Zielony Ład: klucz do neutralnej klimatycznie i zrównoważonej UE

Zielony Ład to odpowiedź UE na trwający kryzys klimatyczny. Dowiedz się więcej o tym planie działań dla Europy neutralnej dla klimatu.

Spis treści

• Cele i korzyści Europejskiego Zielonego Ładu
• Pakiet Fit for 55, aby osiągnąć cele Zielonego Ładu
• Wsparcie gospodarki o obiegu zamkniętym
• Stworzenie zrównoważonego systemu żywnościowego
• Zachowanie różnorodności biologicznej
• Finansowanie zielonej transformacji

W listopadzie 2019, Parlament ogłosił kryzys klimatyczny, wzywając Komisję Europejską do tego, by wszystkie jej wnioski legislacyjne były zgodne z celem ograniczenia globalnego ocieplenia do poziomu poniżej 1,5 °C i z celem znacznego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

Komisja Europejska przygotowała więc Europejski Zielony Ład - plan działania dla Europy, aby mogła stać się kontynentem neutralnym dla klimatu do 2050 roku.

• Dowiedz się więcej o reakcji UE na zmianę klimatu

Cele i korzyści Europejskiego Zielonego Ładu

Neutralność klimatyczna jako prawnie wiążący cel

Parlament zatwierdził europejskie prawo o klimacie 24 czerwca 2021 r., dzięki czemu cel redukcji emisji o 55% do 2030 r. oraz cel neutralności klimatycznej do 2050 r. stały się prawnie wiążące, przybliżając UE do jej celu dotyczącego ujemnych emisji po 2050 r. i potwierdzając jej wiodącą rolę w globalnej walce ze zmianą klimatu.

Powinno to umożliwić łatwiejsze przeniesienie celów do prawodawstwa i przynieść korzyści, takie jak: czystsze powietrze, woda i gleba, niższe rachunki za energię, odnowione domy, lepszy transport publiczny i więcej stacji ładowania samochodów elektrycznych, mniej odpadów, zdrowsza żywność, oraz poprawa zdrowia obecnych i przyszłych pokoleń.

Korzyści obejmą również firmy, ponieważ pojawiają się możliwości w obszarach, w których Europa dąży do wyznaczania światowych standardów. Oczekuje się również, że powstaną nowe miejsca pracy, np. w sektorze energii odnawialnej, energooszczędnych budynków i procesów.

• Dowiedz się jak UE przyczynia się do światowych działań klimatycznych z naszej osi czasu najważniejszych wydarzeń.

Pakiet Fit for 55, aby osiągnąć cele Zielonego Ładu

Aby UE mogła osiągnąć swój cel na 2030 r., w 2023 r. UE zatwierdziła pakiet nowych i zaktualizowanych przepisów pod nazwą „Gotowi na 55" (Fit for 55), składający się z 13 połączonych ze sobą i zaktualizowanych przepisów oraz 6 przepisów dotyczących klimatu i energii.

Zmniejszenie emisji z przemysłu, transportu i innych sektorów

Posłowie i posłanki zatwierdzili następujące przepisy:

• rewizję systemu handlu emisjami (EU ETS), w celu uwzględnienia sektorów zanieczyszczających, takich jak budynki i transport drogowy od 2027 r. (w ETS II) oraz transportu morskiego. Reformy mają stopniowo wycofać bezpłatne uprawnienia dla lotnictwa do 2026 r. i będą wspierać stosowanie zrównoważonych paliw lotniczych
• przegląd rezerwy stabilności rynkowej w celu rozwiązania problemu nierównowagi strukturalnej między podażą a popytem na uprawnienia w EU ETS
• wdrożenie instrumentu do walki z ucieczką emisji, który ustala opłatę za emisję gazów cieplarnianych dla importowanych towarów, aby przeciwdziałać przenosinom działalności do krajów o mniej ambitnych celach klimatycznych
• wspólny wysiłek na rzecz redukcji emisji między krajami UE, zwiększającego krajowe cele redukcji emisji - w sektorach nieobjętych systemem ETS, w szczególności transporcie, rolnictwie, budownictwie i gospodarowaniu odpadami - z 29% do 40% do 2030 r.
• wzmocnienie przepisów dla zwiększenia pochłaniania dwutlenku węgla w sektorze użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF)
• projekt gwarantujący, że nowe samochody osobowe i dostawcze w UE będą generować zerową emisję netto w 2035 r.
• zmiany uprawnień do emisji dla lotnictwa, aby uwzględnić w programie wszystkie samoloty wylatujące z Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz potencjalne rozwiązanie dla lotów poza UE (znanej pod nazwą CORSIA)
• zwiększenie liczby stacji ładowania i tankowania samochodów osobowych i ciężarowych zasilanych paliwami alternatywnymi
• wymóg stopniowego przechodzenia na zrównoważone paliwa lotnicze
• nowe cele w zakresie ograniczenia zużycia energii na szczeblu UE do 2030 roku
• nowy, podwyższony cel udziału OZE w zużyciu energii w UE do 2030 r. - 42,5%
• stopniowa redukcja emisji gazów cieplarnianych przez statki i przejście na czystsze paliwa morskie.

• Przeczytaj więcej o obecnych środkach UE dla redukcji emisji gazów cieplarnianych

• Dowiedz się więcej o obecnych działaniach UE w kierunku zmniejszenia emisji innych gazów cieplarnianych niż CO2

Tworzenie funduszy unijnych na wsparcie gospodarstw domowych w zielonej transformacji

Parlament zatwierdził:

• wdrożenie Społecznego Funduszu Klimatycznego, aby pomóc zagrożonym gospodarstwom domowym, małym przedsiębiorstwom i użytkownikom transportu, którzy są szczególnie dotknięci ubóstwem energetycznym i transportowym.
• fundusz zapewniający sprawiedliwą transformację energetyczną poprzez zwalczanie wynikającego z tego ubóstwa energetycznego i transportowego, finansowany z aukcji uprawnień ETS

Wsparcie gospodarki o obiegu zamkniętym

W marcu 2020 r. KE przedstawiła też plan działania UE dot. gospodarki o obiegu zamkniętym, zawierający środki dla całego cyklu życia produktów, które wspierają procesy gospodarki o obiegu zamkniętym, zrównoważoną konsumpcję i gwarantują ograniczenie odpadów.

Plan działania skupia się na:

• elektronice i technologiach informacyjnych i komunikacyjnych
• bateriach, akumulatorach i pojazdach
• opakowaniach i tworzywach sztucznych
• wyrobach włókienniczych
• budownictwie i budynkach
• łańcuchu pokarmowym

W ramach przepisów wspierających ponowne użycie, UE ustanowiła uniwersalną ładowarkę. Do końca 2024 r., USB typu C będzie jedną ładowarką dla większości mobilnych urządzeń elektronicznych w UE. Laptopy będą musiały być wyposażone w port USB Type-C od 28 kwietnia 2026 roku.
W kwietniu 2024 r. Komisja Europejska przedstawiła nowy projekt dotyczący wspierania naprawy i ponownego wykorzystania towarów. W ramach gwarancji prawnej wymagać to będzie od sprzedawców naprawy produktów, chyba że ich wymiana byłaby tańsza. Oprócz gwarancji, nowe prawo zapewni, że naprawy stałyby się łatwiejsze i tańsze.

We wrześniu 2022 r. Parlament zatwierdził swoje stanowisko w sprawie wdrożenia nowej strategii przemysłowej UE, aby pomóc przedsiębiorstwom przezwyciężyć kryzys związany z COVID-19, dostosować wydatki do polityki i przejść na bardziej ekologiczną gospodarkę o obiegu zamkniętym.

W listopadzie 2021 r. posłowie zaapelowali o bardziej kompleksową strategię UE dotyczącą surowców krytycznych, aby bardziej uniezależnić Europę od importu surowców krytycznych, kluczowych dla jej strategicznych branż. W grudniu 2023 r. Parlament przyjął unijny akt dotyczący surowców krytycznych, aby zapewnić odpowiednią i zróżnicowaną podaż dla europejskiej gospodarki cyfrowej, a także dla zielonej transformacji, kładąc nacisk na ponowne wykorzystanie i recykling.

• Przeczytaj o korzyściach z gospodarki o obiegu zamkniętym

• Dowiedz się więcej o tym, jak jak Parlament walczy o ograniczenie plastikowych odpadów

Stworzenie zrównoważonego systemu żywnościowego

Sektor spożywczy jest jednym z głównych czynników napędzających zmianę klimatu. Mimo że rolnictwo UE jest jedynym dużym sektorem rolnym na świecie, który ograniczył emisję gazów cieplarnianych (o 20% od 1990 r.), nadal odpowiada za około 10% emisji (a za 70% z nich z są odpowiedzialne zwierzęta).

Przedstawiona przez Komisję w maju 2020 r. strategia od pola do stołu powinna zapewnić stworzenie sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego, jednocześnie dbając o źródła utrzymania rolników. Obejmuje ona cały łańcuch dostaw żywności, od ograniczenia stosowania pestycydów i zmniejszenia sprzedaży środków przeciwdrobnoustrojowych o połowę do zmniejszenia stosowania nawozów w celu promowania rolnictwa ekologicznego.

Parlament z zadowoleniem przyjął unijną strategię „od pola do stołu” w rezolucji z października 2021 r., ale dodał zalecenia dla zwiększenia zrównoważenia strategii. Parlament określił, że pakiet pakiet Gotowi na 55 powinien zawierać ambitne cele w zakresie emisji z rolnictwa i związanego z tym użytkowania gruntów.

Zachowanie różnorodności biologicznej

Jednocześnie UE dąży do rozwiązania problemu utraty różnorodności biologicznej, w tym potencjalnego wyginięcia miliona gatunków. Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030, zaprezentowana w maju 2020 r. przez Komisję Europejską, ma chronić przyrodę, odwrócić degradację ekosystemów i powstrzymać utratę bioróżnorodności. 

Parlament przyjął swoje stanowisko w sprawie unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 - przywracanie przyrody do naszego życia w czerwcu 2021 r., nalegając, aby jej wdrażanie było spójne z innymi strategiami w ramach Europejskiego Zielonego Ładu.

Ponieważ lasy odgrywają zasadniczą rolę w pochłanianiu i kompensowaniu emisji dwutlenku węgla, Parlament przyjął nowe przepisy, aby zagwarantować, że towary sprzedawane na rynku europejskim nie przyczyniają się do wylesiania ani degradacji lasów w żadnym miejscu na świecie. Rozporządzenie zapewnia również zgodność tych produktów ze standardami praw człowieka i zapewnia poszanowanie praw ludności tubylczej.

• Zmiana klimatu w Europie: fakty i liczby

Finansowanie zielonej transformacji

W styczniu 2020 r. Komisja Europejska przedstawiła plan inwestycyjny na rzecz zrównoważonej Europy, czyli strategię finansowania Zielonego Ładu poprzez przyciągnięcie w ciągu następnej dekady co najmniej jednego biliona euro inwestycji publicznych i prywatnych.

W ramach planu inwestycyjnego, mechanizm sprawiedliwej transformacji powinien pomóc złagodzić społeczno-gospodarcze efekty transformacji dla pracowników i społeczności najbardziej dotknięte zmianą. W maju 2020 r., KE zaproponowała utworzenie instrumentu pożyczkowego dla sektora publicznego w celu wspierania ekologicznych inwestycji w regionach zależnych od paliw kopalnych, który został zatwierdzony przez PE w czerwcu 2021 roku.

Parlament i Rada doszły do porozumienia w sprawie wprowadzenia nowych źródeł dochodów dla zasilenia unijnego budżetu i planu odbudowy gospodarczej UE po COVID-19. Obejmowałyby one zyski z systemu handlu emisjami oraz mechanizmu dostosowania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2, który nakładałyby opłaty na import określonych towarów.

Aby zachęcić do inwestowania w zrównoważone ekologicznie działania i zapobiec fałszywym twierdzeniom przez firmy, że ich produkty są przyjazne dla środowiska - czyli „pseudoekologicznemu marketingowi” (lub 'greenwashingowi')- Parlament przyjął w czerwcu 2020 r. nowe przepisy definiujące zrównoważone inwestycje. W listopadzie tego samego roku, posłowie posłowie wystąpili również o przejście z niezrównoważonego systemu gospodarczego na zrównoważony, co jest kluczowe dla rozwoju długoterminowej strategicznej autonomii UE i zwiększenia jej odporności.

• Dowiedz się, jak Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji pomaga europejskim regionom w przejściu na bardziej zieloną gospodarkę.

Więcej informacji

• Strona Komisji Europejskiej: Zielony Ład otwiera się w nowym oknie
• Oś czasu KE: Zielony Ład otwiera się w nowym oknie
• Zielony Ład: podejmowane działania otwiera się w nowym oknie
• Procedura legislacyjna {EN]
• W skrócie: Przyjęcie europejskiego prawa klimatycznego [EN]
• Interaktywna infografika o działaniach klimatycznych [EN]
• Briefing: pakiet "Gotowi na 55" (Marzec 2024) [EN]