Strefa Schengen: rozszerzenie europejskiego obszaru bez granic
Do Schengen, czyli obszaru, wewnątrz którego można podróżować bez paszportu, należy 29 państw. Dowiedz się, które kraje są członkami i który kraj kandyduje.
Swobodny przepływ osób - prawo do życia, nauki, pracy i emerytury w dowolnym miejscu w UE - jest prawdopodobnie najbardziej namacalnym osiągnięciem integracji europejskiej. Dzięki utworzeniu strefy Schengen w 1995 roku na granicach wewnętrznych UE całkowicie zniesiono kontrole.
Obecnie strefa Schengen obejmuje większość państw UE: z wyjątkiem Irlandii, która utrzymuje w mocy klauzulę opt-out i zarządza własną wspólną strefą podróżowania razem z Wielką Brytanią, a także Cypru, który jest w trakcie procesu oceny gotowości do przyłączenia się do strefy.
Do strefy należą również cztery kraje spoza UE - Islandia, Norwegia, Szwajcaria i Liechtenstein.
Rozszerzenie strefy Schengen
10 listopada 2022 r. Parlament poparł przystąpienie Chorwacji do strefy Schengen przed końcem 2022 roku. 1 stycznia 2023 r. Chorwacja przystąpiła do strefy Schengen.
W lipcu 2023 r. Parlament wezwał Radę do zatwierdzenia przystąpienia Rumunii i Bułgarii do strefy Schengen do końca tamtego roku. W rezolucji podkreślono, że oba kraje spełniły już warunki niezbędne do dołączenia do strefy.
Kontrole na wewnętrznych unijnych granicach powietrznych i morskich zostały zniesione dla tych krajów 31 marca 2024 roku. Kontrole na granicach lądowych zostały zniesione z dniem 1 stycznia 2025 r.
Warunki przystąpienia do strefy Schengen
- Kraj musi wziąć odpowiedzialność za kontrolę granic zewnętrznych UE.
- Państwo musi stosować wspólne przepisy dotyczące Schengen, takie jak kontrola graniczna na lądzie, morzu i w powietrzu oraz wydawanie wiz jednolitych Schengen.
- Aby zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa w strefie Schengen, kraj musi współpracować z organami ścigania w innych krajach strefy Schengen.
- Państwo musi ustanowić połączenie z Systemem Informacyjnym Schengen (SIS) i korzystać z niego.
Tymczasowe kontrole graniczne
W strefie Schengen każdego roku odbywa się ponad 1,25 miliarda podróży. Chociaż w strefie Schengen zniesiono kontrole na granicach wewnętrznych, państwa zachowały prawo do przywrócenia tymczasowych kontroli w przypadku poważnych zagrożeń dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego.
Od 2015 r., w związku z kryzysem migracyjnym, a także wzrostem zagrożeń terrorystycznych, szereg państw strefy Schengen przywróciło takie kontrole, a nawet przedłużało je przy wielu okazjach. Podczas pandemii Covid-19, wiele krajów UE przywróciło kontrole graniczne, aby powstrzymać rozprzestrzenianie się wirusa.
W grudniu 2021 r. Komisja Europejska zaproponowała aktualizację przepisów regulujących strefę Schengen, aby zapewnić, że przywrócenie kontroli na granicach wewnętrznych jest stosowane jako środkek ostateczny. Nowe przepisy mają też wspierać stosowanie alternatywnych środków, takich jak ukierunkowane kontrole policyjne i wzmocniona współpraca policyjna.
Posłowie i posłanki do PE kilkakrotnie sprzeciwiali się częstemu przywracaniu kontroli, ponieważ utrudnia to swobodny przepływ osób w UE.
Parlament uzgodnił z radą Radą aktualizację przepisów strefy Schengen w lutym 2024 r., ustanawiającą jasne limity czasowe dla kontroli na granicach wewnętrznych. Zmienione przepisy wymagają, aby organy krajowe przeprowadziły oceny ryzyka przed podjęciem decyzji o ponownym wprowadzeniu kontroli oraz nadają Komisji Europejskiej silniejszą rolę nadzorczą.
Parlament przyjął porozumienie w kwietniu 2024 r., a Rada w maju 2024 roku. Zaktualizowane przepisy weszły w życie w lipcu 2024 r.
Ten artykuł został pierwotnie opublikowany w lutym 2018 r.; od tego czasu był kilkakrotnie aktualizowany. Najnowsza aktualizacja: styczeń 2025 roku.
