SPRAWOZDANIE w sprawie publicznych usług nadawczych w epoce cyfrowej: przyszłość dwoistego systemu

11.10.2010 - (2010/2028(INI))

Komisja Kultury i Edukacji
Sprawozdawca: Ivo Belet

Procedura : 2010/2028(INI)
Przebieg prac nad dokumentem podczas sesji
Dokument w ramach procedury :  
A7-0286/2010

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie publicznych usług nadawczych w epoce cyfrowej: przyszłość dwoistego systemu

(2010/2028(INI))

Parlament Europejski,

–    uwzględniając art. 14 oraz art. 106 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej,

–    uwzględniając załączony do Traktatu o Unii Europejskiej protokół nr 29 w sprawie systemu publicznego nadawania w państwach członkowskich[1],

–    uwzględniając art. 11 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej[2],

–    uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych)[3];

–    uwzględniając swoją rezolucję z dnia 19 września 1996 r. w sprawie roli telewizji publicznej w społeczeństwie multimedialnym[4],

–    uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 września 2008 r. w sprawie koncentracji i pluralizmu mediów w Unii Europejskiej[5],

–    uwzględniając swoją rezolucję z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie umiejętności korzystania z mediów w środowisku cyfrowym[6],

–    uwzględniając komunikat Komisji z dnia 2 lipca 2009 r. w sprawie stosowania zasad pomocy państwa wobec radiofonii i telewizji publicznej[7],

–    uwzględniając dokument roboczy służb Komisji w sprawie pluralizmu mediów w państwach członkowskich Unii Europejskiej (SEC(2007) 32),

–    uwzględniając zalecenie nr R(96)10 z dnia 11 września 1996 r. Komitetu Ministrów Rady Europy dla państw członkowskich w sprawie zagwarantowania niezależności publicznych usług nadawczych,

–    uwzględniając rezolucję Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zgromadzonych w Radzie w dniu 25 stycznia 1999 r. w sprawie publicznych usług nadawczych[8],

–    uwzględniając zalecenie nr CM/Rec(2007)2 z dnia 31 stycznia 2007 r. Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie pluralizmu mediów i zróżnicowania zawartości programowej,

–    uwzględniając zalecenie nr CM/Rec(2007)3 z dnia 31 stycznia 2007 r. Komitetu Ministrów Rady Europy dla państw członkowskich w sprawie misji mediów publicznych w społeczeństwie informacyjnym,

–    uwzględniając zalecenie nr 1878 (2009) z dnia 25 czerwca 2009 r. Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy w sprawie finansowania publicznych usług nadawczych,

–    uwzględniając oświadczenie z dnia 27 września 2006 r. Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie zagwarantowania niezależności publicznych usług nadawczych w państwach członkowskich,

–    uwzględniając art. 48 Regulaminu,

–    uwzględniając sprawozdanie Komisji Kultury i Edukacji (A7–0286/2010),

A.  mając na uwadze, że w europejskim społeczeństwie demokratycznym udział obywateli w debacie publicznej oraz dostęp do informacji w cyfrowym świecie zależą od prężnie działającego i konkurencyjnego sektora audiowizualnego i prasy drukowanej,

B.   mając na uwadze, że media radiofoniczno-telewizyjne stanowią najważniejsze źródła informacji dostępnych dla obywateli w państwach członkowskich UE i w związku z tym są istotnym czynnikiem kształtowania ich wartości i opinii,

C.  mając na uwadze, że zarówno publiczne, jak i prywatne usługi nadawcze mają do odegrania istotną rolę w odniesieniu do europejskiej produkcji audiowizualnej, różnorodności i tożsamości kulturowej, pluralizmu, spójności społecznej, wspierania podstawowych wolności i funkcjonowania demokracji,

D.  mając na uwadze, że nadawcy publiczni odgrywają prekursorską rolę w stymulowaniu i wykorzystywaniu postępu technologicznego do przekazywania treści obywatelom za pośrednictwem innowacyjnych mediów i technik dystrybucji,

E.   mając na uwadze, że sektor audiowizualny UE jest wyjątkowy i charakteryzuje się działaniem systemu określanego jako „dwoisty” opartym na prawdziwej równowadze między nadawcami publicznymi a komercyjnymi,

F    mając na uwadze, że w powszechnym interesie leży stworzenie skutecznego dwoistego systemu zachowującego prawdziwą równowagę pomiędzy nadawcami publicznymi i prywatnymi,

G.  mając na uwadze, że współistnienie nadawców publicznych i komercyjnych zapewnia zróżnicowaną i ogólnie dostępną ofertę programową, która jest korzystna dla wszystkich obywateli UE i przyczynia się do pluralizmu w mediach, różnorodności kulturowej i językowej, konkurencji między redakcjami (pod względem jakości i różnorodności treści), a także do swobody wypowiedzi,

H.  mając na uwadze, że Unia Europejska przykłada szczególną wagę do roli dwoistego systemu w produkcji i rozpowszechnianiu treści dotyczących UE,

I.    mając na uwadze, że zmiany, które nastąpiły w sektorze audiowizualnym w minionych latach, w tym rozwój technologii cyfrowych, płatnych platform zamkniętych i nowych elektronicznych podmiotów medialnych, wywarły wpływ na tradycyjny dwoisty system nadawczy, a także na konkurencję między redakcjami (pod względem jakości i różnorodności treści), zmuszając nadawców publicznych i prywatnych do zróżnicowania działalności i do rozważenia możliwości korzystania z nowych platform dystrybucyjnych,

J.    mając na uwadze, że upowszechnianie się nowych technologii zmieniło sposób, w jaki obywatele europejscy uzyskują dostęp do mediów i informacji,

K.  mając na uwadze, że w środowisku elektronicznym niemożliwe jest dalsze podtrzymywanie tradycyjnych granic w sektorze mediów, ponieważ tradycyjne media nie mogą przetrwać bez zdobywania nowych platform (takich jak usługi SMS, strony internetowe i aplikacje dla telefonów typu smart phone) zgodnie z celami europejskiej agendy cyfrowej,

L.   mając na uwadze, że gazety i czasopisma są i powinny pozostać podstawowymi elementami pluralistycznego i zróżnicowanego europejskiego sektora mediów,

M.  mając na uwadze, że dostawcy usług telekomunikacyjnych i internetowych oraz operatorzy wyszukiwarek internetowych odgrywają coraz większą rolę w nowym środowisku medialnym,

N.  mając na uwadze, że w epoce cyfrowej – charakteryzującej się nie tylko większą możliwością wyboru dla konsumenta, lecz również ryzykiem rozdrobnienia grup odbiorców, wzrostem koncentracji mediów, rozwojem zintegrowanych pionowo przedsiębiorstw medialnych oraz przejściem na usługi płatne i kodowanie – publiczne usługi nadawcze pomagają i powinny pomagać w utrzymaniu sfery publicznej, zapewniając wysokiej jakości i wartościową pod względem społecznym ofertę programową oraz obiektywne informacje,

O.  mając na uwadze, że w niektórych państwach członkowskich publiczne usługi nadawcze nie są jeszcze wystarczająco zakorzenione społecznie i nie dysponują odpowiednimi zasobami,

P.   mając na uwadze, że nadawcy publiczni w niektórych państwach członkowskich stoją przed poważnymi problemami zagrażającymi ich niezależności politycznej, rentowności, a nawet podstawom finansowym, co z kolei stanowi bezpośrednie zagrożenie dla istnienia dwoistego systemu,

Q.  mając na uwadze, że telewizja komercyjna doświadczała ostatnio trudności gospodarczych z powodu spadku dochodów z reklam,

R.   mając na uwadze, że zgodnie z zasadami protokołu amsterdamskiego określenie misji mediów publicznych i zapewnienie finansowania nadawców publicznych wchodzi w zakres wyłącznych uprawnień państw członkowskich,

S.   mając na uwadze, że media publiczne muszą otrzymywać wystarczające finansowanie publiczne, mieć swój udział w istotnych nowych technologiach i platformach oraz mieć zapewnione stabilne i przewidywalne otoczenie regulacyjne, aby mogły pełnić swoją misję w zakresie oferowania wysokiego poziomu treści kulturowych i informacyjnych, a także przyczyniać się wyraźnie do rozwoju umiejętności korzystania z mediów z korzyścią dla obywateli,

T.   mając na uwadze, że publiczne usługi nadawcze można poprawić poprzez wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk pomiędzy państwami członkowskimi,

U.  mając na uwadze, że przestrzeganie europejskich norm w zakresie swobody wypowiedzi, pluralizmu mediów, a także niezależności, misji i finansowania mediów publicznych powinno być priorytetem we wszystkich państwach członkowskich,

V.  mając na uwadze, że UE nie dysponuje obecnie odpowiednimi instrumentami służącymi monitorowaniu niebezpieczeństw grożących mediom publicznym i dwoistemu systemowi w państwach członkowskich lub w konkretnych regionach UE, a także reagowaniu na te niebezpieczeństwa,

1.   potwierdza poparcie dla dwoistego systemu nadawczego, w którym media prywatne i publiczne odgrywają swoje odnośne role niezależnie od nacisków politycznych i gospodarczych, i apeluje o zapewnienie dostępu do najwyższego poziomu usług nadawczych niezależnie od zdolności konsumentów i użytkowników do uiszczenia opłat;

2.   podkreśla w szczególności zasadniczą rolę odpowiednio wyważonego europejskiego systemu dwoistego w propagowaniu demokracji, spójności i integracji społecznej oraz swobody wypowiedzi, z naciskiem na utrzymanie i wspieranie pluralizmu mediów, umiejętności korzystania z mediów, różnorodności kulturowej i językowej oraz zgodności z europejskimi standardami wolności prasy;

3.   stwierdza, że współistnienie mediów publicznych i prywatnych przyczyniło się znacząco do innowacyjności i zróżnicowania oferty treści oraz miało pozytywny wpływ na jakość;

4.   ponownie stwierdza konieczność utrzymania niezależnych, silnych i prężnych publicznych usług nadawczych przy równoczesnym dostosowaniu ich do potrzeb epoki cyfrowej, a także podkreśla, że realizacja tego celu wymaga wdrożenia konkretnych środków;

5.   w tym kontekście podkreśla fakt, że w epoce cyfrowej publiczne usługi nadawcze mają szczególną misję polegającą na utrzymaniu sfery publicznej przez zapewnienie powszechnego dostępu do wysokiej jakości treści medialnych, odpowiadających interesowi publicznemu, na wszystkich odnośnych platformach;

6.   wzywa państwa członkowskie do zapewnienia zasobów wystarczających do umożliwienia nadawcom publicznym wykorzystywania nowych technologii cyfrowych, by zagwarantować w ten sposób całemu społeczeństwu możliwość korzystania z nowoczesnych usług audiowizualnych;

7.   w związku z tym wzywa nadawców publicznych do wprowadzenia struktur pozwalających na oferowanie atrakcyjnych i wysokiej jakości treści online, by dotrzeć do młodych ludzi, dla których głównym wykorzystywanym środkiem przekazu jest internet;

8.   wzywa państwa członkowskie do podjęcia działań zapobiegających przepaści cyfrowej, np. pomiędzy obszarami miejskimi a wiejskimi, i do zagwarantowania, że dzięki cyfryzacji każda osoba w każdym regionie uzyska równy dostęp do publicznych usług nadawczych;

9.   wzywa państwa członkowskie do rozważenia możliwości ułatwienia konsumentom przejścia z systemu telewizji analogowej na system cyfrowy;

10. wzywa państwa członkowskie do określenia zakresu zadań nadawców publicznych, aby umożliwić im zachowanie odrębności poprzez zobowiązanie się do dostarczania oryginalnej produkcji audiowizualnej oraz wysokiej jakości oferty programowej i dziennikarstwa niezależnie od względów komercyjnych lub wpływów politycznych, gdyż właśnie to odróżnia je od pozostałych mediów; zauważa, że misje te należy określać jak najbardziej precyzyjnie, jednak przy należytym uwzględnieniu autonomii programowej nadawców;

11. przypomina, że zgodnie z zasadą technologicznej neutralności nadawcy publiczni muszą mieć możliwość oferowania w ramach przypisanej im misji usług, w tym nowych usług, na wszystkich platformach;

12. podkreśla, że brak w niektórych państw członkowskich przepisów dotyczących publicznych usług nadawczych w internecie może mieć negatywny wpływ na zdolność tego sektora do wchodzenia na nowe platformy;

13. przypomina, że naziemne platformy nadawcze, funkcjonujące w oparciu o otwarte i interoperacyjne normy, odgrywają kluczową rolę w dwoistym systemie nadawczym i nadają się idealnie do świadczenia użytkownikom bezpłatnych i łatwo dostępnych audiowizualnych usług medialnych, które lepiej odpowiadają rozdrobnieniu rynków lokalnych oraz spełniają lokalne oczekiwania kulturalne i społeczne;

14. odnotowuje komunikat Komisji w sprawie radiofonii i telewizji z lipca 2009 r.[9], w którym uznano prawo nadawców publicznych do operowania na wszystkich odnośnych platformach dystrybucyjnych, a ponadto potwierdzono uprawnienia państw członkowskich do określania misji, finansowania i organizacji publicznych usług nadawczych przy jednoczesnym uznaniu odpowiedzialności Komisji za kontrolę rażących błędów, i wzywa państwa członkowskie do utrzymania równowagi wśród oferowanych cyfrowych usług medialnych, zagwarantowania uczciwej konkurencji pomiędzy nadawcami publicznymi a mediami prywatnymi i tym samym zachowania prężnie działającego sektora medialnego w środowisku elektronicznym;

15. z zadowoleniem przyjmuje uznanie zasady technologicznej neutralności oraz konieczności przestrzegania niezależności redakcyjnej nadawców publicznych, przy należytym uwzględnieniu ich potrzeby stabilnego i pewnego finansowania;

16. zwraca jednak uwagę na ogromne koszty (obecnie stosowanych) testów ex ante i podkreśla swoje wsparcie dla proporcjonalnych ocen;

17. przypomina o znaczeniu zaleceń i oświadczeń Rady Europy, które zostały przyjęte przez wszystkie państwa członkowskie UE i które określają europejskie normy w odniesieniu do swobody wypowiedzi, wolności prasy i pluralizmu mediów, a także niezależności, organizacji, misji i finansowania mediów publicznych, szczególnie w społeczeństwie informacyjnym, przyczyniając się tym samym do ochrony wiarygodności publicznych usług nadawczych;

18. przypomina państwom członkowskim o ich zobowiązaniu się do przestrzegania tych europejskich norm i wzywa je do zapewnienia mediom publicznym odpowiedniego, proporcjonalnego i stałego finansowania, tak aby umożliwić im wypełnianie ich misji, zagwarantować ich niezależność polityczną i ekonomiczną i przyczyniać się do rozwoju otwartego dla wszystkich i opartego na wiedzy społeczeństwa informacyjnego, dysponującego reprezentatywnymi i dostępnym dla wszystkich mediami wysokiej jakości;

19. wzywa Komisję, by zachęcała państwa członkowskie do wymiany najlepszych praktyk na różnych poziomach (krajowych organów ds. mediów, zainteresowanych podmiotów, zarządów nadawców publicznych, niezależnych organów regulacyjnych, a także przedstawicieli widzów i konsumentów);

20. wzywa państwa członkowskie do zacieśnienia współpracy pomiędzy krajowymi organami ds. regulacji mediów w ramach europejskiej platformy urzędów regulacyjnych (EPRA) oraz do szerszej wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk dotyczących odnośnych krajowych systemów nadawczych;

21. przypomina państwom członkowskim, że członkowie zarządów nadawców publicznych powinni być mianowani w oparciu o kompetencje i znajomość sektora mediów;

22. wzywa Komisję i państwa członkowskie do upoważnienia Europejskiego Obserwatorium Audiowizualnego, w tym poprzez zapewnienie mu koniecznych zasobów, do gromadzenia danych i prowadzenia badań dotyczących sposobu, w jaki państwa członkowskie stosowały te normy w celu sprawdzenia, czy przyniosło to zamierzony efekt, i nalega, by pociągać państwa członkowskie do odpowiedzialności w przypadku niewywiązania się z podjętych zobowiązań;

23. wzywa Komisję do bardziej priorytetowego potraktowania dwoistego systemu jako części dorobku UE w kontekście negocjacji akcesyjnych i nalega, by nadzorować postęp osiągnięty w tym zakresie przez kraje kandydujące;

24. ponadto wzywa państwa członkowskie do odpowiedniego zajęcia się kwestią niedostatecznego finansowania nadawców publicznych; zwłaszcza z myślą o realizacji szczególnego zadania mediów publicznych, które muszą być dostępne jak największej liczbie telewidzów i radiosłuchaczy na wszystkich nowych platformach medialnych;

25. zauważa, że we wszystkich państwach członkowskich należy zagwarantować przejrzyste prawo własności dotyczące nadawców prywatnych, i wzywa Komisję do monitorowania i wspierania postępu w tym zakresie;

26. wzywa państwa członkowskie, by położyły kres ingerencjom politycznym w usługi oferowane przez nadawców publicznych;

27. z zadowoleniem przyjmuje konkluzje z niezależnego badania przeprowadzonego na wniosek Komisji i dotyczącego określenia wskaźników stopnia pluralizmu mediów w UE;

28. zachęca do wprowadzenia w życie nadzoru nad pluralizmem w mediach, który jest skutecznym narzędziem określania zagrożeń w tym zakresie;

29. przypomina o istnieniu instrumentów finansowych oferowanych przez EBI i zachęca nadawców publicznych borykających się z trudnościami finansowymi do wystąpienia do EBI z wnioskiem o uprzywilejowaną pożyczkę, która zostanie przeznaczona na modernizację infrastruktury, zwłaszcza w połączeniu z cyfryzacją i innowacjami;

30. zachęca poszczególne zainteresowane podmioty do zacieśnienia współpracy w celu ochrony dwoistego systemu, a także zachęca nadawców publicznych i prywatnych do współpracy, w tym z wydawcami, w zakresie dzielenia się treściami, innowacyjnych projektów oraz do nawiązywania partnerstw;

31. wzywa Komisję do wystąpienia z inicjatywą mającą na celu zacieśnienie współpracy między różnymi podmiotami medialnymi, aby umożliwić określenie potencjalnych obszarów współpracy, ułatwić wymianę najlepszych praktyk i zająć się innymi powiązanymi kwestiami;

32. w związku z tym wskazuje na fakt, że gminne i społeczne rozgłośnie radiowe, szczególnie w mniejszych gminach, mają trudności z długofalowym finansowaniem (np. za pośrednictwem reklam) i że w tym przypadku można wykorzystać nowe możliwości związane z cyfryzacją w celu tworzenia na szeroką skalę gminnych lub społecznych rozgłośni radiowych na szczeblu regionalnym;

33. zachęca Komisję, by dostosowała prawa autorskie do nowej epoki cyfrowej, umożliwiając nadawcom utrzymanie szerokiej oferty europejskich treści wysokiej jakości oraz by rozważyła konkretne sposoby ułatwienia ponownego wykorzystywania treści archiwalnych i wdrożenia rozszerzonych systemów licencji zbiorowych, a także prostych systemów opartych na punktach kompleksowej obsługi w zakresie nabywania praw;

34. oczekuje na sprawozdanie z wdrażania przepisów dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych dotyczących czasu antenowego przeznaczonego na programy europejskie, zważywszy że niektóre państwa członkowskie nie podjęły żadnych działań w tym zakresie;

35. wzywa Komisję, by zapewniła poszanowanie istniejących ram prawnych przez agregatory treści, i apeluje do niej o rozważenie sposobów, w jakie operatorzy wyszukiwarek i dostawcy usług internetowych mogliby się przyczyniać do finansowania tworzenia treści;

36. podkreśla znaczenie edukacji medialnej dla odpowiedzialnego korzystania z usług dostarczanych przez agregatory treści;

37. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, a także rządom i parlamentom państw członkowskich.

  • [1]  Dz.U. C 83 z 30.3.2010, s. 312.
  • [2]  Dz.U. C 83 z 30.3.2010, s. 394.
  • [3]  Dz.U. L 95 z 15.4.2010, s. 1.
  • [4]  Dz.U. C 320 z 28.10.1996, s. 180.
  • [5]  Dz.U. C 8E z 14.1.2010, s. 85.
  • [6]  Dz.U. C 45E z 23.2.2010, s. 9.
  • [7]  Dz.U. C 257 z 27.10.2009, s. 1.
  • [8]  Dz.U. C 30 z 5.2.1999, s. 1.
  • [9]  Dz.U. C 257 z 27.10.2009, s. 1.

UZASADNIENIE

Sektor nadawczy jest sektorem wyjątkowym. Wywiera wpływ na wyznawane przez ludzi wartości i wyrażane poglądy oraz nadal stanowi główne źródło informacji dla większości obywateli UE. Dlatego też sektor ten ma szczególne znaczenie dla ochrony i propagowania podstawowych wolności i demokracji, w tym spójności społecznej.

1. Dwoisty system częścią dorobku UE

Jak podkreślono w dyrektywie o audiowizualnych usługach medialnych[1], sektor audiowizualny UE charakteryzuje się działaniem systemu określanego jako „dwoisty”. Współistnienie nadawców publicznych i komercyjnych zapewnia zróżnicowaną ofertę programową. Przyczynia się do pluralizmu w mediach, do różnorodności kulturowej i językowej, do konkurencji między redakcjami (pod względem jakości i różnorodności treści), a także do swobody wypowiedzi.

Silny, zdolny do sprawnego funkcjonowania i dobrze finansowany system publicznych usług nadawczych jest tego częścią. W dobrze funkcjonującym dwoistym systemie nadawcy publiczni mogą podnosić standardy obowiązujące na rynku.

2. Zobowiązania UE w odniesieniu do roli nadawców publicznych

W protokole nr 29 do TUE[2] UE wyraziła wolę wspierania systemu publicznego nadawania w państwach członkowskich „uważając, że [...] jest [on] bezpośrednio związany z potrzebami demokratycznymi, społecznymi i kulturowymi każdego społeczeństwa oraz z koniecznością zachowania pluralizmu w mediach”.

Znaczenie publicznych usług nadawczych zostało potwierdzone w rezolucji Rady w sprawie publicznych usług nadawczych[3], a ich rola w promowaniu różnorodności kulturowej została uznana w Konwencji UNESCO z 2005 r. w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego.

Na forum Rady Europy państwa członkowskie uzgodniły również zbiór zaleceń[4].

3. Dwoisty system w epoce cyfrowej: system pod presją

Niestety sektor nadawczy w Europie jest daleki od stanu idealnego, jakim byłby zrównoważony, dwoisty system nadawczy podtrzymywany przez dwa równie silne filary.

Publiczne usługi medialne i dwoisty system w punkcie bez powrotu

Z uwagi na szybko zmieniającą się sytuację w świecie mediów cyfrowych nadawcy publiczni w niektórych państwach członkowskich stoją przed fundamentalnymi i zagrażającymi ich przetrwaniu problemami, zarówno pod względem finansowym, jak i politycznym. „W większości monitorowanych krajów nadawców publicznych dotyka rosnące upolitycznienie i presja, wadliwe modele finansowania i pogarszająca się reputacja [...]”[5].

Równolegle z tą ewolucją niektórzy nadawcy prywatni poddają pod dyskusję ich uczciwość ze względu na bliskie powiązania z potężnymi konglomeratami gospodarczymi lub na niejasność źródeł finansowania.

Zgodnie z protokołem nr 29 do TUE finansowanie nadawców publicznych podlega kompetencji organów krajowych. Dochodzimy jednak do punktu krytycznego. Media publiczne, a w konsekwencji dwoisty system w niektórych państwach członkowskich są poważnie zagrożone. Polityka audiowizualna UE nie może ograniczać się do interwencji w przypadkach nadmiernej rekompensaty. Jeżeli chcemy poważnie potraktować swoje zobowiązanie do wspierania dwoistego systemu, musimy zastanowić się zarówno nad brakiem środków finansowych, jak i niezależności redakcyjnej i kierowniczej nadawców publicznych.

Od dwoistego systemu do środowiska wielopodmiotowego

Polityka medialna w 2010 r. nie może ograniczać się do utrzymywania równowagi między nadawcami komercyjnymi a publicznymi. W obecnym kontekście medialnym nowe wielkie podmioty, takie jak dostawcy usług telekomunikacyjnych i internetowych, a także operatorzy wyszukiwarek odgrywają coraz bardziej znacząca rolę. Dziennikarstwo obywatelskie i treści generowane przez użytkowników również konkurują z tradycyjnymi podmiotami medialnymi. Dwoisty system nadawczy wyewoluował w kierunku wielopodmiotowego środowiska medialnego.

Ku nowej ekologii medialnej

W nowym środowisku cyfrowym bezpłatna publiczna oferta nadawców publicznych jest solą w oku wielu komercyjnych podmiotów medialnych. Wynikiem jest rosnąca niechęć wydawców do usług online oferowanych przez publicznych dostawców usług medialnych. W efekcie zrównoważony model współistnienia w internecie należy do czołowych priorytetów krajowej i europejskiej polityki medialnej w najbliższej przyszłości.

Komisja Europejska w zmienionym komunikacie w sprawie radiofonii i telewizji[6] stwierdza, że „nadawcy publiczni powinni być w stanie wykorzystać możliwości, jakie oferuje cyfryzacja oraz proces dywersyfikacji platform dystrybucyjnych w oparciu o neutralne zasady technologiczne z korzyścią dla społeczeństwa”.

Komunikat ten ma stanowić wkład we współistnienie różnych podmiotów medialnych. W tym celu postuluje się w nim, by w przypadku rozważania przez nadawców publicznych wprowadzenia istotnych nowych usług audiowizualnych odpowiednio zmodyfikować zakres tych usług lub przeprowadzić ocenę ex ante (zrównoważenie ich wartości jako usługi publicznej z oddziaływaniem na rynek).

4. Sugestie na przyszłość

Bardzo trudno sformułować ogólne, odnoszące się do całej UE zalecenia ze względu na odmienny kontekst prawny i organizacyjny w poszczególnych państwach członkowskich. Podejście uniwersalne zdecydowanie nie wchodzi w grę.

Debata na wszystkich poziomach

Należy zachęcać do intensywnych debat krajowych na temat wprowadzenia zdrowej ekologii medialnej. Zmieniony komunikat powinien być postrzegany jako bodziec ku temu. Można by zastanowić się nad określeniem minimalnych progów koniecznych do zastosowania uzgodnionych zasad w praktyce (odpowiednie finansowanie, niezależne zarządzanie, niezależność redakcyjna). UE powinna zachęcać do debaty między państwami członkowskimi na wszystkich poziomach.

Przestrzeganie europejskich standardów

W międzyczasie państwa członkowskie muszą wywiązywać się ze zobowiązań, które zostały przez nie uzgodnione na forum Rady i Rady Europy i przyjęte wraz z przystąpieniem do UE. Procedura monitorowania w tym zakresie jest możliwa do wprowadzenia i pożądana.

W negocjacjach w sprawie członkostwa Komisja powinna bardziej priorytetowo traktować dwoisty system jako część dorobku UE.

Finansowanie

Wsparcie finansowe może być udzielane nadawcom publicznym w drodze pożyczek EBI na instalację lub unowocześnienie infrastruktury z myślą o cyfryzacji

Zachęty do współpracy: stworzenie sytuacji, w której każdy zyskuje

Należy zachęcać poszczególne zainteresowane podmioty do współpracy. Dzielenie się treściami audiowizualnymi, wymiana formatów i wzajemne odesłania między platformami mogłyby się okazać korzystne dla zainteresowanych podmiotów. Współpraca oparta na dobrowolnym zaangażowaniu różnych partnerów wymaga zmiany mentalności, lecz mogłaby doprowadzić do sytuacji, w której każdy zyskuje. Władze powinny ułatwiać rozwiązywanie ewentualnych problemów dotyczących konkurencji lub praw autorskich w interesie społeczeństwa.

Udział w tworzeniu treści

Operatorów wyszukiwarek należy zachęcać do udziału w tworzeniu treści, np. poprzez wprowadzenie ram prawnych dla agregatorów treści.

Starania Komisji Europejskiej w zakresie refleksji nad przemysłem medialnym

Komisja Europejska musi zgromadzić różne podmioty medialne i inne zainteresowane strony, dążąc do zapewnienia sprawnego funkcjonowania branży i jej zdolności do przetrwania. Media to czwarty filar demokracji. Ich znaczna część przeżywa obecnie naprawdę trudne czasy. Przestrzeganie zasady pomocniczości może iść w parze ze wsparciem UE na rzecz rozwiązań długoterminowych. „Dwoisty system nigdy nie był statycznym produktem końcowym – zawsze jest projektem w toku realizacji”[7].

  • [1]  Dyrektywa 2010/13/WE (Dz.U. L 95 z 15.4.2010, s. 1).
  • [2]  Protokół w sprawie systemu publicznego nadawania w państwach członkowskich (Dz.U. C 83 z 30.3.2010, s. 312), oficjalnie znany jako protokół z Amsterdamu.
  • [3]  Rezolucja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w dniu 25 stycznia 1999 r. (Dz.U. C 30 z 5.2.1999, s. 1).
  • [4]  Zalecenie nr R(96)10 z dnia 11 września 1996 r. Komitetu Ministrów Rady Europy dla państw członkowskich w sprawie zagwarantowania niezależności publicznych usług nadawczych; zalecenie nr CM/Rec(2007)3 z dnia 31 stycznia 2007 r. Komitetu Ministrów Rady Europy dla państw członkowskich w sprawie misji mediów publicznych w społeczeństwie informacyjnym; oświadczenie z dnia 27 września 2006 r. Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie w sprawie zagwarantowania niezależności publicznych usług nadawczych w państwach członkowskich.
  • [5]  Open Society Institute, Television Across Europe, More Channels, Less Independence, 2008.
  • [6]  Komunikat Komisji w sprawie stosowania zasad pomocy państwa wobec radiofonii i telewizji publicznej (Dz.U. C 257 z 27.10.2009, s. 1).
  • [7]  Doris Pack, przemówienie inauguracyjne wygłoszone na konferencji w Warszawie pod hasłem „Future or Funeral?” (Przyszłość czy pogrzeb?) w dniu 23 stycznia 2010 r.

WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI

Data przyjęcia

28.9.2010

 

 

 

Wynik głosowania końcowego

+:

–:

0:

19

5

1

Posłowie obecni podczas głosowania końcowego

Magdi Cristiano Allam, Maria Badia i Cutchet, Malika Benarab-Attou, Lothar Bisky, Piotr Borys, Jean-Marie Cavada, Santiago Fisas Ayxela, Ildikó Gáll-Pelcz, Cătălin Sorin Ivan, Petra Kammerevert, Morten Løkkegaard, Emma McClarkin, Doris Pack, Chrysoula Paliadeli, Marie-Thérèse Sanchez-Schmid, Marietje Schaake, Marco Scurria, Timo Soini, Emil Stoyanov, Hannu Takkula, László Tőkés, Helga Trüpel, Marie-Christine Vergiat, Sabine Verheyen, Milan Zver

Zastępca(y) obecny(i) podczas głosowania końcowego

Ivo Belet