Werkloosheid verminderen: belangrijkste feiten en EU-maatregelen
Ontdek hoe de werkloosheid in Europa in de loop der jaren is veranderd en welke EU-maatregelen er zijn genomen om de uitdagingen op de EU-arbeidsmarkt aan te pakken.
Hoewel de omstandigheden op de arbeidsmarkt en de rechten van werknemers in de EU de afgelopen jaren aanzienlijk zijn verbeterd, blijft de bestrijding van werkloosheid een prioriteit voor de Europese Unie.
De EU werkt hard om de werkloosheid terug te dringen, bestaande banen te beschermen en nieuwe banen te creëren, kwetsbare groepen te ondersteunen en de sociale integratie te verbeteren. EU-initiatieven richten zich op:
- jongeren op de arbeidsmarkt helpen
- langdurige werkloosheid terugdringen
- de vaardigheden van werkzoekenden verbeteren
- de mobiliteit van werknemers in de EU vergemakkelijken.
De evolutie van werkloosheid in de EU
De crisis van 2008 duwde de werkloosheid in de EU naar een piek van 11,7% in april 2013. Aan het begin van de Covid-19-crisis was het werkloosheidscijfer gedaald tot 6,5% in maart 2020, maar op het hoogtepunt van de pandemie bereikte het 7,8% in augustus 2020.
In januari 2025 was het werkloosheidspercentage in de EU gedaald tot 5,8%, een lichte verbetering ten opzichte van het percentage van 6,1% in januari 2024 en januari 2023.
Hoewel de werkloosheidscijfers over het algemeen dalen, verschillen ze sterk tussen de EU-landen. In januari 2025 was de werkloosheid het hoogst in Spanje (10,4%) en Zweden (9,7%) en het laagst in Tsjechië en Polen (beide 2,6%). In België was het 5,8% en in Nederland 3,8%.
Europese Werkgelegenheidsstrategie
Hoewel de verantwoordelijkheid voor werkgelegenheids- en sociaal beleid voornamelijk bij de EU-landen zelf ligt, steunt de EU inspanningen om werkloosheid te verminderen en het scheppen van banen te bevorderen.
Volgens de zogenaamde horizontale sociale clausule in artikel 9 van het VWEU (Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie), moet de Unie rekening houden bij het bepalen en uitvoeren van al haar beleidsmaatregelen en activiteiten met als doelstelling een hoog niveau van werkgelegenheid te verstrekken.
De Europese Werkgelegenheidsstrategie (EWS) stelt gemeenschappelijke doelen en streefcijfers vast voor het werkgelegenheidsbeleid van de EU-landen.
De Commissie volgt en de strategie wordt geïmplementeerd via het Europees Semester, een jaarlijks mechanisme dat het economisch en werkgelegenheidsbeleid op Europees niveau coördineert.
Op basis van de vooruitgang van de EU-landen voor elke doelstelling, zorgt de Commissie zorgt voor specifieke aanbevelingen per land.
Het Europees Parlement levert regelmatig input voor de jaarlijkse coördinatie van het werkgelegenheidsbeleid in de EU. In maart 2025 riepen Europarlementariërs op tot meer investeringen in onderwijs en training om tekorten op de arbeidsmarkt aan te pakken en aandfacht op de ontwikkeling van vaardigheden van werknemers.
Belangrijkste uitdagingen op de arbeidsmarkt in de EU
Jeugdwerkloosheid annpakken
Terwijl jeugdwerkloosheid begin 2013 bijna 25% was, daalde dit tot 14,6% in januari 2025.
14,6%
Jeugdwerkloosheid in de EU, januari 2025
De EU probeert mogelijkheden voor jongeren te creëren om een baan te vinden. Zo heeft de EU onder andere de volgende maatregelen genomen om jeugdwerkloosheid tegen te gaan:
- De jongerengarantie - waarbij EU-landen zich inzetten om ervoor te zorgen dat alle jongeren onder de 30 jaar een kwalitatief aanbod van werk, voortgezet onderwijs, een traineeship of een stage ontvangen binnen vier maanden nadat zij het formele onderwijs hebben verlaten of werkloos zijn verklaard.
- Het Europees Solidariteitskorps stelt jongeren in staat om vrijwilligerswerk te doen en te werken aan solidariteitsgerelateerde projecten in heel Europa.
Langdurige werkloosheid aanpakken
Langdurige werkloosheid (personen die langer dan twaalf maanden werkloos zijn), is een belangrijke oorzaak van armoede. De langdurige werkloosheid in de EU is de afgelopen jaren gedaald van 5,4% in 2014 naar 2,1% in 2023.
Om mensen weer aan het werk te krijgen, hebben de EU-landen in 2016 aanbevelingen aangenomen die:
- langdurig werklozen aanmoedigen om zich te registeren bij een dienst voor arbeidsbemiddeling
- hun behoeftes indentificeren door middel van individuele diepgaande beoordelingen,
- het opstellen aanmoedigen van een op maat gemaakt plan (een arbeidsintegratieovereenkomst) om mensen die 18 maanden of langer werkloos zijn weer aan het werk te krijgen.
Verbetering van vaardigheden, het behouden van een baan en loopbaantransitie
De EU ondersteunt burgers om banen van goede kwaliteit te vinden en betere carrièrekeuzes te maken door hen hulp te bieden bij vaardigheden te verwerven en te verbeteren, kwalificaties beter vergelijkbaar te maken tussen de landen en informatie te verstrekken over welke vaardigheden belangrijk zijn voor welke baan.
De nieuwe vaardighedenagenda voor Europa, gelanceerd in 2016, bestaat uit 10 kernacties om de juiste training en ondersteuning beschikbaar te stellen voor burgers en om een aantal bestaande instrumenten te herzien, zoals het Europese Europass CV-formaat.
Als reactie op economische recessies en crises heeft de EU het belang benadrukt van regelingen om banen te beschermen. Ook heeft de EU het Fonds voor een rechtvaardige transitie (Just Transition Fund) opgericht om de overgang naar een koolstofarme economie te ondersteunen en de daarmee gerelateerde uitdagingen aan te pakken.
In maart 2025 riep het Parlement op tot een betere bescherming van de rechten van werknemers wanneer een bedrijf of organisatie een herstructurering ondergaat. Werknemers moeten hulp krijgen bij de overgang naar een nieuwe baan.
Kwetsbare groepen ondersteunen en gelijkheid bevorderen
Om werknemers met gezondheidsproblemen te behouden en opnieuw aan het werk te krijgen, heeft het Europees Parlement in 2018 een aantal maatregelen aangemoedigd waaraan EU-landen kunnen werken:
- het flexibeler maken van werkplekken door middel van programma's voor het ontwikkelen van vaardigheden
- zorgen voor flexibele arbeidsomstandigheden
- ondersteuning bieden aan werknemers, inclusief coaching en psychische hulp
In januari 2025 bedroeg de werkloosheid bij vrouwen in de EU 6,0%, iets meer dan bij mannen (5,6%).
De EU streeft naar gelijke kansen voor mannen en vrouwen en meer vrouwen op de arbeidsmarkt. In 2019 werden nieuwe EU-wijde regels voor familie- of zorgverlofen beter aanpasbare arbeidsomstandigheden goedgekeurd.
6%
Werkloosheidspercentage van vrouwen in de EU, januari 2025
Bevordering van de mobiliteit van werknemers
Werkloosheid kan ook aangepakt worden door de verbetering van de mobiliteit van werknemers. De EU heeft een reeks gemeenschappelijke regels ingevoerd om de sociale burgerrechten te beschermen wanneer mensen zich binnen Europa verplaatsen, waaronder bijvoorbeeld regels betreffende werkloosheid, ziekte, moeder- en vaderschap en gezinsbijslagen.
- De Europese Arbeidsautoriteit wil de samenwerking tussen EU-landen verbeteren en helpen zorgen voor een eerlijke en eenvoudige toepassing van EU-regels over arbeidsmobiliteit en coördinatie van sociale zekerheid.
- Regels voor detachering van werknemers (wanneer een werknemer door zijn werkgever wordt uitgezonden om tijdelijk een dienst te verrichten in een andere EU-lidstaat) leggen het beginsel vast voor het principe van hetzelfde loon voor hetzelfde werk op dezelfde werkplek.
- Het Europees Netwerk van Banen (EURES) vergemakkelijkt ook de mobiliteit door werkgevers en (vooral jonge) werkzoekenden informatie en vacatures te geven voor het vinden van werk, stages of leercontracten in heel Europa.
Financiering om werkloosheid aan te pakken
Het Europees Sociaal Fonds
Het Europees Sociaal Fonds (ESF+) is het belangrijkste instrument van Europa om te zorgen voor eerlijkere kansen op het werk voor iedereen die in de EU woont. Met een budget van 142,7 miljard euro voor 2021-2027, is het gericht op onderwijs, opleiding en levenslang leren, evenals gelijke toegang tot hoogwaardige werkgelegenheid, sociale inclusie en armoedebestrijding.
€142,7 miljard
Begroting van het Europees Sociaal Fonds Plus voor 2021-2027
Het Europees Parlement stelt voor om de financiering van de volgende EU-begroting voor de lange termijn te verhogen (2021-2027). Daarbij ligt een primaire focus op onderwijs, werkgelegenheid en sociale inclusie. De nieuwe versie van het fonds, het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF +), zou de kwaliteit van het werk verhogen, het voor mensen gemakkelijker maken om in een ander deel van de EU werk te vinden, het onderwijs verbeteren, en sociale insluiting en gezondheid bevorderen.
Het fonds werd in de periode 2021-2027 uitgebreid met andere initiatieven:
- Het EU-programma voor werkgelegenheid en sociale innovatie (EaSI) is bedoeld om het werkgelegenheids- en sociaal beleid te moderniseren, voor de bevordering van de toegang tot financiering voor sociale ondernemingen of kwetsbare personen die een micro-onderneming willen opzetten en om de arbeidsmobiliteit via het EURES-netwerk te verbeteren.
- Het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen (FEAD) ondersteunt initiatieven van EU-landen om voedsel, materiële hulp en sociale inclusie te bieden aan de meest behoeftigen om hen uit de armoede te helpen.
- Het jongerenwerkgelegenheidsinitiatief (YEI) - het ondersteunt de implementatie van de jongerengarantie.
In maart 2025 riep het Parlement op tot een sterk en autonoom fonds om sociaal beleid te ondersteunen in de volgende EU-langetermijnbegroting.
Het Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering
Het Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering (EFG) ondersteunt werknemers die hun baan verliezen als gevolg van globalisering (bedrijven mogen hun productie naar derde landen staken of verplaatsen), of door de economische en financiële crisis. De ondersteuning omvat het vinden van nieuw werk of hulp bij het opzetten van een eigen bedrijf.
Het Europees Investeringsfonds (EIF)
Het Europees Investeringsfonds (EIF) helpt kleine bedrijven toegang te krijgen tot financiering voor hun ontwikkeling. Op die manier helpt het banen te creëren.
