Desinformatie herkennen: Zes gebruikte tactieken om ons te misleiden
Ontdek de verschillende tactieken van informatiemanipulatie, desinformatie en nepnieuws met deze zes video's.
Desinformatie kan de democratie in stilte ondermijnen en het vertrouwen in verkiezingen, instellingen, openbare discussies en medeburgers aantasten.
De video's hieronder verkennen zes desinformatietechnieken, de gevaren die ze met zich meebrengen en praktische stappen om manipulatie te voorkomen.
Inspelen op emoties
Manipulators gebruiken emotioneel geladen inhoud die woede of angst oproept om mensen geïnteresseerd te krijgen, omdat dit overtuigender is dan droge feiten.
Door dergelijke inhoud zijn we minder defensief, waardoor we geneigd zijn om te klikken, commentaar te geven of te delen zonder na te denken.
Wat kun je doen? Trek wat je online leest in twijfel, zoals je dat ook in het echt zou doen - pauzeer, controleer de feiten en weersta impulsieve reacties op emotionele triggers.
Polarisatie
Polarisatie is een tactiek die de meest extreme standpunten vergroot, en matige of genuanceerde meningen onderdrukt.
Het doel is om verdeeldheid te zaaien, van medeburgers vijanden te maken en, in extreme gevallen, fysieke conflicten uit te lokken.
Om dit te bestrijden, kun je debatten die gedomineerd worden door agressieve extremen in twijfel trekken, en reageren door met een open geest op zoek te gaan naar dialoog en raakvlakken.
Overspoelen van de informatieruimte
Het doel van de desinformatie-tactiek “overspoelen” is om mensen te overspoelen met tegenstrijdige versies van een verhaal.
Deze tegenstrijdige versies willen ervoor zorgen dat mensen afhaken of helemaal stoppen met het zoeken naar feiten vanwege hun verwarring en twijfel. Dit kan het vertrouwen in de media en democratische instellingen aantasten en leiden tot onverschilligheid en afwijzing van de objectieve werkelijkheid.
Om dit te bestrijden kun je vertrouwen op kwalitatief hoogwaardige bronnen, waarvan de feiten zijn gecontroleerd, en prioriteit geven aan het ontvangen van de juiste informatie in plaats van snelle informatie.
Profiteren van de bevestigingsbias
We hebben de neiging om informatie te vertrouwen die overeenkomt met onze overtuigingen, een fenomeen dat bekend staat als ''confirmation bias'' of 'bevestigingsvooroordeel'.
Verspreiders van desinformatie gebruiken dit om een bepaald publiek aan te spreken op hun reeds bestaande opvattingen.
Om manipulatie te voorkomen, moet je nadenken over je persoonlijke blinde vlekken, even stilstaan om informatie die bevestigend overkomt kritisch te evalueren en te verifiëren voordat je het met anderen deelt.
Context manipuleren
Bij desinformatie gaat het vaak om het presenteren van echte feiten, foto's of uitspraken die uit hun context zijn gerukt om te misleiden, in plaats van volledig valse verhalen te verzinnen. De feiten kunnen geloofwaardig lijken, maar op een misleidende manier worden gebruikt.
Bijvoorbeeld: een oude foto kan gebruikt worden alsof het een actuele foto is, een uitspraak kan verkeerd worden weergegeven of de mening van één persoon kan worden toegeschreven aan een hele groep.
Om te voorkomen dat je in de val trapt, moet je nadenken over de context van een uitspraak of afbeelding, controleren op tegenstrijdigheden, dubbelchecken met officiële bronnen en ervoor zorgen dat de boodschap de hele groep weerspiegelt, niet slechts één lid.
Kritische stemmen aanvallen en tot zwijgen brengen
Tot de tactieken om mensen monddood te maken behoren het overspoelen van sociale media met persoonlijke aanvallen, het gebruik van AI-trollen of deepfakes om individuen te intimideren, lastig te vallen of verkeerd voor te stellen, met als doel zelfcensuur af te dwingen en afwijkende meningen te onderdrukken.
Om dit tegen te gaan, moet je mensen steunen die het doelwit zijn, niet betrokken raken bij persoonlijke aanvallen, aandringen op respectvolle meningsverschillen en haatzaaiende taal en bedreigingen melden aan het platform in kwestie.
