De oorzaken van ontbossing en hoe de EU deze aanpakt
Ontdek de oorzaken van ontbossing en hoe de nieuwe EU-wetgeving de invoer beperkt van goederen die op ontbost land worden geproduceerd.
Het tempo waarin wereldwijd bossen verloren gaan, is alarmerend. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) is tussen 1990 en 2020 420 miljoen hectare bos verloren gegaan door ontbossing, een gebied met de omvang van de EU.
Ontbossing is de vernietiging van bossen zodat het land voor andere doeleinden kan worden gebruikt. Bosdegradatie is een meer geleidelijk proces in verband met niet-duurzame oogst die leidt tot het verlies van het vermogen van bossen om essentiële functies, zoals hout of biodiversiteit, te vervullen.
Deze processen vinden vooral plaats in de drie grote bosgebieden van het Amazonegebied (Zuid-Amerika), Congo (Centraal-Afrika) en Zuidoost-Azië. Het tegenovergestelde proces vindt plaats in de EU, waar de bossen tussen 2000 en 2021 met 5,3% zijn toegenomen.
Hoewel bossen 31% van het wereldwijde landoppervlak bedekken, huisvesten zij het grootste deel van de biodiversiteit op aarde. Ze werken ook als koolstofputten, absorberen CO2 uit de atmosfeer en vormen een onmisbare bron van inkomsten voor ongeveer 25% van de wereldbevolking, waarbij een groot deel van het land traditioneel wordt bewoond door inheemse volkeren.
Wat zijn de oorzaken van ontbossing en de aantasting van bossen?
Ontbossing en de aantasting van bossen zijn hoofdzakelijk het gevolg van menselijke activiteiten en treft mensen over de hele wereld.
Industriële landbouw
Landbouw is de belangrijkste oorzaak van ontbossing in alle regio's behalve Europa.
De omzetting van bossen in akkerland is de belangrijkste oorzaak van bosverlies. Volgens de FAO veroorzaakt dit minstens 50% van de wereldwijde ontbossing, voornamelijk voor de productie van palmolie en soja.
Veeteelt en begrazing zijn verantwoordelijk voor bijna 40% van de wereldwijde ontbossing.
In Europa wordt ongeveer 15% van de ontbossing omgezet in akkerland en wordt 20% veroorzaakt door het grazen van vee.
Verstedelijking
De ontwikkeling van steden en infrastructuur, waaronder bouwwerkzaamheden en de uitbreiding van wegen, is met iets meer dan 6% van het totaal de derde oorzaak van de wereldwijde ontbossing. Het is echter de belangrijkste oorzaak van ontbossing in Europa.
Overexploitatie van houtvoorraden
Andere schadelijke menselijke activiteiten zijn overexploitatie van hout, ook voor brandstof, en illegale of niet-duurzame houtwinning.
Klimaatverandering
Klimaatverandering is zowel een oorzaak als een gevolg van ontbossing en aantasting van bossen. De extreme gebeurtenissen die erdoor worden veroorzaakt, zoals branden, droogtes en overstromingen, tasten de bossen aan. Bosverlies is op zijn beurt schadelijk voor het klimaat, aangezien bossen een belangrijke rol spelen bij het leveren van schone lucht, het reguleren van de watercyclus, het opvangen van CO2, het voorkomen van biodiversiteitsverlies en bodemerosie.
Het verbruik in de EU van goederen die op ontboste grond zijn geproduceerd
Veel van de tropische bossen die voor landbouwdoeleinden worden gebruikt, worden gebruikt voor de productie van wereldwijd verhandelde goederen. . . De consumptie in de EU is goed voor ongeveer 10% van de wereldwijde ontbossing, vooral palmolie en soja, die samen goed zijn voor meer dan twee derde.
Volgens de impactstudie van de Europese Commissie zijn dit de belangrijkste producten die de EU uit ontboste gebieden invoert:
- Palmolie 34%
- Soja 32,8%
- Hout 8,6%
- Cacao 7,5%
- Koffie 7%
- Rubber 3,4%
- Maïs 1,6%
De nieuwe EU-regelgeving inzake producten die zonder ontbossing zijn geproduceerd
Ontbossing en de aantasting van bossen hebben gevolgen voor de milieudoelstellingen van de EU, zoals de bestrijding van klimaatverandering en biodiversiteitsverlies, maar ook voor mensenrechten, vrede en veiligheid. Daarom streeft de EU ernaar het wereldwijde verlies aan bossen tegen te gaan.
In juli 2021 presenteerde de Commissie de nieuwe 2030 EU-bosbouwstrategie, die tot doel heeft de kwantiteit en kwaliteit van de bossen in de EU te vergroten en hun rol als koolstofputten te bevorderen.
In april 2023 heeft het Parlement nieuwe regels goedgekeurd die bedrijven verplichten na te gaan of op de Europese markt verkochte producten niet hebben bijgedragen tot ontbossing of aantasting van bossen waar ook ter wereld.
De regels zouden oorspronkelijk vanaf 30 december 2024 van toepassing zijn, maar in november 2024 stemde het Parlement ervoor om de toepassing met een jaar uit te stellen. Grote bedrijven zouden nu op 30 december 2025 moeten beginnen met de naleving, terwijl micro- en kleine bedrijven tot 30 juni 2026 de tijd zouden hebben om de regels in te voeren.
Wat valt er onder de nieuwe wet?
Het is van toepassing op producten zoals: palmolie, soja, cacao, koffie, vee en hout, alsook afgeleide producten zoals rundvlees, leer en drukwerk, meubels, cosmetica en chocolade.
Bedrijven zullen ook moeten controleren of deze producten voldoen aan de normen inzake mensenrechten en of de rechten van inheemse volkeren worden gerespecteerd.
Het Parlement heeft de definitie van de aantasting van bossen uitgebreid tot de transformatie van oerbossen of natuurlijk regenererende bossen in plantagebossen of andere beboste gebieden.
Sancties
Volgens de EU-ontbossingswet worden landen geclassificeerd in landen met een laag, normaal of hoog risico. Bedrijven kunnen vereenvoudigde controles uitvoeren op producten uit landen met een lager risico.
Het Parlement heeft in november 2024 voorgesteld een nieuwe categorie landen in te voeren die “geen risico” vormen, gedefinieerd als landen met een stabiel of toenemend bosoppervlak. De vereisten voor producten uit dergelijke landen zullen minder streng zijn.
Als bedrijven de controles niet uitvoeren, kunnen zij een boete krijgen die kan oplopen tot 4% van hun totale jaaromzet in de EU.
Over de aanpassing van de regels moet overeenstemming worden bereikt tussen het Parlement en de Raad.
Lees meer over wat EP-leden doen voor bossen:
