Zrównoważone zarządzanie odpadami: działania UE

Zapoznaj się z infografiką, aby dowiedzieć się, jak zarządza się odpadami w Unii Europejskiej oraz jakie środki podejmuje UE, aby zapewnić, że jest to przyjazne dla środowiska.

Zdjęcie przedstawiające mężczyznę wyrzucającego czarny worek na śmieci do dużego plastikowego zielonego pojemnika na śmieci.
Jak wygląda zarządzanie odpadami w Unii Europejskiej?

2,1 miliarda ton - tyle odpadów wytwarza się każdego roku w UE. Ilość odpadów i sposób gospodarowania nimi znacznie się różnią w poszczególnych krajach UE, ale nastąpiła zmiana w kierunku zwiększenia recyklingu i zmniejszenia składowania.

Aby ograniczyć ilość odpadów i ich wpływ na środowisko, UE przyjęła ambitne cele w zakresie ich recyklingu i składowania oraz pracuje nad przepisami w sprawie odpadów opakowaniowych. Celem jest wspieranie przejścia na bardziej zrównoważony model, czyli gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Praktyki gospodarowania odpadami w UE

Kraje UE różnie podchodzą do gospodarowania odpadami.

UE chce w jak największym stopniu wspierać zapobieganie powstawaniu odpadów i ponowne wykorzystanie produktów. Jeśli to nie jest możliwe, preferowany jest recykling (w tym kompostowanie), a następnie wykorzystanie odpadów do produkcji energii. Najbardziej szkodliwą opcją dla środowiska i zdrowia ludzi jest składowanie odpadów, np. na składowiskach, choć jest to też jedna z najtańszych opcji.

Mimo że ilość wytwarzanych odpadów na mieszkańca wzrosła, poprawił się sposób, w jaki nimi gospodarujemy - wzrósł recykling i kompostowanie, a zmniejszyło się składowanie.

60%

codziennych odpadów zbieranych i przetwarzanych przez gminy, które muszą zostać ponownie wykorzystane do 2030 r., zgodnie z celami UE

Zgodnie z unijną dyrektywą w sprawie składowania odpadów, do 2035 r. kraje UE muszą ograniczyć ilość odpadów komunalnych wysyłanych na składowiska do 10% lub mniej ogółu wytwarzanych odpadów komunalnych.

Wywóz odpadów poza UE

Infografika przedstawiająca główne miejsca przeznaczenia odpadów z Unii Europejskiej. Turcja  jest najpopularniejszym kierunkiem docelowym - w 2022 r. przewieziono do tego kraju 12,4 mln ton odpadów z UE.
Turcja jest najpopularniejszym kierunkiem docelowym odpadów z UE - w 2022 r. przewieziono do tego kraju 12,4 mln ton odpadów z UE.

Kraje UE wywożą również część swoich odpadów. W 2022 r. wywóz odpadów z UE do krajów spoza UE wyniósł 32,1 mln ton. To wzrost o 3% w prównaniu z 2021 rokiem.

Większość odpadów wywożonych poza UE (55%) to złom metali żelaznych (żelaza i stali), który w większości trafia do Turcji. UE wyeksportowała również dużo odpadów papierowych (15% odpadów wywożonych poza UE) - tu głównym odbiorcą były Indie.

W 2022 r. najwięcej odpadów z UE wysłano do Turcji - 39%, czyli 12,4 mln ton, następnie do Indii (3,5 mln ton), Wielkiej Brytanii (2 mln ton), Szwajcarii (1,6 mln ton) i Norwegii (1,6 mln ton).

UE chce przeciwdziałać nielegalnemu wywozowi odpadów i zapewnić, że kraje docelowe gospodarują odpadami w sposób przyjazny dla środowiska. W lutym 2024 r. Parlament zatwierdził bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące transportu odpadów do krajów trzecich. Przepisy zakażą eksportu odpadów tworzyw sztucznych do krajów spoza OECD i wprowadzą bardziej rygorystyczne warunki eksportu do krajów OECD. Wysyłka odpadów do innego kraju UE będzie możliwa jedynie w wyjątkowych sytuacjach.

Działania Parlamentu w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym

W październiku 2022 r. Parlament zatwierdził zmianę przepisów dotyczących trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO) dla zmniejszenia ilości niebezpiecznych chemikaliów w odpadach i procesach produkcyjnych. Nowe przepisy wprowadzą bardziej rygorystyczne limity, zabronią niektórych chemikaliów i zapobiegną recyklingowi zanieczyszczeń.

W lutym 2021 r. posłowie do PE zagłosowali nad nowym planem działania UE dot. gospodarki o obiegu zamkniętym, domagając się podjęcia dodatkowych środków w celu osiągnięcia gospodarki neutralnej pod względem emisji dwutlenku węgla, zrównoważonej środowiskowo, wolnej od toksyn i o całkowicie zamkniętym obiegu do 2050 r., w tym bardziej rygorystycznych przepisów dotyczących recyklingu oraz ustanowienia wiążących celów do 2030 r. w zakresie wykorzystania i konsumpcji materiałów.

W listopadzie 2023 r. Parlament przyjął swoje stanowisko ws. zmiany unijnych przepisów dotyczących opakowań i odpadów opakowaniowych. Posłowie i posłanki chcą zakazać sprzedaży bardzo lekkich plastikowych toreb na zakupy, wyznaczyć konkretne cele w zakresie redukcji odpadów opakowaniowuch z tworzyw sztucznych, zachęcać do możliwości ponownego użycia i ponownego napełniania oraz zakazać stosowania trwałych substancji zanieczyszczających w opakowaniach żywności.