając wpływ na światową produkcję żywności,

N. mając na uwadze, że produkcja nawozów rolnych jest całkowicie uzależniona od powszechnej dostępności fosforytów; mając na uwadze, że cena fosforytów wzrosła w latach 2007–2008 o 800% oraz że granica możliwości ich wydobywania zostanie osiągnięta do lat 2033–35, po czym zasoby fosforytów będą coraz bardziej ograniczone;

O. mając na uwadze, że – zwłaszcza w sektorze hodowli – koszty wzrastają również ze względu na zaostrzenie wymogów związanych z bezpieczeństwem fitosanitarnym, dobrostanem zwierząt, ochroną środowiska, higieną i bezpieczeństwem żywności, w wyniku czego konkurencyjność producentów europejskich nadal będzie się zmniejszała w stosunku do konkurencyjności producentów z państw trzecich, którzy nie muszą spełniać tych surowych wymogów,

P.  mając na uwadze, że UE ustanowiła wysoki poziom standardów w zakresie bezpieczeństwa żywności oraz ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska, co wpływa na czas i koszty opracowania nowych praktyk i narzędzi w górę i w dół łańcucha żywnościowego,

Q. mając na uwadze, że konsumenci, w obliczu zmniejszenia się ich siły nabywczej, coraz częściej wybierają produkty, których jakość i standardy bezpieczeństwa są niższe od jakości i standardów bezpieczeństwa produktów pochodzących z UE i których nie można monitorować, w szczególności w przypadku mięsa,

R.  mając na uwadze, że sektor rolny zużywa średnio 42% ogółu zasobów wody w Europie (88% w Grecji, 72% w Hiszpanii, 59% w Portugalii), że koszty nawadniania, odprowadzania kanałami wody w regionach, w których występują tereny podmokłe, i odwadniania wzrosły w związku z podjęciem działań mających na celu zwiększenie skuteczności technologii nawadniania oraz że część wody zużywanej przez sektor rolny powraca do naturalnego obiegu wody,

S.  mając na uwadze, że cena ziem uprawnych oraz koszty dzierżawy gruntów bezpośrednio wpływają na perspektywy rolnictwa i zdolność młodych osób do rozpoczęcia działalności rolniczej,

T.  mając na uwadze, że koncentracja rynkowa dostawców środków produkcji rolnej jest bardzo wysoka – 6 przedsiębiorstw kontroluje niemal 75% rynku produktów agrochemicznych, a 3 przedsiębiorstwa kontrolują ponad 45% rynku nasion; mając na uwadze, że ta koncentracja przyczynia się do utrzymywania wysokich cen nasion i wywiera znaczny negatywny wpływ na różnorodność upraw oraz że udział rolników w procesie kształtowania tendencji cenowych jest ograniczony, mając na uwadze, że wysoka koncentracja rynku, która wywiera dodatkową presję kosztową na rolnictwo, występuje nie tylko w wyższych ogniwach łańcucha produkcji rolnej, lecz także w sprzedaży (detalicznej) środków spożywczych,

U. mając na uwadze, że na rentowność i konkurencyjność produkcji na małą skalę (uprawy małoobszarowe) nieproporcjonalny wpływ wywierają ustawodawcze i strukturalne zmiany w branżach produkcyjnych oraz że należy zdobyć szerszą wiedzę o wpływie wywieranym przez te zmiany,

V. mając na uwadze, że wyższe ceny paliwa, nawozów i pasz są dla rolników głównym czynnikiem wzrostu kosztów,

W. mając na uwadze, że ze względu na skrajne wahania cen w rolnictwie w całym łańcuchu produkcji żywności i na związane z tym spekulacje finansowe przejrzystość rynku w górę tego łańcucha jest istotna również dla zwiększenia konkurencyjności i odporności na niestabilność cen,

X. mając na uwadze, że długoterminowe inwestycje w skuteczniejsze środki produkcji i zarządzanie zasobami, w tym energią, glebą i substancjami użyźniającymi, technologią wodną, nasionami i produktami agrochemicznymi, są potrzebne, aby odpowiedzieć na nowe wyzwania gospodarcze i środowiskowe, w tym w kontekście strategii Europa 2020; mając na uwadze, że usługi upowszechniania wiedzy, usprawnienia instytucjonalne i innowacje wpływające na stosowanie środków produkcji, podejścia i umiejętności rolników mają niezwykle istotne znaczenie dla wprowadzania bardziej zasobooszczędnych, zrównoważonych i innowacyjnych systemów uprawy,

Y. mając na uwadze, że fermentacja gnojowicy jest pożądana ze względu na uprawę roślin i ochronę środowiska, przy czym konieczne jest również stworzenie zachęt do wytwarzania energii z biomasy, co dodatkowo przyczyni się do zrównoważonego rolnictwa,

Z.  mając na uwadze, że rolnictwo – poprzez poprawę efektywności energetycznej – posiada znaczny potencjał w zakresie oszczędności energii i kosztów, którą to oszczędność można jeszcze dodatkowo zwiększyć poprzez lokalne wytwarzanie energii odnawialnej, wykorzystujące cały potencjał źródeł odnawialnych (zwłaszcza energia wiatrowa, słoneczna, z biomasy, biogazowa, biopaliwa, wykorzystanie produktów odpadowych itd.),

AA.     mając na uwadze, że dywersyfikacja i płodozmian mogą przyczynić się do złagodzenia zmiany klimatu oraz umożliwiają zrównoważone stosowanie nawozów sztucznych i pestycydów,

AB.     mając na uwadze, że uprawa wysokobiałkowych roślin strączkowych w UE, a także ulepszone systemy hodowli na wolnym wybiegu ograniczyłyby deficyt białka w UE i jej zależność od importu pasz i mogłyby przynieść znaczne korzyści gospodarcze rolnikom, lecz nie będą uniwersalnym rozwiązaniem służącym zniwelowaniu wielu dysproporcji w łańcuchu dostaw środków produkcji rolnej, a poza tym doprowadziłyby do ograniczenia uprawy innych, bardziej zasobooszczędnych roślin uprawnych,

AC.     mając na uwadze, że samozaopatrzenie siewne może oferować, w określonych okolicznościach i w odniesieniu do konkretnych odmian, alternatywę dla nasion komercyjnych,

AD.     mając na uwadze, że na skutek nieprawidłowego przechowywania i transportu znaczne ilości towarów rolnych są marnotrawione, a w konsekwencji usuwane, wskutek czego nie są już udostępniane jako środki spożywcze lub pasza (FAO, Globalne straty żywności i jej marnotrawienie, 2011 r.);

Rozwiązania ogólne

1.  wzywa Komisję i państwa członkowskie do poprawy przejrzystości cen środków produkcji rolnej oraz zapewnienie, że reguły konkurencji mają zastosowanie i są narzucane zarówno w górę, jak i w dół łańcucha rynku żywności;

2.  apeluje o zwiększenie kontroli i poprawę jakości analizy – zarówno na szczeblu UE, jak i międzynarodowym – podstaw gospodarczych wyjaśniających wzrost cen żywności, a w szczególności związku pomiędzy wahaniami podaży i pobytu oraz zwiększonych powiązań między ruchami cen energii, środków produkcji i towarów żywnościowych;

3.  apeluje do Komisji o udoskonalenie jej analizy przyczyn skrajnych wahań rynkowych oraz o bardziej szczegółowe wyjaśnienie powiązań między spekulacjami i rynkami rolnymi, a także między rynkami energii i cenami towarów żywnościowych; podkreśla, że powinno to być częścią wysiłków zmierzających do lepszej regulacji rynków finansowych i do zwiększenia ich przejrzystości oraz do poprawy jakości informacji na temat rynków finansowych udzielanych na szczeblu globalnym i UE, które to wysiłki należy uwzględnić między innymi w zbliżającym się przeglądzie dyrektywy w sprawie rynków instrumentów finansowych (MiFID) oraz dyrektywy w sprawie nadużyć na rynku (MAD);

4.  wzywa Komisję, aby zachęcała do wydajniejszych praktyk agronomicznych i do udoskonalonego, zrównoważonego zarządzania zasobami rolnymi, tak aby zapewnić trwałość i efektywność rolnictwa, ograniczyć koszty środków produkcji i marnotrawstwo substancji użyźniających oraz poprawić innowacyjność, zasobooszczędność, skuteczność i zrównoważony charakter systemów uprawy; jest przekonany, że odnośne działania można by przedsięwziąć w ramach zapowiedzianego europejskiego partnerstwa na rzecz innowacji sprzyjających wydajności i zrównoważonemu rozwojowi rolnictwa; podkreśla potrzebę wykształcenia na rzecz rolników podejścia zintegrowanego, które wprowadza równowagę do wszystkich obszarów rolnictwa (produkcja, środowisko, rentowność, wymiar społeczny);

5.  wzywa Komisję do dalszego wspierania zrównoważonego i wydajnego rolnictwa w celu sprostania wyzwaniom środowiskowym i żywnościowym oraz zapewnienia jego dalszej rentowności i konkurencyjności na rynku światowym;

6.  z zadowoleniem przyjmuje europejski system monitorowania cen żywności opracowany przez Eurostat oraz utworzenie Forum Wysokiego Szczebla do spraw Poprawy Funkcjonowania Łańcucha Dostaw Żywności, które musi obejmować sektor środków produkcji stosowanych w wyższych ogniwach łańcucha produkcji oraz powinno zapewniać większą przejrzystość ewolucji cen środków produkcji i przyczyniać się do wzrostu cen producenta; nalega, aby regularnie składane były sprawozdania z postępów oraz aby konkretne wnioski zostały przekazane Parlamentowi Europejskiemu i z nim omówione;

7.  uważa, że producenci pierwotni nie mogą w pełni czerpać korzyści ze wzrostu cen zbytu, ponieważ są one „ściśnięte” między niskimi cenami producenta, które wynikają z silnych pozycji przetwórców i detalistów, a wysokimi cenami środków produkcji, które wynikają ze wzrostu koncentracji przedsiębiorstw wytwarzających środki produkcji;

8.  wzywa Komisję do dokładniejszej oceny wpływu prawodawstwa UE na zrównoważony charakter i konkurencyjność europejskiego rolnictwa; uważa, że należy zwrócić uwagę na koszty związane z zapewnieniem zgodności z prawodawstwem UE, a także na ocenę wpływu prawodawstwa UE na dostępność środków produkcji i na ich ceny;

9.  wzywa krajowe i europejskie organy do spraw konkurencji, aby zajęły się nadużywaniem dominującej pozycji podmiotów handlowych z sektora agrobiznesu, przedsiębiorstw prowadzących detaliczną sprzedaż żywności i przedsiębiorstw wytwarzających środki produkcji oraz stosowały przepisy UE o ochronie konkurencji, w szczególności w sektorze nawozów, w którym rolnicy borykają się z ogromnymi trudnościami w związku z zakupem na zapas nawozów o podstawowym znaczeniu; uważa, że w związku z tym europejskie organy do spraw konkurencji (DG. ds. Konkurencji itd.) powinny rozważyć wszczęcie dochodzenia sektorowego w celu określenia wszelkich praktyk antykonkurencyjnych;

10. podkreśla, że wszystkie działania w tym zakresie wymagają wcześniejszego opracowania obiektywnej i ścisłej definicji niewłaściwych, niesprawiedliwych i antykonkurencyjnych praktyk, tak aby umożliwić ustanowienie niezbędnych szczególnych form regulacji i monitorowania;

11. wzywa Komisję do natychmiastowego szczegółowego zbadania różnic w podejściu 27 krajowych organów ds. konkurencji i w strategiach politycznych oraz do zachęcania do poszukiwania rozwiązań, które uwzględniają wszystkich partnerów zaangażowanych w produkcję żywności i zapobiegają dominującej pozycji jednego ogniwa lub kilku ogniw łańcucha środków produkcji lub łańcucha zbytu, która to dominująca pozycja często osłabia pozycję producenta rolnego;

12. uważa, że należy wprowadzić system skutecznej kontroli tego typu praktyk, przy pomocy środków administracyjnych lub prawnych, oraz opracować mechanizm umożliwiający Komisji ocenianie i monitorowanie państw członkowskich, a także wprowadzić kary dla osiągnięcia wystarczającego efektu odstraszającego i terminowości;

13. zwraca też uwagę, że potrzebny jest ogólnounijny system wymiany informacji na temat dobrych praktyk w zakresie gospodarowania substancjami użyźniającymi, energią, zasobami naturalnymi i innymi środkami produkcji w celu osiągnięcia większej skuteczności i efektywności środków produkcji;

14. apeluje, aby nowa wspólna polityka rolna obejmowała szczególne środki wsparcia na rzecz lepszego i skuteczniejszego gospodarowania zasobami i zrównoważonych praktyk, co ograniczyłoby stosowanie środków produkcji i ich koszty oraz poprawiło zdolność rolników do adaptacji do niestabilności cen, w tym środki wspierające krótkie łańcuchy dostaw środków produkcyjnych i żywności;

15. z zadowoleniem przyjmuje wzmożone zainteresowanie Komisji europejską gospodarką ekologiczną; apeluje, aby kolejny program ramowy w zakresie badań został w znacznej części przeznaczony na badania i rozwój w dziedzinie efektywnego wykorzystywania środków produkcji i zarządzania nimi oraz na zwiększenie skuteczności agronomicznej; podkreśla, że wyniki badań muszą się przekładać na praktyczne wzmocnienie produkcji rolnej poprzez lepsze kształcenie rolników i budowę ich potencjału; podkreśla potrzebę poprawy współpracy między sektorem publicznym i prywatnym, a także organizacjami rolników w tym zakresie, co mogłoby przyczynić się do poprawy jakości przemysłu i jego modernizacji;

16. wzywa Komisję i państwa członkowskie do bliższego przyjrzenia się roli, jaką mogłyby odegrać spółdzielnie i organizacje producenckie w organizowaniu zbiorowych zakupów środków produkcji rolnej z myślą o wzmocnieniu pozycji negocjacyjnej rolników w stosunkach z przemysłem w górę łańcucha produkcji rolnej;

17. wzywa Komisję, aby lepiej informowała rolników i konsumentów o potrzebie bardziej efektywnego zarządzania energią, wodą i zasobami naturalnymi w całym łańcuchu żywnościowym, tak aby znacznie ograniczyć marnotrawstwo zasobów wodnych i żywności;

18. uznaje, że zrównoważony wzrost jest jednym z głównych priorytetowych celów strategii „Europa 2020” oraz że zależność Unii od paliw kopalnych naraża ją na wstrząsy występujące na tych rynkach; ponownie podkreśla potrzebę zastąpienia owej zależności od wyczerpywalnych źródeł wystarczająco silnymi alternatywami, nie zapominając o równowadze pomiędzy utrzymaniem produkcji żywności a promowaniem wytwarzania energii;

Energia

19. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby wspierały inwestycje w oszczędność energii i wytwarzanie energii odnawialnej (energia wiatrowa, słoneczna, biogazowa, geotermalna itd.) w gospodarstwach lub w ramach lokalnych projektów partnerskich, ze specjalnym naciskiem na wykorzystanie odpadów i produktów ubocznych;

20. podkreśla znaczenie przetwarzania obornika, dostarczającego nie tylko energii odnawialnej, lecz również zmniejszającego obciążenie dla środowiska i będącego substytutem nawozu sztucznego w formie koncentratu mineralnego; wzywa Komisję, aby w celu uznania obornika za źródło energii uznała przetworzony obornik za substytut nawozu sztucznego w dyrektywie dotyczącej azotanów;

21. apeluje do Komisji i państw członkowskich o zadbanie, aby publiczne środki wsparcia na rzecz stosowania biomasy i paliw rolniczych – w tym biogazu – nie przyczyniały się do niezrównoważonej konkurencji między produkcją żywności a produkcją energii, która to konkurencja musi zostać ukształtowana w sposób zrównoważony;

22. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby pomogły rolnikom w generowaniu nowych dochodów, ułatwiając obejmowanie energii i ciepła wytwarzanych z odnawialnych źródeł rolniczych prywatnymi i publicznymi systemami i sieciami energetycznymi;

23. uważa, że skuteczne środki służące oszczędności energii i zarządzaniu nią w gospodarstwach i na poziomie lokalnym powinny być udostępniane w całej UE za pośrednictwem programów rozwoju obszarów wiejskich i opcjonalnych środków ekologicznych zawartych w przyszłej WPR;

24. wzywa Komisję, aby przeanalizowała koszty energii w różnych istniejących systemach rolniczych i powiązanych z nimi systemach obejmujących dostawy środków produkcji, przetwarzanie i dystrybucję pod kątem wydajności i produkcji, z uwzględnieniem efektywności energetycznej i wykorzystania zrównoważonych źródeł energii, w reakcji na nowe wyzwania;

Polepszacze gleby i środki ochrony roślin

25. apeluje o skuteczne środki i zachęty. np. w zakresie dywersyfikacji upraw, obejmujące uprawę warzyw i płodozmian dostosowane do warunków lokalnych, w ramach reformy WPR po 2013 r., z uwagi na pozytywne skutki, jakie wywiera to na łagodzenie zmiany klimatu, jakość gleby i wody oraz zdolność rolników do obniżenia kosztów produkcji;

26. wzywa również Komisję i Radę do włączenia inwestycji w rolnictwo precyzyjne do ogólnounijnego nieobowiązkowego wykazu środków ekologicznych wynagradzanych w ramach WPR z uwagi na podobne pozytywne skutki tych innowacyjnych praktyk (np. badanie gleby za pomocą systemu GPS) na łagodzenie zmiany klimatu, jakość gleby i wody oraz finanse rolników (przy czym w znacznie ograniczonym stopniu stosowane będą nawozy, woda, polepszacze gleby, środki ochrony roślin i pestycydy, co ograniczy koszty środków produkcji ponoszone przez rolników);

27. podkreśla, że produkcja rolna UE jest uzależniona od importu fosforytów wykorzystywanych do produkcji nawozów, przy czym większość fosforytów jest wydobywana w pięciu państwach na świecie; wzywa Komisję do zajęcia się tą kwestią;

28. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby zachęcały – pod warunkiem dogłębnych badań nad ich możliwym wykorzystaniem, odpowiedniego obchodzenia się z substancjami potencjalnie szkodliwymi oraz ścisłych kontroli lub w szczególności pod warunkiem, że recykling w rozumieniu wykorzystania kaskadowego nastąpi po wykorzystaniu termicznym – do recyklingu substancji użyźniających (zwłaszcza fosforanów i azotu) ze strumieni odpadów; w tym kontekście podkreśla, że gnojowica, która spełnia wymagania jakościowe określone w przepisach dotyczących nawozów i jest przeznaczona do wykorzystania jako nawóz, nie jest produktem odpadowym również w przypadku gdy wcześniej zostanie poddana fermentacji w biogazowni rolniczej;

29. wzywa Komisję do dokładniejszej oceny wpływu zaniechania stosowania środków ochrony roślin na konkurencyjność i zrównoważony charakter rolnictwa europejskiego, ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedniości nadal dostępnych środków oraz wpływu na ceny mniejszej liczby konkurencyjnych produktów na rynku;

30. wzywa Komisję, aby rozważyła sposoby zagwarantowania opłacalności upraw i zastosowań małoobszarowych w przyszłości, przy jednoczesnym zapewnieniu pełnej kompatybilności i spójności ze wspólną polityką rolną oraz uwzględnieniu wszystkich strategii politycznych związanych z łańcuchem dostaw żywności;

Pasze

31. ponawia apel do Komisji, aby wkrótce przedstawiła Parlamentowi i Radzie sprawozdanie w sprawie możliwości i wariantów zwiększenia krajowej uprawy roślin wysokobiałkowych w UE; podkreśla, że mimo iż zwiększenie krajowej uprawy roślin wysokobiałkowych przyniesie pewne korzyści, to jest mało prawdopodobne, żeby miało ono istotny wpływ na import pasz spoza UE; w związku z tym uważa, że w perspektywie krótkoterminowej trzeba będzie znaleźć inne możliwości zmniejszenia deficytu białka w UE, i w szczególności zwraca uwagę na podstawową rolę importu soi; wzywa Komisję do upewnienia się, że działania te nie zagrażają osiągnięciu ogólnego celu UE dotyczącego bezpieczeństwa żywnościowego pod względem poziomów wydajności i produkcji;

32. raz jeszcze zwraca uwagę na potrzebę wprowadzenia w nowej WPR stosownych środków i instrumentów mających na celu wspieranie rolników, którzy uprawiają rośliny wysokobiałkowe, co może ograniczyć deficyt białka i niestabilność cen w UE, a także poprawić praktyki rolne i żyzność gleby;

Nasiona

33. wzywa Komisję i państwa członkowskie, w kontekście zbliżającego się przeglądu rozporządzenia (WE) nr 2100/94 w sprawie wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin. aby nadal zapewniały rolnikom możliwość wykorzystywania materiału siewnego produkowanego i przetwarzanego w gospodarstwach, zgodnie z art. 14 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia, ze względu na wynikające z tego korzyści gospodarcze, kulturalne i środowiskowe oraz wkład w różnorodność biologiczną w rolnictwie, jaki ta praktyka może wnieść;; wzywa w tym kontekście do rzetelnego i wyważonego zbadania zarówno praw do hodowli roślin, jak i obecnych ograniczeń dotyczących stosowania samozaopatrzenia siewnego w celu poprawy i uproszczenia ram prawnych, a także wzywa do zapewnienia odpowiedniej równowagi między potrzebą wprowadzania innowacji a potrzebą zachowania i zwiększenia różnorodności upraw, jak również potrzebą poprawy źródła utrzymania rolników prowadzących działalność na małą i średnią skalę;

34. zauważa znaczenie projektów badawczych dotyczących hodowli odmian roślin, które zachowają swoje cechy w perspektywie długoterminowej, oraz zachęca państwa członkowskie, aby wspierały takie projekty, a ponadto promowały środki zachęcające to uprawy lokalnych roślin pastewnych takich jak len, pszenżyto, wyka lędźwianowata (Vicia lathyroides) itd.;

35. wzywa Komisję, aby zastanowiła się nad ustanowieniem europejskiego banku nasion w celu przechowywania i zachowania genetycznej różnorodności roślin, zwalczania utraty różnorodności biologicznej i połączenia różnorodności upraw z dziedzictwem kulturowym państw członkowskich;

36. w świetle zbliżającej się światowej konferencji Rio+20 apeluje o nową inicjatywę UE odnoszącą się do ochrony, do zrównoważonego wykorzystania i do rzetelnego propagowania różnorodności biologicznej w rolnictwie, w celu zwiększenia wartości dodanej rolnictwa;

Ceny gruntów i dzierżawa gruntów

37. wzywa Komisję, aby zbadała wpływ, jaki dzierżawa gruntów i zwiększone ceny zakupu i dzierżawy gruntów wywierają na sektory rolnicze w państwach członkowskich UE;

38. podkreśla, że inwestorzy i spekulanci mogą wykupywać uprawnienia do jednolitej płatności na gospodarstwo po cenach zawyżonych w celu uzyskania strumienia dochodów, jeśli uprawnienia te opierają się na wartościach historycznych lub jeśli można je zbywać bez gruntów, w przeciwieństwie do aktywnej działalności rolniczej; zauważa, że powstałe zakłócenia stanowią istotny koszt produkcji i utrudniają nowym rolnikom rozpoczęcie działalności; wzywa Komisję, Parlament, państwa członkowskie i regiony do dopilnowania, aby podczas reformy WPR w odpowiedni sposób uwzględnić te problemy oraz aby z uprawnień do płatności mogli korzystać wszyscy rolnicy prowadzący aktywną działalność produkcyjną;

39. wzywa Komisję do sporządzenia sprawozdania w sprawie wpływu stopnia zabudowy związanej z rozwojem infrastruktury, budownictwem mieszkaniowym i wykorzystaniem powierzchni wyrównawczych na obciążenie kosztowe gospodarstw;

Woda

40. wzywa Komisję, aby pracowała – w związku z reformą WPR i ramową dyrektywą wodną – nad lepszymi systemami nawadniania i odwadniania oraz magazynowania wody w rolnictwie, które umożliwiałyby bardziej efektywne wykorzystywanie wody oraz obejmowałyby poprawę potencjału w dziedzinach takich jak magazynowanie wody, zbieranie wód opadowych na obszarach suchych i odwanianie na obszarach wilgotnych, co stanowi sposób na ograniczenie zużycia wody słodkiej, a także środek zaradczy na wypadek zmian w występowaniu opadów w wyniku zmiany klimatu;

41. wzywa Komisję do znalezienia rozwiązań problemu odwodnienia oraz do uwzględnienia przy tym takich czynników jak duże opady, głębokie położenie i woda stagnująca;

42. w związku z tym zwraca Komisji uwagę na pozytywny wpływ rolnictwa precyzyjnego na zużycie wody (poprzez monitorowanie stanu gleby i prognoz pogody za pomocą systemu GPS) oraz domaga się, aby inwestycje w te i inne innowacyjne rozwiązania, które służą ograniczeniu stosowania środków produkcji takich jak woda, nawozy i środki ochrony roślin, mogły zostać uwzględnione w ramach ekologicznych wariantów przyszłej WPR;

43. apeluje do Komisji i państw członkowskich o lepsze zarządzanie prawami do korzystania z wody i ich ponowny przydział oraz o wzmocnienie wielofunkcyjnych ekosystemów rolnych i systemów rolno-leśnych;

44. apeluje o większe wsparcie na rzecz kształcenia rolników w zakresie efektywnego gospodarowania wodą, odwadniania i nawadniania, w tym praktyczne narzędzia magazynowania wody oraz środki zapobiegające utracie substancji użyźniających lub zasoleniu i zabagnieniu, a także ulepszone systemy wyceniania wody i zarządzania nią na poziomie lokalnym i regionalnym, w celu zapobieżenia marnotrawieniu wody i ograniczenia kosztów środków produkcji w perspektywie długoterminowej; należy również zachęcać do kontrolowania rurociągów wodnych w celu dopilnowania, aby przeciekanie wody nie wpłynęło w istotny sposób na koszty produkcji i jakość produktów;

45. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji.

• [1]  Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0297.
• [2]  Teksty przyjęte, P7_TA(2010)0302.
• [3]  Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0006.
• [4]  Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0084.
• [5]  http://www.oecd.org/dataoecd/38/10/48224529.pdf.
• [6]  http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/statistics/search_database.
• [7]  http://ec.europa.eu/research/agriculture/conference/pdf/feg3-report-web-version.pdf.
• [8]  http://agrienv.jrc.ec.europa.eu/publications/pdfs/LIFS_final.pdf.

UZASADNIENIE

W rezolucji z dnia 7 września 2010 r. pt. „W sprawie sprawiedliwego wynagrodzenia dla rolników: poprawa funkcjonowania łańcucha dostaw żywności w Europie” Parlament Europejski przyjął szereg zaleceń zmierzających do rozwiązania problemów występujących w niższych ogniwach łańcucha produkcji rolnej z myślą o poprawie dochodu rolników. Parlament zaproponował istotną zmianę polityczną w prawie konkurencyjnym UE i poczynił zalecenia dotyczące środków, jakie należy włączyć do wniosków ustawodawczych dotyczących reformy WPR w 2020 r. W dniu 23 listopada 2010 r. Komisja przyjęła komunikat uzupełniający do tej rezolucji, w którym zapowiedziała podjęcie działań w tej sprawie.

W niniejszym nowym sprawozdaniu z własnej inicjatywy zidentyfikowano problemy występujące w wyższych ogniwach łańcucha produkcji rolnej, skupiając się na rosnących w ubiegłym dziesięcioleciu kosztach zakupu środków produkcji w dziedzinie energii, maszyn, mieszanek paszowych, nawozów, pestycydów, nasion i wody. Zwrócono uwagę na wpływ na niektóre sektory produkcji, podkreślono rosnącą zależność rolników od coraz bardziej skoncentrowanego przemysłu środków produkcji oraz zaproponowano środki, jakie należałoby podjąć w ramach zbliżającej się reformy WPR.

Zważywszy, że wkrótce WPR poddana zostanie szeroko zakrojonej reformie, która będzie musiała odpowiedzieć na szereg poważnych wyzwań stojących przed rolnikami, niniejsze sprawozdanie ma na celu analizę struktur i rynków w wyższych ogniwach łańcucha produkcji rolnej oraz zaproponowanie wariantów politycznych mogących pomóc rolnikom w ograniczeniu kosztów produkcji, z myślą o zwiększeniu ich autonomii i dochodów, tak aby nastąpił postęp ku bardziej efektywnemu i zrównoważonemu wykorzystywaniu zasobów produkcyjnych.

Sprawozdawca proponuje, aby wezwać państwa członkowskie i Komisję do przedstawienia szerszych danych na temat kosztów środków produkcji i kosztów produkcji, które to dane powinny następnie zostać przeanalizowane i być regularnie przekazywane rolnikom przez europejską agencję monitorowania cen. Indeksy cenowe mogą też poprawić konkurencyjność w sektorze środków produkcji oraz, co bardzo pożądane, pomóc rolnikom znajdującym się w patowym położeniu między coraz bardziej skoncentrowanym i potężnym przemysłem rolniczym w górę i w dół łańcucha produkcji podstawowej.

Ponadto rolnicy potrzebują wsparcia w zakresie poprawy wskaźników agronomicznych i środowiskowych, aby móc reagować na nowe czekające nas wyzwania klimatyczne, środowiskowe i gospodarcze. W ramach środków ekologicznych przewidzianych w nowej WPR rolnicy będą musieli ponownie przejąć na siebie eksternalizowane koszty produkcji związane z lepszym gospodarowaniem różnorodnością biologiczną, wodą oraz substancjami użyźniającymi glebę i należy ich do tego zachęcać. Oczywiście ten początkowy nakład w perspektywie długoterminowej przyniesie rolnikom korzyści takie jak odporność na niestabilność klimatu, poprawa zdrowia i żyzności gleby oraz mniejsza podatność na choroby. Możliwość lepszego wykorzystywania potencjału w zakresie środków produkcji rolnej spowoduje też zmniejszenie ich wrażliwość na niestabilność cen.

Komisja powinna też zaproponować środki, które mogłyby zachęcić rolników do zbiorowego organizowania ochrony i zakupu środków produkcji, tak aby zwiększyć ich siłę przetargową, na wzór organizacji producenckich w niższych ogniwach łańcucha produkcji rolnej. Rolnicy powinni też być zachęcani i wynagradzani, jeżeli organizują się z myślą lepszym gospodarowaniu zasobami i zrównoważonych praktykach, które ograniczają wrażliwość na niestabilność cen.

Sprawozdawca pragnie podkreślić w tym kontekście, że rolnicy w wielu krajach już teraz ciężko pracują nad poprawą praktyk agronomicznych i zwiększeniem gospodarczej niezależności od kupowanych środków produkcji. Sieci rolników od wielu lat organizują istotną współpracę między rządowymi i pozarządowymi placówkami badawczymi i organizacjami rolniczymi (np. CEDAPA lub CIVAM we Francji itp.) i aktywnie upowszechniają swoje doświadczenia i wyniki szerszym społecznościom rolniczym. Należy w pełni uznać tę inicjatywę i motywację, zacieśniając współpracę między jednostkami badawczymi i organizacjami zajmującymi się rolnictwem i rozwojem obszarów wiejskich, a także uwzględniać je w przyszłych usługach związanych z upowszechnianiem wiedzy rolniczej oraz w programach szkoleniowych.

Sprawozdawca proponuje uporządkowanie rezolucji według następujących kluczowych czynników produkcji rolnej:

Energia

Dane EUROSTATU i analiza Komisji wskazują, że rosnąca różnica między kosztami środków produkcji i kosztami produkcji a cenami skupu w wielu sektorach nie jest ekonomicznie uzasadniona. Koszty zużycia energii w rolnictwie wzrosły w latach 2000-2010 o około 60%, natomiast ceny skupu jedynie o 25%. Obejmuje to ogólny wzrost cen paliw, gazu i elektryczności.

Sprawozdawca proponuje środki mające na celu zwiększenie zdolności gospodarstw do oszczędzania energii przeznaczanej na budynki, praktyki rolne i transport poprzez programy efektywności energetycznej i inwestowanie w produkcję energii odnawialnej w gospodarstwach lub na szczeblu lokalnym (energia wiatrowa, słoneczna, biogazowa, geotermalna itd.).

W tym kontekście zaleca też analizę i ocenę ilości i kosztów energii w istniejących systemach uprawy i w powiązanych systemach obejmujących dostawy środków produkcji, przetwarzanie i dystrybucję. Ważne, aby w ramach nieuniknionej reformy WPR uwzględnić efektywność energetyczną i wykorzystanie zrównoważonych źródeł energii, w reakcji na nowe wyzwania. Obejmuje to przywrócenie równowagi między uprawą a hodowlą z uwzględnieniem dostępnych zasobów energetycznych oraz niskonakładowych systemów produkcji, takich jak hodowla na wolnym wybiegu i hodowla ekstensywna.

Nawozy i polepszacze gleby

Koszty nawozów i polepszaczy gleby średnio podwoiły się w ubiegłym dziesięcioleciu. Stosowanie azotanów i fosforanów powoduje specyficzne problemy, w szczególności wypłukiwanie, gdy gleba i uprawy nie mogą w wystarczającym stopniu magazynować i wchłaniać substancji użyźniających.

Istnieją rozwiązania: poprawa analizy i zarządzania w odniesieniu do substancji użyźniających w gospodarstwach; ograniczenie wydatków na nawozy dzięki lepszej analizie i zarządzaniu w odniesieniu do żyzności gleby, szczególnie poprawa jakości struktury gruzełkowatej gleby i podwyższenie poziomów humusu organicznego (co umożliwi lepszą retencję wody i substancji użyźniających) poprzez nawożenie obornikiem, poprawę jakości płynnego obornika, lepszy płodozmian, stosowanie węży rozlewowych z bezpośrednim płytkim dozowaniem do gleby (według niektórych badań ograniczenie o 50kg N / ha w rolnictwie – czyli aż o 70% obecnego nakładu – jest możliwe w Europie Północno-Zachodniej bez utraty wydajności). Wymywanie substancji użyźniających – stanowiące istotne źródło uwalniania azotanów do środowisk wodnych oraz uwalniania NO₂ (dwutlenku azotu) do atmosfery – można ograniczyć, wykorzystując niektóre uprawy energetyczne jako bufor na obszarach ochrony wód i wzdłuż otwartych strumieni.

Również systemy kanalizacyjne wsi i miast należy uznać za potencjalne źródło substancji użyźniających (biogaz), o ile można będzie zagwarantować odpowiednie oddzielenie substancji potencjalnie szkodliwych.

Nasiona

Koszty nasion i materiału sadzeniowego wzrosły o średnio niemal 30% od 2000 r. Jest to częściowo spowodowane wysokimi kosztami zakupu certyfikowanych nasion i ograniczonym stosowaniem samozaopatrzenia siewnego. Samozaopatrzenie siewne niesie z sobą wiele korzyści gospodarczych i środowiskowych: kosztuje rolników średnio 40% mniej niż nasiona certyfikowane, umożliwia uprawę roślin dostosowanych do szczególnych warunków agronomicznych danego regionu, często wymaga mniejszej ilości nawozów i środków ochrony roślin, a jednocześnie przyczynia się do zachowania różnorodności upraw. Ponadto rolnicy mogą wybierać okresy siewu dostosowane do warunków rolniczych, bez względu na dostawy od producentów nasion.

Ponad połowa areału zbóż w Europie – a około 90% w krajach takich jak Polska – pochodzi z nasion uzyskanych we własnym gospodarstwie, jednak rozwój samozaopatrzenia siewnego w innych sektorach, takich jak owoce i warzywa, jest utrudniony m.in. dlatego, że zgodnie z rozporządzeniem nr 2100/94 w ramach samozaopatrzenia rolnicy mogą uprawiać jedynie 21 gatunków roślin. Z drugiej strony przemysł nasienniczy uważa prawo do samozaopatrzenia siewnego za odstępstwo, które należy znieść w kontekście zbliżającego się przeglądu rozporządzenia.

Środki ochrony roślin i inne pestycydy

Środki ochrony roślin i inne pestycydy podrożały w ubiegłym dziesięcioleciu średnio o niemal 13%. Rozwiązania obejmują zapewnienie zrównoważonego stosunku węgla do azotu w glebie oraz poprawę struktury gleby (a w konsekwencji ograniczenie potrzeby stosowania pestycydów i herbicydów, gdyż ograniczone zostaną choroby roślin i inwazja chwastów).

Pasze i wydatki weterynaryjne

W intensywnych systemach hodowli stosuje się żywienie oparte w dużym stopniu na koncentratach mieszanek paszowych; nasiona oleiste i białko są głównie importowane z zagranicy. Średnio ceny środków produkcji w tym sektorze wzrosły w ubiegłym dziesięcioleciu o ponad 30%.

W rezolucji z marca 2011 r. w sprawie deficytu białka w UE Parlament Europejski wezwał do ustanowienia niezbędnych ram rozwoju upraw roślin białkowych i strączkowych w UE, tak aby zmniejszyć deficyt białka o 70% za pomocą pasz pochodzących z produkcji wewnętrznej. Do tego celu nadaje się szereg roślin strączkowych, w szczególności groch, bobik i łubin.

Ponadto płodozmian, w którym przewidziano wysokobiałkowe rośliny strączkowe, może zmniejszyć zużycie paliwa przy pielęgnacji gleby, zaś wilgotność gleby jest lepiej zachowana, co wymaga mniej intensywnej orki. W badanie opublikowanym niedawno przez Parlament Europejski (PE 438.591) oraz w badaniu francuskiej komisji rządowej ds. trwałego rozwoju (grudzień 2009, nr 15) szacuje się obniżenie kosztów wykorzystania nawozów we Francji nawet o 100 mln EUR rocznie.

Budynki gospodarskie i energia odnawialna

Koszty niemieszkalnych budynków gospodarskich wzrosły średnio o 20% z uwagi na zwiększone koszty materiałów budowlanych i prac konstrukcyjnych. Szczególnie w sektorze hodowli koszty wzrastają również ze względu na wymogi higieniczne i związane z bezpieczeństwem żywności,

W niektórych państwach członkowskich rolników zachęcano do inwestowania w wytwarzanie w gospodarstwach własnej energii odnawialnej, jak energia wiatrowa, słoneczna i biogazowa. Na przykład w Niemczech dachy budynków gospodarskich są szeroko wykorzystywane do instalowania paneli słonecznych, ulepszana jest izolacja budynków, a płynny obornik wykorzystuje się do uzyskiwania biogazu. Jednak dotacje krajowe w dziedzinie biogazu w niektórych przypadkach doprowadziły też do sytuacji, w której biogazownie wykorzystujące kukurydzę i zboża spowodowały wzrost cen dzierżawy gruntów i przyciągnęły inwestorów realizujących zyski ze szkodą dla rolników.

Ceny gruntów i dzierżawa gruntów

Koszty dzierżawy gruntów stanowią jeden z głównych czynników kosztowych w wielu sektorach rolnictwa i w państwach członkowskich i należy uznawać je za koszty środków produkcji. W większej części Europy Zachodniej sprzedaż gruntów uprawnych i ceny dzierżawy osiągnęły niemożliwe do kontynuowania poziomy, co powoduje poważny zanik powiązania między zdolnością produkcyjną, dostępem do gruntów i wartością użytkową nieruchomości rolnych. W niektórych przypadkach jest to spowodowane niekontrolowaną urbanizacją, presją rolnictwa przemysłowego i koncentracją własności ziemskiej w nielicznych rękach. Sprawozdawca zaleca wprowadzenie systemu, w ramach którego monitorowano by ceny gruntów i dostęp do gruntów, zwłaszcza w przypadku młodych rolników.

Inne towary i usługi, w tym woda

Z uwagi na duże znaczenie wody w produkcji rolnej UE powinna pomagać państwom członkowskim w zapewnieniu ulepszonych systemów magazynowania wody dla rolnictwa, co obejmuje poprawę zdolności do magazynowania wody w glebie, zbieranie wody opadowej na obszarach suchych jako środek zaradczy na wypadek zmian w występowaniu opadów w wyniku zmiany klimatu.

Ponadto pilnie potrzebne jest: lepsze zarządzanie prawami do korzystania z wody i ich ponowny przydział; ochrona i tworzenie wielofunkcyjnych ekosystemów rolnych i systemów rolno-leśnych w celu poprawy zdolność do retencji wody.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia	23.11.2011
Wynik głosowania końcowego	+: –: 0:	30 1 2
Posłowie obecni podczas głosowania końcowego	John Stuart Agnew, Liam Aylward, José Bové, Luis Manuel Capoulas Santos, Michel Dantin, Paolo De Castro, Albert Deß, Herbert Dorfmann, Robert Dušek, Iratxe García Pérez, Sergio Gutiérrez Prieto, Martin Häusling, Esther Herranz García, Peter Jahr, Elisabeth Jeggle, Jarosław Kalinowski, Elisabeth Köstinger, George Lyon, Gabriel Mato Adrover, Mairead McGuinness, James Nicholson, Rareş-Lucian Niculescu, Georgios Papastamkos, Marit Paulsen, Britta Reimers, Ulrike Rodust, Czesław Adam Siekierski, Sergio Paolo Francesco Silvestris, Alyn Smith, Marc Tarabella, Janusz Wojciechowski
Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego	Luís Paulo Alves, Salvatore Caronna, Spyros Danellis, Giovanni La Via, Astrid Lulling, Maria do Céu Patrão Neves, Valdemar Tomaševski