Europese datastrategie: waar pleit het Parlement voor?

Lees hoe de EP-leden de EU-regels voor het delen van niet-persoonsgebonden gegevens vormgeven om innovatie en de economie te stimuleren en tegelijkertijd de privacy te beschermen.

Wereldwijd netwerk en gegevensuitwisseling in heel Europa
©AdobeStock/Sdecoret

De digitale transformatie van de EU heeft gevolgen voor alle aspecten van de samenleving en de economie. Daarbij spelen gegevens een centrale rol. Deze digitale transformatie is nodig voor de ontwikkeling van artificiële intelligentie, een prioriteit van de EU, en biedt veel mogelijkheden voor innovatie en groei, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid en groene technologie.

In reactie op de Europese datastrategie van de Commissie pleitte het Europees Parlement in een rapport dat is aangenomen op 25 maart 2021 voor wetgeving waarbij de mens centraal staat en die is gebaseerd op de Europese waarden van privacy en transparantie. Met deze wetgeving kunnen Europese bedrijven en burgers profiteren van het potentieel van industriële en openbare gegevens in de EU.

Het Parlement verwacht dat de aanbevelingen in aanmerking zullen worden genomen in de nieuwe gegevenswet die de Commissie in 2022 zal presenteren.

De voordelen van een EU-data-economie

De EP-leden hebben gemerkt dat er behoefte is aan doeltreffende gegevenswetgeving ter ondersteuning van onderzoek en innovatie. Er zijn al enorme hoeveelheden hoogwaardige gegevens in de EU, met name niet-persoonsgebonden, industriële, openbare en commerciële gegevens, en het volledige potentieel van deze gegevens moet nog worden onderzocht. In de komende jaren zullen er nog veel meer gegevens worden gegenereerd.

De gegevenswetgeving zou helpen dit potentieel te benutten en gegevens beschikbaar zal maken voor onderzoekers en Europese bedrijven, waaronder kmo’s.

Het mogelijk maken van gegevensstromen tussen sectoren en landen zal Europese bedrijven van elke omvang in de EU en wereldwijd helpen innoveren en groeien. Ook zal dit de EU helpen om leider op het gebied van de data-economie te worden.

De mondiale concurrenten van Europa, zoals de VS en China, innoveren snel en brengen hun manier van toegang tot en gebruik van gegevens in de praktijk. Om leider in de wereldwijde data-economie te worden, moet de EU een Europese manier vinden om haar potentieel te benutten en normen vast te stellen.

Regels voor privacybescherming, transparantie en grondrechten

Het Europees Parlement dringt aan dat regels gebaseerd moeten zijn op de EU-waarden van privacy, transparantie en respect voor de grondrechten. De vrije uitwisseling van gegevens moet beperkt blijven tot niet-persoonsgebonden gegevens of onomkeerbaar geanonimiseerde gegevens. Individuen moeten de volledige controle hebben over hun gegevens en moeten worden beschermd door de EU-regels inzake de bescherming van persoonsgegevens, met name de algemene verordening gegevensbescherming.

Het rapport van het Europees Parlement heeft de Commissie en de lidstaten verzocht om samen met andere landen te werken aan mondiale normen die de waarden en beginselen van de EU bevorderen en er tegelijkertijd voor zorgen dat de markt van de Unie concurrerend blijft.

Europese dataruimtes en een infrastructuur voor big data

De leden van het Europees Parlement hebben gepleit voor het vrije verkeer van gegevens als leidend beginsel en hebben er bij de Commissie en lidstaten op aangedrongen om sectorale dataruimtes tot stand te brengen die het mogelijk zullen maken om gegevens te delen volgens gemeenschappelijke richtsnoeren, wettelijke voorschriften en protocollen.

Aangezien het succes van de datastrategie grotendeels afhangt van de infrastructuur voor informatie- en communicatietechnologie, hebben de EP-leden gepleit voor een snellere ontwikkeling van technologie in de EU, zoals technologie op het gebied van cyberbeveiliging, optische vezels, 5G en 6G. Ook zijn zij het eens met voorstellen om de rol van Europa op het gebied van supercomputing en kwantumcomputing te bevorderen. Zij hebben ervoor gewaarschuwd dat de digitale kloof tussen regio’s moet worden aangepakt om gelijke kansen te waarborgen.

De ecologische voetafdruk van big data

Hoewel gegevens kunnen bijdragen aan de ondersteuning van groene technologie en het doel van de EU om uiterlijk in 2050 klimaatneutraal te worden, is de digitale sector verantwoordelijk voor meer dan 2 % van de wereldwijde broeikasgasemissies. Volgens de leden van het Europees Parlement moet er bij de groei van de digitale sector aandacht worden besteed aan het verkleinen van de koolstofvoetafdruk en het verminderen van e-afval.

EU-wetgeving inzake gegevensuitwisseling

In februari 2020 presenteerde de Commissie een Europese datastrategie as deel van haar digitale strategie. De strategie en een witboek met beleidsvoorstellen over kunstmatige intelligentie werden de eerste fundamenten van de digitale strategie van de Commissie.

Om gegevensuitwisseling in de EU te stimuleren, hebben het Parlement en de Raad ook de Datagovernanceverordening goedgekeurd in 2022, als onderdeel van de datastrategie. Het doel hiervan is meer gegevens beschikbaar te maken voor bedrijven en start-ups om innovatie te stimuleren. De wet is sinds september 2023 van toepassing.

Daarop voortbouwend hebben het Parlement en de EU-lidstaten aan de gegevenswet gewerkt, die het voor bedrijven gemakkelijker maken om toegang te krijgen tot grote hoeveelheden kwalitatieve industriële gegevens. De gegevenswet is in januari 2024 in werking getreden en wordt van kracht op 12 september 2025, zodat de sector de tijd heeft om zich aan te passen.