Μείωση των εκπομπών άνθρακα: στόχοι και πολιτικές της ΕΕ

Μάθε περισσότερα για τις δράσεις και τους στόχους της ΕΕ για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα στα πλαίσια της δέσμης μέτρων "Fit for 55" το 2030

Πίνακας Περιεχομένων

• Οι στόχοι της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή και η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία
• Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών στον κλάδο της βιομηχανίας
• Μείωση των εκπομπών στις μεταφορές στην Ευρώπη
• Μείωση εκπομπών από τον ενεργειακό τομέα
• Εισφορά άνθρακα σε εισαγωγές αγαθών
• Μείωση των εκπομπών άνθρακα σε άλλους τομείς
• Τα δάση ως δεξαμενές αποθήκευσης άνθρακα
• Μείωση των αερίων του θερμοκηπίου πέραν αυτού

Οι στόχοι της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή και η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία

Για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τον Ευρωπαϊκό Νόμο για το Κλίμα, ο οποίος αυξάνει τον στόχο της ΕΕ για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου τουλάχιστον κατά 55% έως το 2030 (από 40%) και καθιστά νομικά δεσμευτική την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.

Ο ευρωπαϊκός νόμος για το κλίμα αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, δηλαδή τον χάρτη πορείας της ΕΕ για την ουδετερότητα του κλίματος. Προκειμένου η ΕΕ να πετύχει τους κλιματικούς της στόχους, η Επιτροπή παρουσίασε τη φιλόδοξη δέσμη μέτρων "Fit for 55" η οποία περιλαμβάνει νέους νόμους για το κλίμα και την ενέργεια και μερικές αναθεωρήσεις νόμων.

Ανακαλύψτε στοιχεία και αριθμούς για την κλιματική αλλαγή στην Ευρώπη.

Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών στον κλάδο της βιομηχανίας

Το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ΣΕΕ) της ΕΕ στοχεύει στη μείωση των βιομηχανικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, υποχρεώνοντας τις εταιρείες να κατέχουν άδεια για κάθε τόνο ισοδύναμου CO2 που εκπέμπουν. Η αγορά τους θα γίνεται μέσω δημοπρασιών ενώ θα δοθούν και κίνητρα για να ωθήσουν την καινοτομία στον τομέα της βιομηχανίας.

Το ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών αποτελεί την πρώτη διεθνή αγορά άνθρακα και παραμένει η μεγαλύτερη. Ρυθμίζει περίπου το 40% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και καλύπτει κατά προσέγγιση 10.000 σταθμούς παραγωγής ενέργειας και εργοστασιακές μονάδες στην ΕΕ.

Για να ευθυγραμμιστεί το ETS με τους στόχους μείωσης των εκπομπών της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ότι εργάζεται για την ενημέρωση του συστήματος τον Απρίλιο του 2023. Το Κοινοβούλιο επιθυμεί οι μεταρρυθμίσεις να περιλαμβάνουν τη μείωση των εκπομπών στους τομείς του ETS να μειωθούν κατά 63 62% κατά 2030, από τα επίπεδα του 2005, σε σύγκριση με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για 61%.

Μάθετε περισσότερα για τον τρόπο λειτουργίας του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών της ΕΕ και την μεταρρύθμισή του.

Μείωση των εκπομπών στις μεταφορές στην Ευρώπη

Εκπομπές από αεροπλάνα και πλοία

Η πολιτική αεροπορία αντιπροσωπεύει το 13,4% των συνολικών εκπομπών CO2 από τις μεταφορές της ΕΕ. Τον Απρίλιο του 2023, το Κοινοβούλιο υποστήριξε την αναθεώρηση του ETS για τις αερομεταφορές που θα ισχύει για όλες τις πτήσεις που αναχωρούν από τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο - ο οποίος αποτελείται από την ΕΕ συν την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία.

Όσοι αναχωρούν και προσγειώνονται εκτός της περιοχής καλύπτονται επί του παρόντος από το εθελοντικό πρόγραμμα αντιστάθμισης και μείωσης άνθρακα για τη διεθνή αεροπορία (Corsia). Η ΕΕ θέλει επίσης να καταργήσει σταδιακά τις δωρεάν χορηγήσεις για τις αερομεταφορές έως το 2026 και να προωθήσει τη χρήση βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων.

Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο συμφώνησαν ότι το χρησιμοποιημένο μαγειρικό λάδι, το συνθετικό καύσιμο ή ακόμη και το υδρογόνο θα πρέπει σταδιακά να γίνουν ο κανόνας για τα αεροπορικά καύσιμα. Θέλουν οι προμηθευτές να αρχίσουν να παρέχουν βιώσιμα καύσιμα από το 2025, φτάνοντας το 70% του συνόλου των αεροπορικών καυσίμων στα αεροδρόμια της ΕΕ έως το 2050.

Οι θαλάσσιες μεταφορές θα ενταχθούν επίσης στο σύστημα ETS. Οι ευρωβουλευτές θέλουν ο ναυτιλιακός τομέας να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία κατά 2% από το 2025, 14,5% από το 2035 και 80% από το 2050 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2020. Οι περικοπές θα πρέπει να ισχύουν για πλοία με ολική χωρητικότητα 5000, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 90% των εκπομπών CO2.

Μάθετε τι κάνει η ΕΕ για τη μείωση των εκπομπών από πλοία και αεροπλάνα.

Εκπομπές οδικών ρύπων από αυτοκίνητα

Τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά παράγουν το 15% των εκπομπών CO2 της ΕΕ. Το Κοινοβούλιο υποστήριξε την πρόταση της Επιτροπής για μηδενικές εκπομπές CO2 για αυτοκίνητα και φορτηγά έως το 2035 με ενδιάμεσους στόχους μείωσης των εκπομπών για το 2030 55% για τα αυτοκίνητα και 50% για τα φορτηγά.

Μάθετε περισσότερα για τους νέους στόχους μείωσης εκπομπών CO2 από τα αυτοκίνητα.

Προκειμένου να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, όλα τα νέα αυτοκίνητα που θα πωλούνται στην ΕΕ θα πρέπει να έχουν μηδενικές εκπομπές ρύπων μέχρι το 2035. Οι κανόνες δεν αφορούν τα υπάρχοντα αυτοκίνητα. 

Μάθετε περισσότερα για την απαγόρευση της πώλησης νέων οχημάτων βενζίνης και ντίζελ στην ΕΕ.

Η μετάβαση σε οχήματα μηδενικών εκπομπών πρέπει να συμβαδίζει με μια ολοκληρωμένη υποδομή για βιώσιμα καύσιμα. Στις διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο, οι ευρωβουλευτές εξασφάλισαν χώρους φόρτισης ηλεκτρικής ενέργειας για αυτοκίνητα τουλάχιστον μία φορά κάθε 60 χιλιόμετρα κατά μήκος των κύριων δρόμων της ΕΕ έως το 2026 και μία φορά κάθε 120 χιλιόμετρα για φορτηγά και λεωφορεία έως το 2028. Οι σταθμοί ανεφοδιασμού με υδρογόνο θα πρέπει να αναπτύσσονται τουλάχιστον μία φορά κάθε 200 χιλιόμετρα κατά μήκος των κύριων οδών της ΕΕ έως το 2031.

Μάθετε πώς η ΕΕ θέλει να αυξήσει τη χρήση βιώσιμων καυσίμων.

 

Ένα ξεχωριστό σύστημα εμπορίας εκπομπών θα δημιουργηθεί για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές, προκειμένου να τεθεί μια τιμή στις εκπομπές από αυτούς τους τομείς, από το 2027 (ή από το 2028 εάν οι τιμές της ενέργειας είναι εξαιρετικά υψηλές).

Μείωση εκπομπών από τον ενεργειακό τομέα

Η καύση καυσίμου ευθύνεται για πάνω από τα τρία τέταρτα των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ. Η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και η ανάπτυξη καθαρότερων πηγών ενέργειας είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ και την απεξάρτησή της από εισαγωγές τρίτων χωρών.

Μειωμένη κατανάλωση ενέργειας

Τον Ιούλιο του 2023, το Κοινοβούλιο ενέκρινε νέους κανόνες για την ενίσχυση της εξοικονόμησης ενέργειας. Οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει συλλογικά να εξασφαλίσουν μείωση της κατανάλωσης ενέργειας τουλάχιστον κατά 11,7% σε επίπεδο ΕΕ έως το 2030 (σε σύγκριση με τις προβλέψεις του 2020 για την κατανάλωση ενέργειας το 2030). Θα πρέπει επίσης να υπάρχει ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας 1,5% (κατά μέσο όρο) από τις χώρες μέχρι το τέλος του 2030.

Σήμερα, η θέρμανση και η ψύξη των κτιρίων ευθύνονται για το 40% της ενέργειας που καταναλώνεται στην ΕΕ. Το Κοινοβούλιο επεξεργάζεται κανόνες για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων με στόχο την μετατροπή του κτιριακού αποθέματος σε κτίρια μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Στους κανόνες συμπεριλαμβάνονται:

- στρατηγικές ανακαίνισης
- επίτευξη μηδενικών εκπομπών σε όλα τα νέα κτίρια στην ΕΕ έως το 2030
- εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών στα νέα κτίρια

Μάθετε περισσότερα για το ευρωπαϊκό σχέδιο μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης.

Αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

Η ανάπτυξη καθαρών πηγών ενέργειας θα βοηθήσει επίσης την ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα και να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίων του άνθρακα.

Σήμερα, πάνω από το 20% της ενέργειας που καταναλώνεται στην ΕΕ προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές.

Τον Δεκέμβριο του 2022, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν την επιτάχυνση της διαδικασίας αδειοδότησης νέων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ, όπως ηλιακοί συλλέκτες ή ανεμογεννήτριες.

Οι ευρωβουλευτές εξετάζουν τη δυνατότητα ενίσχυσης της παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου και ανάπτυξης υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (πέραν της αιολικής ενέργειας), όπως σταθμούς κυματικής ενέργειας. Η χρηματοδότηση της ΕΕ για έργα υποδομής φυσικού αερίου καταργείται σταδιακά και τα χρήματα ανακατευθύνονται σε υποδομές υδρογόνου και υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Τον Σεπτέμβριο του 2023, το Κοινοβούλιο στήριξε τη συμφωνία για την ενίσχυση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, σύμφωνα με την Πράσινη Συμφωνία και τις προσπάθειες για μείωση της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια. Οι νέοι κανόνες στοχεύουν να αυξήσουν το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας της ΕΕ στο 42,5% έως το 2030, ενώ οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να στοχεύουν στο 45%.

Μάθετε πώς η ΕΕ προωθεί τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Εισφορά άνθρακα σε εισαγωγές αγαθών

Η δημιουργία ενός μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (ΜΣΠΑ) θα ενθάρρυνε την απαλλαγή των ευρωπαϊκών και μη ευρωπαϊκών βιομηχανιών από τις ανθρακούχες εκπομπές μέσω της επιβολής εισφοράς σε εισαγωγές προϊόντων που προέρχονται από λιγότερο κλιματικά φιλόδοξες χώρες. Στοχεύει στην πρόληψη της "διαρροής άνθρακα" που προκύπτει με την μετατόπιση της παραγωγής ρυπογόνων βιομηχανιών σε χώρες με λιγότερο αυστηρούς κανόνες για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Ως μέρος του πακέτου Fit for 55, η ΕΕ θα δημιουργήσει έναν Μηχανισμό Προσαρμογής Συνόρων Ανθρακών (CBAM) που θα εφαρμόζει φόρο άνθρακα στις εισαγωγές ορισμένων αγαθών από χώρες εκτός ΕΕ.

Θα καλύπτει προϊόντα από βιομηχανίες έντασης ενέργειας όπως σίδηρο, χάλυβα, τσιμέντο, αλουμίνιο, λιπάσματα και υδρογόνο.

Οι εισαγωγείς θα πρέπει να πληρώσουν οποιαδήποτε διαφορά μεταξύ της τιμής του άνθρακα που καταβάλλεται στη χώρα παραγωγής και της τιμής των δικαιωμάτων άνθρακα στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ.

Το CBAM θα εισαχθεί σταδιακά από το 2026 έως το 2034 με την ίδια ταχύτητα που καταργούνται σταδιακά τα δωρεάν δικαιώματα στο EU ETS. Το Κοινοβούλιο ενέκρινε τους κανόνες τον Απρίλιο του 2023.

Μάθετε περισσότερα σχετικά με την πρόληψη της διαρροής άνθρακα.

Μείωση των εκπομπών άνθρακα σε άλλους τομείς

Τομείς που δεν καλύπτονται από τo τρέχον Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής Αερίων Θερμοκηπίου (ΣΕΔΕ) - όπως οι μεταφορές, η γεωργία, οι υποδομές και η διαχείριση των αποβλήτων - εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν περίπου το 60% των συνολικών εκπομπών της ΕΕ. Η Επιτροπή πρότεινε τη μείωση των εκπομπών από αυτούς τους εκτός ΣΕΔΕ τομείς κατά 40% μέχρι το 2030 συγκριτικά με τα ποσοστά του 2005.

Αυτό θα πραγματοποιηθεί μέσα από την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί σε εθνικό επίπεδο, στα πλαίσια του κανονισμού για τον επιμερισμό προσπαθειών. Οι εθνικοί στόχοι μείωσης των εκπομπών υπολογίζονται βάσει του κατά κεφαλήν ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Οι χώρες της ΕΕ με χαμηλότερα εισοδήματα θα λάβουν υποστήριξη.

Τον Μάρτιο του 2023, το Κοινοβούλιο ψήφισε να αυξήσει τον πήχη για τη μείωση των αερίων θερμοκηπίου έως το 2030 από 30% σε 40% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005.

Διαβάστε περισσότερα για τους στόχους μείωσης των εκπομπών σε κάθε χώρα της ΕΕ.

Τα δάση ως δεξαμενές αποθήκευσης άνθρακα

Τα δάση είναι φυσικές δεξαμενές άνθρακα, που σημαίνει ότι δεσμεύουν περισσότερο άνθρακα από την ατμόσφαιρα από αυτό που παράγουν. Τα δάση στην ΕΕ απορροφούν σχεδόν το 7% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ κάθε χρόνο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να χρησιμοποιήσει αυτή την δυναμική για να καταπολεμήσει το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Τον Μάρτιο του 2023, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενέκριναν νέους κανόνες που διέπουν τον τομέα των χρήσεων γης, της αλλαγής χρήσης γης και της δασοκομίας, αυξάνοντας τις εκπομπές άνθρακα της ΕΕ κατά 15% έως το 2030.

Διαβάστε περισσότερα για το πώς θέλει η ΕΕ να αναπτύξει καταβόθρες άνθρακα.

Η αποδάσωση και η υποβάθμιση των δασών έχουν αντίκτυπο στους περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ, όπως η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας βιοποικιλότητας, αλλά και στα ανθρώπινα δικαιώματα, την ειρήνη και την ασφάλεια. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΕ προσπαθεί να καταπολεμήσει την παγκόσμια απώλεια δασών.

Τον Απρίλιο του 2023, το Κοινοβούλιο ενέκρινε νέους κανόνες που υποχρεώνουν τις εταιρείες να επαληθεύουν ότι τα προϊόντα που πωλούνται στην ευρωπαϊκή αγορά δεν έχουν συμβάλει στην αποψίλωση ή την υποβάθμιση των δασών πουθενά στον κόσμο.

Διαβάστε περισσότερα για την αποψίλωση δασών και τα μέτρα της ΕΕ για την αντιμετώπισή της.

Μείωση των αερίων του θερμοκηπίου πέραν αυτού

 

Για τον μετριασμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη, η ΕΕ καταβάλλει επίσης προσπάθειες για τη ρύθμιση άλλων αερίων του θερμοκηπίου που θερμαίνουν τον πλανήτη Γη, όπως το μεθάνιο, τα φθοριούχα αέρια και οι ουσίες που καταστρέφουν το όζον. Αν και υπάρχουν σε μικρότερους όγκους από το CO2 στην ατμόσφαιρα, μπορούν να έχουν σημαντική επίδραση της θέρμανσης και καλύπτονται από τη Συμφωνία του Παρισιού.

Δείτε τις πολιτικές της ΕΕ για τη μείωση των αερίων θερμοκηπίου που δεν εκπέμπουν CO2.