Parlament Europejski w działaniu
Najważniejsze
wydarzenia 1999-2004

 
Parlament Europejski (PE)
Reforma UE
Rozszerzenie
Prawa obywatelskie
Wymiar Sprawiedliwości
i Sprawy wewnętrzne
Stosunki zewnętrzne
Środowisko
i ochrona konsumenta
Odpowiedzialność środowiskowa
Zanieczyszczenie powietrza
Gazy cieplarniane
Program Auto Oil II
Odpady elektroniczne
Odpady opakowaniowe
Bezpieczeństwo żywnościowe
Organizmy modyfikowane genetycznie
Nikotyna
Ochrona środowiska przed hałasem
Kosmetyki
Tkanki i komórki ludzkie
Transport /
Polityka regionalna
Rolnictwo / Rybołówstwo
Polityka gospodarcza
i walutowa
Polityka społeczna
i zatrudnienia / Prawa kobiet
Rynek wewnętrzny / Przemysł / Energia / Badania i Rozwój
 

EPP-ED PSE Group ELDR GUE/NGL The Greens| European Free Alliance UEN EDD/PDE


Odpowiedzialność za środowisko – kto zanieczyszcza, musi ponieść konsekwencje

Według danych Komisji Europejskiej w Europie jest około 300.000 miejsc gdzie grunty lub wody są zanieczyszczonych szkodliwymi substancjami lub niebawem takim się staną. Każde takie miesjsce to o jedno za dużo. Niektóre gatunki zwierząt i roślin zagrożone są wymieraniem. Zniknięcie choćby jednego gatunku to o ten jeden za dużo. Dlatego unijny prawodawca chce w przyszłości energiczniej pociągać do odpowiedzialności zanieczyszczających środowisko; kto wywołuje szkody, musi za nie odpowiadać. W ten sposób będą usuwane już zaistniałe szkody, a potencjalni zanieczyszczający będą z góry odstraszani.

Unia Europejska stawia na to, by nowe prawodawstwo zmuszało prowadzących np. fabryki chemiczne lub składy do uprzedniego zabezpieczenia tych obiektów, tak aby w ogóle nie dochodziło do powstania szkód i kosztów. Europejska Agencja Ochrony Środowiska obliczyła w r. 2000, że nakłady na przywrócenie czystości tylko części zanieczyszczonych wód i gruntów w Europie kosztowałoby 106 miliardów euro, choć kwota ta rozkładałaby się na wiele lat. Oszacowano, że tylko na uzdrowienie około 100.000 hektarów skażonych gruntów w Wielkiej Brytanii potrzeba łącznie 39 miliardów euro. Dotąd brak było obowiązującego unijnego prawodawstwa dotyczącego odpowiedzialności za szkody w środowisku naturalnym. Ułatwiało to zanieczyszczającym uniknięcie odpowiedzialności. Ujednolicenie prawodawstwa było zatem pilnie konieczne. Poszczególne zapisy nowej dyrektywy stały się jednak przedmiotem kontrowersji. Przewidywane regulacje były krytycznie oceniane z jednej strony przez przemysł, a z drugiej strony przez obrońców środowiska.

Nowe prawo przewiduje zróżnicowaną odpowiedzialność na dwóch płaszczyznach: przy pewnych rodzajach działalności niosących ze sobą podwyższone ryzyko, jak na przykład prowadzenie fabryki chemikaliów, produkcja i użycie środków fitosanitarnych, przedsiębiorca ponosi w razie szkody odpowiedzialność ogólną. W razie szkód, które wprawdzie nie są następstwem takiej działalności o zwiększonym ryzyku, lecz również powodują zagrożenie dla wielu zwierząt i roślin, przedsiębiorca miałby również odpowiadać – jednak tylko wówczas, gdy działał umyślnie i bez zachowania należytej staranności.

Odstraszyć zanieczyszczających środowisko

Jeśli prowadzący szkodliwą działalność uparcie nie zapewnia bezpieczeństwa swoich instalacji i urządzeń bądź też jeśli nie usuwa spowodowanych szkód, na podstawie tych przepisów władze krajowe mogą interweniować. Mają prawo nakazać takiemu przedsiębiorcy podjęcie określonych kroków lub same podjąć określone działania, których koszty obciążą owego przedsiębiorcę. Jeśli nie może on odpowiadać za szkodę lub jeśli nie można wskazać winnego, Państwa Członkowskie muszą same przystąpić do usuwania szkód. Sposób finansowania przez poszczególne kraje Unii wynikających stąd kosztów pozostawiony jest ich uznaniu, przy czym proponuje się przykładowo powołanie wyspecjalizowanych funduszy.

Ponieważ istotne części planowanej regulacji były przedmiotem sporu, sięgnięto po procedurę pojednawczą między Parlamentem Europejskim a Radą. Ostatecznie osiągnięto między innymi zgodę co do zasad finansowych odnoszących się do szkód w środowisku. Przepisy przewidują obecnie, że Komisja, 6 lat po ich wejściu w życie, sprawdzi czy w Państwach Członkowskich zapewniono dostateczne środki dla finansowania ewentualnych działań służących usuwaniu szkód, jak i zapewniono niskie koszty takich działań, na przykład przez odpowiednie ubezpieczenia. Jeśli tak nie będzie, Komisja winna przedłożyć propozycje prawodawcze wprowadzajace obowiązkowe finansowe zabezpieczenie na wypadek zaistnienia szkód w środowisku; obstawał przy tym Parlament.

Rada opowiadała się za złagodzoną wersją dyrektywy. Przykładowo w kwestii zapewnienia środków na pokrycie szkód Rada popierała stanowisko, według którego należałoby jedynie popierać je na początku, lecz nie nadawać im obowiązkowego charakteru. Rada odrzuciło ponadto propozycję parlamentarzystów, domagających się rozszerzenia po kilku latach od wejścia w życie nowych przepisów odpowiedzialności za środowisko na działalność wszelkiego rodzaju, a nie tylko tych określonych w dyrektywie jako stanowiących znaczne ryzyko dla środowiska.

Jednak dla chronienia naszej przestrzeni życiowej i różnorodności gatunków w przyrodzie potrzeba przecież czegoś więcej niż odstraszania – i to nie tylko w skali Europy, ale również świata. Dlatego eurodeputowani, przed światowym szczytem w Johannesburgu w r. 2002, przedłożyli rezolucję w sprawie zrównoważonego rozwoju. Stwierdzili, iż społeczność międzynarodowa nie zrealizowała celów w zakresie ochrony środowiska uzgodnionych na szczycie w Rio; domagali się oni z naciskiem wprowadzenia w życie powziętych uzgodnień dotyczących ochrony środowiska, wszczęcia międzynarodowych rozmów w sprawie zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska oraz respektowania we wszystkich umowach o zasięgu międzynarodowym zasady zapobiegania.



  
Sprawozdawcy:
  
Odpowiedzialnosc za srodowisko: Toine Manders (ELDR, NL)
10 lat po Rio: przygotowanie do swiatowego szczytu zrównowazonego rozwoju w r. 2002: Mihail Papayannakis (GUE/NGL, GR)
Europejska Agencja Ochrony Srodowiska – Raport w sprawie zarzadzania obszarami skazonymi
  
Przeglad postepowan legislacyjnych:
  
Odpowiedzialnosc za srodowisko
10 lat po Rio: przygotowanie do swiatowego szczytu zrównowazonego rozwoju w r. 2002
  
Dziennik Urzedowy – ostateczne akty prawne:
  
Odpowiedzialnosc za srodowisko – postepowanie jeszcze niezakonczone
10 lat po Rio: przygotowanie do swiatowego szczytu zrównowazonego rozwoju w r. 2002

 

 

 
  Publishing deadline: 2 April 2004