Krytyczne technologie: jak UE planuje wspierać kluczowe gałęzie przemysłu
UE tworzy Platformę Strategicznych Technologii dla Europy (STEP), aby wspierać kluczowe technologie i wzmacniać swoją suwerenność.
Dlaczego UE musi inwestować w technologie?
Jednym z głównych celów strategicznych UE jest wzmocnienie konkurencyjności europejskiej gospodarki, w zgodzie z zieloną i cyfrową transformacją. Jednak od paru lat przemysł UE zmaga się z wysoką inflacją, niedoborami siły roboczej, zakłóceniami w łańcuchu dostaw, rosnącymi stopami procentowymi i skokami cen energii.
Kolejnym elementem jest rosnąca konkurencja na świecie, zwłaszcza w zakresie technologii niezbędnych dla transformacji gospodarczej, takich jak sztuczna inteligencja, 5G, półprzewodniki, zielone technologie i biotechnologie.
Dlatego też UE chce zmienić swoje podejście do znacznych potrzeb inwestycyjnych przemysłu na bardziej ustrukturyzowane.
Czym jest Platforma Strategicznych Technologii dla Europy?
W czerwcu 2023 r. Komisja Europejska przedstawiła projekt śródokresowej rewizji długoletniego budżetu UE na lata 2021-2027. Zaproponowała m.in. utworzenie Platformy Strategicznych Technologii dla Europy. Platforma to instrument służący do opracowywania nowych, kluczowych technologii mających znaczenie dla ekologicznej i cyfrowej transformacji oraz dla strategicznej suwerenności UE.
Celem platformy jest zwiększenie zdolności produkcyjnych w zakresie:
- technologii cyfrowych, np. mikroelektroniki, przetwarzania w chmurze, sztucznej inteligencji, cyberbezpieczeństwa i 5G;
- czystych technologii, takich jak energia odnawialna, magazynowanie energii elektrycznej i ciepła, paliwa odnawialne pochodzenia niebiologicznego, zrównoważone paliwa alternatywne;
- biotechnologii, np. biomolekuł, środków farmaceutycznych, technologii medycznych, itp.
Jej celem jest również wzmocnienie łańcuchów wartości i zaradzenie niedoborom siły roboczej i umiejętności w tych sektorach.
Jak będzie działać Platforma Strategicznych Technologii dla Europy?
Zgodnie z propozycją Komisji Europejskiej, platforma przekierowałaby środki w ramach istniejących instrumentów UE, a także wykorzystałaby dodatkowe 10 miliardów euro na wzmocnienie programów takich jak InvestEU, „Horyzont Europa”, Fundusz Innowacyjny i Europejski Fundusz Obronny.
€160 miliardów
Całkowita kwota inwestycji w kluczowe branże za pośrednictwem Platformy Technologii Strategicznych dla Europy
Nowy znak jakości UE - znak suwerenności - zostanie przyznany wysokiej jakości projektom przyczyniającym się do realizacji celów Platformy. Powinno im to zapewnić widoczność i przyciągnąć inwestycje publiczne i prywatne.
Co proponuje Parlament?
W październiku 2023 r. parlamentarne Komisje Przemysłu i Budżetu przyjęły sprawozdanie ws. utworzenia Platformy Strategicznych Technologii dla Europy.
Celem posłów i posłanek było wzmocnienie tej inicjatywy, aby mogła lepiej wspierać przemysł UE. Ich propozycje to m.in.:
- 3 miliardy euro w dodatku proponowanych 10 miliardów euro, co zwiększy kwotę nowych funduszy w ramach platformy do 13 miliardów euro.
- Ściślejsze dostosowanie tego rozporządzenia do innych aktów prawnych mających zwiększyć konkurencyjność przemysłu – aktu w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie i ustawy o surowcach krytycznych.
- Powołanie komisji zajmującej się skuteczną realizacją inicjatywy.
- Ocena przez Komisję Europejską do 2025 roku
Ponadto, w kolejnym wieloletnim budżecie UE (po 2027 r.) należy rozważyć utworzenie pełnoprawnego Funduszu na rzecz Suwerenności, wspierającego branże strategiczne.
„Kiedyś zamierzano, że STEP będzie nowym Europejskim Funduszem Suwerenności, ale tak nie jest” – powiedział Christian Ehler (PPE, Niemcy), wiodący poseł do Parlamentu Europejskiego z ramienia Komisji Przemysłu. „Znacznie poprawiliśmy tekst i zapewniliśmy spójność legislacyjną z innymi przepisami, takimi jak akt w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie i ustawa o surowcach krytycznych.”
„STEP to punkt startowy dla odpowiedniego wspierania europejskich technologii. Europejskie technologie muszą mieć dostęp do lepszych możliwości finansowania. Tak potrzebną strategiczną autonomię UE można osiągnąć jedynie poprzez zaspokojenie potrzeb naszego przemysłu” - powiedział José Manuel Fernandes (EPL, Portugalia), wiodący poseł do Parlamentu Europejskiego z Komisji Budżetu.
Kolejne kroki
W październiku 2023 r. Parlament przyjął stanowisko w sprawie ustanowienia STEP i jest gotowy do negocjacji z państwami UE w Radzie w sprawie ostatecznego kształtu przepisów.
Posłowie podkreślają, że Platforma, wraz z rewizją wieloletniego budżetu UE, powinna być negocjowana jako pakiet i mieć wpływ na budżet UE na 2024 rok.
