Luka płacowa między kobietami a mężczyznami: definicja, fakty i przyczyny

Kobiety w UE zarabiają średnio o 12% mniej za godzinę niż mężczyźni. Sprawdź, jak oblicza się lukę płacową, jej przyczyny i statystyki w poszczególnych krajach.

Publikacja: 13-01-2020 Ostatnia aktualizacja: 23-04-2025 - 10:28 Czas czytania: 8 min

Spis treści

Chociaż zasada „równości wynagrodzeń za taką samą pracę” została wprowadzona w traktacie rzymskim z 1957 r., zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć nadal się utrzymuje, a w ciągu ostatnich lat sytuacja poprawiła się tylko nieznacznie.

Czym jest luka płacowa i jak się ją oblicza?

Luka płacowa ze względu na płeć to różnica pomiędzy średnimi stawkami godzinowymi brutto, które otrzymują kobiety i mężczyźni. Oblicza się ją na podstawie wynagrodzeń wypłacanych bezpośrednio pracownikom przed odliczeniem podatku dochodowego i składek na ubezpieczenie społeczne. Pod uwagę brane są tylko firmy zatrudniające przynajmniej 10 osób.

Istnieje wiele powodów istnienia luki płacowej między płciami. Niektóre z nich mogą być związane z poziomem wykształcenia, doświadczeniem zawodowym lub pracą w niepełnym wymiarze godzin. W niektórych sektorach gospodarki, gdzie średnie wynagrodzenia są niższe, jest więcej kobiet niż mężczyzn. Innym powodem może być fakt, że mężczyźni często zajmują lepiej płatne stanowiska w danym sektorze.

Luka płacowa ze względu na płeć w UE - statystyki krajowe

Średnia luka płacowa w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn ze względu na płeć w UE wynosiła 12% w 2023 roku. Obliczono ją dla firm zatrudniających 10 lub więcej pracowników.

Między państwami członkowskimi występowały duże różnice jeśli chodzi o lukę płacową w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w UE w 2023 r.. Najwyższa była na Łotwie (19,5%), w Austrii (18,3%), Czechach (17,6%), na Węgrzech (17,8%) i w Niemczech (17,6%). W Luksemburgu kobiety i mężczyźni zarabiają tyle samo. Kraje o niskiej różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w 2023 roku to: Belgia (0,7%), Włochy (2,2%), Rumunia (3,8%), Malta (5,1%) i Słowenia (5,4%). W Polsce luka płacowa między kobietami a mężczyznami wynosi 7,8%.

Przeczytaj o tym, jak Parlament walczy o równość płci w UE

Luka płacowa między kobietami a mężczyznami rośnie wraz z wiekiem. Może to wynikać z przerw w karierze zawodowej kobiet, chociaż te wzorce różnią się w zależności od kraju. Luka ta różni się także w zależności od branży. W 2023 roku była wyższa w sektorze prywatnym niż w publicznym w większości krajów UE.

Różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn oznacza, że kobiety są bardziej narażone na ubóstwo w starszym wieku. W 2020 r. kobiety w UE w wieku powyżej 65 lat otrzymywały emerytury, które były średnio o 28,3% niższe niż emerytury mężczyzn.

Skąd bierze się ta różnica?

28% kobiet pracuje w niepełnym wymiarze godzin

Wyliczenia wykazują, że kobiety średnio wykonują więcej pracy nieodpłatnej (takiej jak opieka nad dziećmi lub obowiązki domowe).

Pozostawia to mniej czasu na płatną pracę: według danych z 2022 r. prawie jedna trzecia kobiet (28%) pracuje w niepełnym wymiarze godzin, w porównaniu do tylko 8% mężczyzn. Gdy weźmie się pod uwagę zarówno pracę nieodpłatną, jak i płatną, kobiety pracują dłużej w tygodniu niż mężczyźni.

Jedna trzecia kobiet miała przerwę w pracy z powodu opieki nad dziećmi.

Mimo że w UE więcej kobiet niż mężczyzn kończy studia wyższe, są one mniej reprezentowane na rynku pracy. Kobiety znacznie częściej robią przerwy w karierze zawodowej: w 2018 r. jedna trzecia kobiet zatrudnionych w UE miała przerwę w pracy z powodu opieki nad dziećmi, w porównaniu z 1,3% mężczyzn. Kobiety podejmują niektóre decyzje zawodowe pod wpływem obowiązków związanych z opieką i rodziną.

Więcej kobiet w niskopłatnych sektorach

Za ok. ćwierć całkowitej luki płacowej między kobietami a mężczyznami odpowiada nadreprezentacja kobiet w sektorach o stosunkowo niskich płacach.

Około 3 na 10 kobiet w UE pracuje w edukacji, służbie zdrowia i opiece społecznej, które są tradycyjnie nisko płatnymi sektorami, podczas gdy tylko 8% mężczyzn jest zatrudnionych w tych sektorach. Z drugiej strony, prawie jedna trzecia mężczyzn jest zatrudniona w nauce, technologii, inżynierii i matematyce, które są sektorami lepiej płatnymi.

W ostanich latach, wzrosła liczba kobiet w nauce, technologii i inżynierii. Kobiety stanowiły 41% siły roboczej w nauce i inżynierii w 2021 r.

Mniej kobiet na stanowiskach kierowniczych, mniejsze wynagrodzenia

Ważnym powodem luki płacowej ze względu na płeć jest to, że kobiety są często niedoreprezentowane na stanowiskach o wyższych zarobkach w firmach. Na przykład, w 2021 r. kobiety zajmowały średnio 34,7% stanowisk kierowniczych w UE.

Jeśli spojrzymy na różnicę w różnych zawodach, kobiety-managerowie zarabiają o 23% mniej na godzinę niż managerowie-mężczyźni.

Wyrównanie różnic w wynagrodzeniach: korzyści

Zmniejszenie zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć powoduje większą równość płci, jednocześnie zmniejszając ubóstwo i stymulując gospodarkę, ponieważ im wyższe wynagrodzenie, tym większa siła nabywcza kobiet, więcej do opodatkowania oraz mniejsze obciążenie dla systemów opieki społecznej. Badania wykazują, że zmniejszenie luki w wynagrodzeniach między kobietami a mężczyznami o 1 punkt procentowy spowodowałoby wzrost produktu krajowego brutto o 0,1%.

Działania Parlamentu w walce ze zróżnicowaniem wynagrodzenia ze względu na płeć

W grudniu 2022 r., negocjatorzy z Parlamentu i państw członkowskich uzgodnili, że firmy w UE będą zobowiązane do ujawniania informacji ułatwiających porównywanie wynagrodzeń osób pracujących dla tego samego pracodawcy, co pomoże ujawnić różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn.

W marcu 2023 r. Parlament przyjął te nowe przepisy dotyczące wiążących środków zapewniających przejrzystość wynagrodzeń. Jeżeli sprawozdania dotyczące wynagrodzeń wykażą różnicę w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn wynoszącą co najmniej 5%, pracodawcy będą musieli przeprowadzić wspólną ocenę wynagrodzeń we współpracy z przedstawicielami pracowników. Kraje UE będą musiały nakładać kary, takie jak grzywny, na pracodawców naruszających przepisy. Ogłoszenia o pracę i tytuły stanowisk będą musiały być neutralne pod względem płci.

Projekt nowych przepisów jest następstwem rezolucji w sprawie strategii UE na rzecz równości płci ze stycznia 2021 r., w której Parlament Europejski wezwał Komisję Europejską do opracowania ambitnego planu działania w sprawie różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn, zawierającego jasne cele dla krajów UE w zakresie ograniczenia ich w ciągu najbliższych pięciu lat.

Ponadto, Parlament chce ułatwić kobietom i dziewczętom zajmowanie najwyższych stanowisk i wspierać równouprawnienie płci w zarządach spółek. W listopadzie 2022 r. posłowie i posłanki zatwierdzili przepisy, które mają wprowadzić przejrzyste procedury rekrutacji, tak aby do końca czerwca 2026 r. co najmniej 40% stanowisk dyrektorów niewykonawczych lub 33% wszystkich stanowisk dyrektorskich zajmowały kobiety.