Απώλεια βιοποικιλότητας: που οφείλεται και γιατί μας αφορά;
Είδη φυτών και ζώων εξαφανίζονται ολοένα και ταχύτερα λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ποιες είναι οι αιτίες και γιατί είναι σημαντική η βιοποικιλότητα;
Η βιοποικιλότητα, ή πιο απλά η ποικιλία όλων των οργανισμών που ζουν στον πλανήτη μας, μειώνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, όπως οι αλλαγές στη χρήση της γης, η ρύπανση και η κλιματική αλλαγή.
Τον Μάιο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη νέα στρατηγική βιοποικιλότητας με ορίζοντα το 2030, κατόπιν έκκλησης του Κοινοβουλίου για αντιμετώπιση των βασικών παραγόντων απώλειας της βιοποικιλότητας και τη θέσπιση νομικά δεσμευτικών στόχων.
Κατά την ολομέλεια του Ιουνίου 2021, το Κοινοβούλιο υιοθέτησε τη θέση του σχετικά με την "Στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030: Επαναφορά της φύσης στη ζωή μας" για να διασφαλίσει την αποκατάσταση και επαρκή προστασία των οικοσυστημάτων του πλανήτη.
Τον Φεβρουάριο του 2024, οι ευρωβουλευτές υποστήριξαν έναν νέο νόμο για την αποκατάσταση της φύσης, ο οποίος αποτελεί μέρος των προσπαθειών της ΕΕ για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στην Ευρώπη. Αυτός ο νόμος δεσμεύει όλες τις χώρες της ΕΕ να εργαστούν για την αποκατάσταση των φυσικών οικοτόπων.
Τι είναι η βιοποικιλότητα;
Ως βιοποικιλότητα ορίζεται η ποικιλία των έμβιων όντων στον πλανήτη γη. Περιλαμβάνει τον αριθμό των ειδών, τη γενετική ποικιλότητα και την αλληλεπίδραση αυτών των μορφών ζωής μέσα σε σύνθετα οικοσυστήματα.
Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ που δημοσιεύτηκε το 2019, έως και ένα εκατομμύριο είδη πανίδας και χλωρίδας αναμένεται να απειληθούν με εξαφάνιση, από τα 8 εκατομμύρια που υπολογίζεται ότι υπάρχουν στον πλανήτη, πολλά εκ των οποίων εντός των επόμενων δεκαετιών. Ορισμένοι ερευνητές εκτιμούν μάλιστα ότι διανύουμε ήδη την έκτη μαζική εξαφάνιση των κυρίαρχων μορφών ζωής στην ιστορία της γης. Οι προγενέστερες μαζικές εξαφανίσεις εξάλειψαν μεταξύ του 60% και του 95% όλων των ειδών. Τα οικοσυστήματα χρειάζονται εκατομμύρια χρόνια για να επανέλθει η ζωή στα προηγούμενα επίπεδα ποικιλότητας.
Διαβάστε περισσότερα για τα απειλούμενα είδη στην Ευρώπη.
Γιατί είναι σημαντική η βιοποικιλότητα;
Τα υγιή οικοσυστήματα μας παρέχουν πολλά στοιχεία ζωτικής σημασίας που θεωρούμε δεδομένα. Τα φυτά μετατρέπουν την ενέργεια του ήλιου, καθιστώντας την διαθέσιμη σε άλλες μορφές ζωής. Τα βακτήρια και άλλοι ζωντανοί οργανισμοί διασπούν την οργανική ύλη σε θρεπτικά στοιχεία παρέχοντας στα φυτά υγιές έδαφος για να αναπτυχθούν. Οι επικονιαστές είναι απαραίτητοι στην αναπαραγωγή των φυτών, εξασφαλίζοντας παράλληλα την παραγωγή των τροφίμων μας. Τα φυτά και οι ωκεανοί αποτελούν σημαντικές δεξαμενές άνθρακα. Επίσης, ο κύκλος του νερού βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στους ζωντανούς οργανισμούς.
Με λίγα λόγια, η βιοποικιλότητα μας παρέχει καθαρό αέρα, φρέσκο νερό, έδαφος καλής ποιότητας και επιτρέπει την επικονίαση των καλλιεργειών μας. Μας βοηθά να καταπολεμήσουμε και να προσαρμοστούμε στην κλιματική αλλαγή, αλλά και να μειώσουμε τις δυσμενείς επιπτώσεις των φυσικών κινδύνων.
Δεδομένου ότι οι ζωντανοί οργανισμοί αλληλοεπιδρούν στα δυναμικά οικοσυστήματα, η εξαφάνιση ενός είδους μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην τροφική αλυσίδα. Είναι αδύνατο να γνωρίζουμε τις ακριβείς επιπτώσεις των μαζικών εξαφανίσεων για τον άνθρωπο, αλλά γνωρίζουμε ότιη ποικιλομορφία της φύσης μας επιτρέπει, προς το παρόν, να αναπτυχθούμε.
Οι κύριες αιτίες για την απώλεια της βιοποικιλότητας
- Αλλαγές στη χρήση γης (π.χ. αποψίλωση, εντατική μονοκαλλιέργεια, αστικοποίηση)
- Άμεση εκμετάλλευση όπως το κυνήγι και η υπεραλίευση
- Κλιματική αλλαγή
- Ρύπανση
Τι μέτρα προτείνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο;
Οι ευρωβουλευτές υποστήριξαν θερμά τους ευρωπαϊκούς στόχους προστασίας του 30% τουλάχιστον των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών της ΕΕ (δάση, υγροβιότοποι, τυρφώνες, λειμώνες και παράκτια οικοσυστήματα) αλλά και την πιο αυστηρή προστασία του ένα τρίτου τουλάχιστον αυτών των περιοχών, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου των πρωτογενών και των υπεραιωνόβιων δασών που σώζονται μέχρι σήμερα.
Θέλουν οι στόχοι αυτοί να είναι δεσμευτικοί και να εφαρμοστούν από τα κράτη μέλη σε εθνικό επίπεδο, σε συνεργασία με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές.
Τα μέλη του Κοινοβουλίου εξέφρασαν επίσης ανησυχίες για τη μείωση του πληθυσμού των επικονιαστών, κάνοντας έκκληση για επείγουσα αναθεώρηση της πρωτοβουλίας της ΕΕ για τους επικονιαστές.
Περισσότερες πληροφορίες για την πολιτική της ΕΕ για την διατήρηση της βιοποικιλότητας.