Przemoc ze względu na płeć: definicja, fakty, jak UE ją zwalcza
Przemoc ze względu na płeć i przemoc domowa są nadal powszechne w Europie, szczególnie dotykając kobiety i dziewczęta. UE przyjęła przepisy, aby położyć temu kres.
W większości krajów UE obowiązują przepisy dotyczące przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć lub orientację seksualną. Jednak brak wspólnych przepisów utrudnia tę walkę. Dlatego Parlament Europejski nalegał na uchwalenie nowych przepisów UE w tej sprawie i zaapelował o podjęcie szeregu działań przeciwko temu zjawisku.
Czym jest przemoc ze względu na płeć?
Przemoc ze względu na płeć odnosi się do każdej formy przemocy skierowanej przeciwko danej osobie ze względu na jej płeć. Przemoc ta przybiera różne formy, w tym fizyczną (np. kobietobójstwo), seksualną (m.in. gwałt lub molestowanie seksualne), psychologiczną i ekonomiczną.
Przemoc ze względu na płeć ma miejsce zarówno w sferze publicznej, jak i prywatnej. Na przykład przemoc domowa dzieje się w rodzinie lub między obecnymi lub byłymi małżonkami lub partnerami. Sprawcami tego typu przemocy są często bliscy członkowie rodziny lub partnerzy.
Określenia „przemoc ze względu na płeć” i „przemoc wobec kobiet” są często używane zamiennie, ponieważ sprawcami większości przypadków przemocy ze względu na płeć są mężczyźni wobec kobiet. Przemoc ta jest związana z nierównowagą sił między płciami i jest złożonym problemem, na który wpływają społeczne i kulturowe normy i wartości.
Okaleczanie żeńskich narządów płciowych, przymusowe małżeństwa i dzielenie się intymnymi lub zmanipulowanymi materiałami bez zgody to też formy wykorzystywania seksualnego. Cyberprzestępstwa, takie jak cyberstalking, cybernękanie i podżeganie do przemocy lub nienawiści w internecie, są również uważane za formy przemocy ze względu na płeć.
Statystyki UE dot. przemocy ze względu na płeć
Badanie UE dotyczące przemocy ze względu na płeć dostarcza szczegółowych statystyk na ten, na podstawie danych zebranych od września 2020 r. do marca 2024 r. Zapewnia kompleksowy wgląd w doświadczenia kobiet w całej UE. Badanie koordynowane przez Eurostat, Agencję Praw Podstawowych UE i Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn obejmowało wywiady z 114 023 kobietami w wieku 18-74 lat.
Badanie ujawnia, że jedna na trzy kobiety w UE doświadczyła przemocy ze względu na płeć po ukończeniu 15. roku życia. Około 17% kobiet doświadczyło przemocy ze strony bliskiego partnera.
1 na 3
jedna na trzy kobiety w UE doświadczyła przemocy ze względu na płeć
Około 30% kobiet w UE doświadczyło przemocy fizycznej lub gróźb i/lub przemocy seksualnej w ciągu swojego życia. Około 13% kobiet doświadczyło przemocy fizycznej lub gróźb bez przemocy seksualnej, a 17% doświadczyło przemocy seksualnej.
Kraje UE, w których odnotowuje się najwyższy wskaźnik przemocy ze względu na płeć, to Finlandia (57% respondentek stwierdziło, że doświadczyło przemocy ze względu na płeć, a 37%, że doświadczyło przemocy seksualnej), Szwecja (52% doświadczyło przemocy ze względu na płeć, a 41% zgłosiło przemoc seksualną) i Węgry (49% doświadczyło przemocy ze względu na płeć, 17% zgłosiło przemoc seksualną, a 31% przemoc fizyczną).
W badaniu podkreślono, że należy być ostrożnym jeśli chodzi o porównania między krajami, ponieważ postrzeganie tego, które działania są złe lub szkodliwe, a także świadomość osób i rozpoznawanie przez nie różnych rodzajów przemocy mogą się różnić w zależności od kraju.
Działania Parlamentu w walce z przemocą ze względu na płeć
Przepisy UE dotyczące zwalczania przemocy wobec kobiet
W kwietniu 2024 r. Parlament przyjął pierwsze w historii przepisy UE dla zwalczania przemocy wobec kobiet. Mają zapobiegać przemocy na tle płciowym i chronić jej ofiary, w szczególności kobiety i ofiary przemocy domowej. Dyrektywa wzywa do wprowadzenia bardziej rygorystycznych przepisów przeciwko cyberprzemocy, lepszej pomocy dla ofiar oraz działań mających zapobiegać gwałtom i zwiększenia zrozumienia tego, czym jest świadoma zgoda na seks.
Nowe przepisy zakazują również okaleczania żeńskich narządów płciowych, zawierania przymusowych małżeństw oraz określają szczegółowe wytyczne dotyczące przestępstw popełnionych w internecie.
Przepisy te zaznaczają, że bezpieczeństwo i poczucie komfortu ofiar powinno być priorytetem, między innymi poprzez zapewnienie możliwości skorzystania ze schroniska. Opieka zdrowotna powinna być łatwo dostępna, obejmując usługi w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego.
Nowe przepisy weszły w życie w czerwcu 2024 r., a kraje UE mają trzy lata na ich wdrożenie.
Prawo do aborcji
W rezolucji przyjętej w kwietniu 2024 r. posłowie i posłanki do PE wezwali Radę do dodania opieki zdrowotnej w zakresie seksualności i reprodukcji oraz prawa do bezpiecznej i legalnej aborcji do Karty praw podstawowych UE - postulat, który zgłaszali już kilkakrotnie.
Tekst wzywa państwa członkowskie do całkowitej dekryminalizacji aborcji zgodnie z wytycznymi WHO z 2022 roku. Posłowie i posłanki do PE wzywają Komisję Europejską do zapewnienia, że organizacje działające przeciwko równości płci i praw kobiet, w tym praw reprodukcyjnych, nie otrzymują finansowania UE.
Ochrona ofiar przemocy w związkach intymnych
Szacuje się, że 18% kobiet w UE doświadczyło przemocy fizycznej lub gróźb lub przemocy seksualnej ze strony bliskiego partnera w ciągu swojego życia, jak wykazało badanie UE dotyczące przemocy ze względu na płeć z 2024 r. Około 32% kobiet doświadczyło przemocy psychicznej.
Badanie zauważa, że ze względu na bliską więź ze sprawcami, ofiarom może być trudno ujawnić swoje doświadczenia i szukać pomocy, w tym iść na policję.
W październiku 2021 r. Parlament wezwał do podjęcia pilnych działań dla ochrony ofiar, również tych walczących o opiekę nad dzieckiem, gdy podejrzewa się przemoc. Zaapelował również do krajów UE o pomoc ofiarom w osiągnięciu niezależności finansowej, co ułatwi im opuszczenie przemocowych związków.
Przystąpienie UE do Konwencji stambulskiej
Konwencja stambulska o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej jest międzynarodowym porozumieniem, które prawnie definiuje przemoc wobec kobiet i ustanawia kompleksowe ramy środków prawnych i politycznych dla zapobiegania takiej przemocy, dla wspierania ofiar i karania sprawców.
Chociaż wszystkie kraje UE podpisały konwencję, niektóre jej nie ratyfikowały. Parlament Europejski poparł przystąpienie UE do konwencji i wielokrotnie wzywał wszystkie państwa UE do sfinalizowania procesu ratyfikacji.
W maju 2023 r. Parlament wyraził zgodę na przystąpienie UE do Konwencji, a 1 października 2023 r. Konwencja stambulska weszła w życie w Unii Europejskiej.
Walka z okaleczaniem żeńskich narządów płciowych
Parlament przyjął przepisy i rezolucje zmierzające do wyeliminowania okaleczania żeńskich narządów płciowych na całym świecie. Chociaż praktyka ta jest nielegalna w UE, a niektóre państwa członkowskie ścigają przypadki jej stosowania nawet poza granicami kraju, szacuje się, że ok. 600 000 kobiet żyjących w Europie padło ofiarą okaleczenia żeńskich narządów płciowych, a poważnie nim zagrożonych jest kolejne 180 000 dziewcząt w 13 krajach europejskich.
W 2019 r. The Restorers, grupa pięciu uczennic z Kenii, które opracowały aplikację pomagającą dziewczynkom radzić sobie z okaleczaniem żeńskich narządów płciowych, została nominowana do Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli Parlamentu Europejskiego.
Więcej materiałów o prawach kobiet
- Kalendarium: kamienie milowe w walce o prawa kobiet w UE (wideo)
- Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym rodziców: nowe przepisy dotyczące opieki nad rodziną
- Jak zlikwidować lukę płacową ze względu na płeć w UE
-
Luka płacowa między kobietami a mężczyznami: definicja, fakty i przyczyny
- Kobiety w Parlamencie Europejskim (infografiki)
-
Kobiety w budowaniu pokoju: jak zwiększyć ich udział i rolę?
