Recykling odpadów z tworzyw sztucznych w UE: fakty i liczby
Choć kraje UE poddają recyklingowi coraz więcej odpadów z tworzyw sztucznych, ilość odpadów nadal rośnie. Dowiedz się więcej z naszej infografiki.
W 2021 r. każda osoba mieszkająca w UE wytworzyła średnio 36,1 kg odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych. Ilość odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych wytworzonych na mieszkańca wzrosła o ok. 29% (czyli o 8,1 kg na osobę) w latach 2010-2021.
Całkowita ilość odpadów z tworzyw sztucznych wytworzonych w UE w 2021 r. wyniosła 16,13 milionów ton. Ok. 6,56 miliona ton odpadów z tworzyw sztucznych zostało poddanych recyklingowi.
UE podjęła działania dla ograniczenia ilości odpadów z tworzyw sztucznych. Ale co się dzieje z odpadami, które powstają pomimo i tak? Jak można zwiększyć poziom recyklingu odpadów z tworzyw sztucznych?
Przetwarzanie odpadów z tworzyw sztucznych w Europie
W Europie najczęściej stosowanym sposobem utylizacji odpadów z tworzyw sztucznych jest odzyskiwanie energii, czyli przetwarzanie odpadów z tworzyw sztucznych w ciepło użytkowe, energię elektryczną lub paliwo poprzez spalanie lub inne procesy. Recykling jest drugim najczęstszym sposobem przetwarzania odpadów z tworzyw sztucznych.
Połowę tworzyw sztucznych zebranych w celu recyklingu wywozi się do krajów spoza UE. Przyczyny wywozu to m.in. brak zdolności, technologii lub zasobów finansowych potrzebnych do przetwarzania odpadów na miejscu. Eksport wszystkich typów odpadów z UE do krajów spoza UE w 2021 r. wyniósł 33 mln ton. Większość odpadów stanowią złom metali żelaznych i nieżelaznych oraz odpady papierowe, plastikowe, tekstylnych i szklane. Trafiają głównie do Turcji, Indii i Egiptu.
W przeszłości znaczna część wywożonych odpadów z tworzyw sztucznych była wysyłana do Chin, jednak ograniczenia importu odpadów z tworzyw sztucznych w Chinach prawdopodobnie zmniejszy ich wywóz z UE. Stwarza to ryzyko zwiększonego spalania i składowania odpadów z tworzyw sztucznych w Europie. Tymczasem UE stara się znaleźć zrównoważone i przyjazne dla klimatu sposoby gospodarowania odpadami z tworzyw sztucznych.
Stosunkowo niski poziom recyklingu tworzyw sztucznych w UE oznacza duże straty dla gospodarki i środowiska. Szacuje się, że dla gospodarki strata wartości opakowań z tworzyw sztucznych po krótkim okresie pierwszego wykorzystania wynosi 95%.
Ok. 22 milionów ton plastiku trafiło do gleb, rzek i oceanów w 2019 r., a przewiduje się, że przedostawanie się plastiku do środowiska wzrośnie dwukrotnie do 2060 roku.
W 2019 r. tworzywa sztuczne wygenerowały 1,8 mld ton gazów cieplarnianych (ang. GHG), czyli 3,4% globalnych emisji. 90% tych emisji pochodziło z produkcji tworzyw sztucznych i ich przetwarzania z paliw kopalnych. Do 2060 r. emisje z cyklu życia tworzyw sztucznych mają wzrosnąć ponad dwukrotnie, osiągając poziom 4,3 mld ton emisji gazów cieplarnianych.
Problemy z recyklingiem tworzyw sztucznych
Główne problemy utrudniające recykling tworzyw sztucznych to jakość i cena produktu pochodzącego z recyklingu w porównaniu z ich pierwotnym odpowiednikiem. Przetwórcy tworzyw sztucznych potrzebują dużych ilości tworzyw pochodzących z recyklingu i wyprodukowanych według ściśle kontrolowanych specyfikacji i po konkurencyjnej cenie.
Jednak tworzywa sztuczne dają się łatwo dostosować do potrzeb (funkcjonalnych lub estetycznych) każdego producenta, w związku z czym rozmaitość surowców komplikuje proces recyklingu, co zwiększa jego koszt i wpływa na jakość produktu końcowego. W rezultacie popyt na tworzywa sztuczne pochodzące z recyklingu gwałtownie rośnie.
Rozwiązania w celu zwiększenia poziomu recyklingu tworzyw sztucznych
W czerwcu 2019 r. UE przyjęła nowe przepisy w sprawie problemu odpadów morskich z tworzyw sztucznych, zawierające cel, aby do 2025 r. 25% tworzyw sztucznych w plastikowych butelkach pochodziło z recycklingu, a 30% do 2030 roku.
W listopadzie 2022 r. Komisja Europejska zaproponowała nowe unijne przepisy dotyczące opakowań. Parlament i Rada osiągnęły porozumienie, a posłowie i posłanki do PE zatwierdzili je w kwietniu 2024 roku. Przepisy wymagają, aby do 2030 r. kraje UE zmniejszyły całkowitą ilość odpadów opakowaniowych na mieszkańca o 5% w porównaniu z 2018 r.; o 10% do 2035 r. i o 15% do 2040 r.
Istnieją również szczegółowe przepisy dotyczące redukcji odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych. Niektóre plastikowe opakowania jednorazowego użytku zostaną zakazane od 1 stycznia 2030 roku. Do 2029 r. 90% jednorazowych plastikowych i metalowych pojemników na napoje (o pojemności do trzech litrów) będzie musiało być zbieranych oddzielnie.
W ramach Zielonego Ładu 55% plastikowych odpadów opakowaniowych powinno zostać poddanych recyklingowi do 2030 roku. Oznaczałoby to lepsze projektowanie pod kątem zdolności recyklingu, ale posłowie uważają, że potrzebne są również środki stymulujące rynek tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu.
Środki te mogłyby obejmować:
- tworzenie norm jakości wtórnych tworzyw sztucznych;
- zachęcanie do certyfikacji w celu zwiększenia zaufania przemysłu i konsumentów;
- wprowadzenie obowiązkowych zasad dotyczących minimalnej zawartości materiałów pochodzących z recyklingu w niektórych produktach;
- zachęcanie państw członkowskich do ewentualnego obniżenia podatku VAT na produkty pochodzące z recyklingu.
Parlament Europejski poparł również ograniczenie lekkich toreb plastikowych w UE w 2015 r.
Wezwał też Komisję Europejską do podjęcia działań przeciwko mikrodrobinom plastiku.
W lutym 2024 r. Parlament zatwierdził bardziej rygorystyczne wymogi dotyczące wywozu odpadów poza UE. Przepisy zabraniają eksportu odpadów z tworzyw sztucznych do krajów, które nie należą do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).
Przeczytaj więcej o zarządzaniu odpadami w UE
Więcej informacji
- Harmonogram prac legislacyjnych ws. europejskiej strategii na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym
- Rezolucja PE ws. europejskiej strategii na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym
-
Komisja Europejska: europejska strategia na rzecz tworzyw sztucznych [ENG]
otwiera się w nowym oknie
- Przyjęty tekst: ograniczenie wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko
-
Komisja Europejska: mikrodrobiny plastiku
otwiera się w nowym oknie
- Nota tematyczna: Efektywne gospodarowanie zasobami a gospodarka o obiegu zamkniętym
