|
UE przyjęła ostatnio dwie ważne dyrektywy w sprawie tytoniu. Jedna dotyczyła składników i oznakowania, druga reklamy i sponsorowania. Parlament Europejski dokonał licznych zmian w dyrektywie dotyczącej oznakowania, w szczególności wymiarów i charakteru ostrzeżeń drukowanych na opakowaniach papierosów. Zdecydowanie natomiast poparł projekt dyrektywy w sprawie reklamy tytoniu. Oba projekty były przedmiotem gorących debat w kuluarach, które w przypadku dyrektywy o reklamie nie dobiegły jeszcze końca: decydujący głos należy jednak do Trybunału Sprawiedliwości UE.
Każdego roku na obszarze Wspólnoty Europejskiej umiera około pół miliona palaczy, a 80% osób sięgających po raz pierwszy po papierosa ma mniej niż 18 lat. W związku z tym projekt UE dotyczący nowych zapisów zwalczających konsumpcję tytoniu cieszy się dużym poparciem. UE nie ma jednak wystarczających kompetencji w zakresie ustawodawstwa dotyczącego ochrony zdrowia, dziedzina ta pozostaje w gestii samych państw członkowskich. Jednym ze sposobów zwalczania przez UE konsumpcji tytoniu jest oddziaływanie poprzez ustawodawstwo jednolitego rynku, ponieważ prawo UE, zmierzające do zlikwidowania barier handlowych wewnątrz Wspólnoty, musi również brać pod uwagę kwestie zdrowia.
Jak długo więc przepisy krajowe dotyczące np. składników papierosów lub reklamy różnią się wewnątrz UE, jedno z państw członkowskich może zabronić importu papierosów lub czasopism reklamujących tytoń z innego Państwa. Zakaz ten, pomimo że jest legalny, prowadzi do zahamowania handlu. Aby produkty te mogły być swobodnie sprzedawane w całej Europie, konieczne jest zastosowanie przepisów UE. Przepisy te muszą być jednak tak sformułowane, żeby prowadziły do poprawy stanu zdrowia społeczeństwa.
Dyrektywa dotycząca składników i oznakowania
W 1999 roku Komisja Europejska przedstawiła projekt dyrektywy w sprawie zharmonizowania prawa państw członkowskich w aspekcie najwyższych dopuszczalnych poziomów substancji smolistych, nikotyny i tlenku węgla w papierosach, a także w sprawie ostrzeżeń zdrowotnych, które miałyby się pojawić na opakowaniach, stosowania składników nie będących pochodnymi tytoniu oraz opisów produktów na bazie tytoniu. Rozbieżności pomiędzy krajowymi przepisami hamują sposób funkcjonowania wewnętrznego rynku UE, stąd przede wszystkim należy ustanowić wspólne normy. Ponieważ jednak nowe ustawodawstwo ma także prowadzić do ochrony zdrowia publicznego, zaproponowane przez UE ograniczenia dotyczące szkodliwych składników zostały zaostrzone. Przedstawiono również standardowe oznakowania ostrzegające i informacje o produkcie, aby konsumenci byli właściwie poinformowani o ryzyku związanym z konsumpcją wyrobów zawierających tytoń.
Dopuszczalne poziomy substancji smolistych i nikotyny
Zgodnie z tą dyrektywą, dopuszczalne poziomy substancji smolistych (10mg), nikotyny (1mg) oraz tlenku węgla (10mg) w papierosach produkowanych i sprzedawanych na obszarze UE wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2004 r., przy czym Grecja ma czas na dostosowanie się do przedstawionych norm do 1. stycznia 2007 r. Dla papierosów produkowanych na obszarze UE na eksport do krajów nie należących do UE obowiązywać będą te same normy, jednak po okresie przejściowym (do 1 stycznia 2007), dając producentom UE czas na zmianę specyfikacji ich wyrobów.
Z dniem 30 września 2003 r. wprowadzono zakaz stosowania sformułowań "low-tar", "light", "ultra-light" i "mild" ("o obniżonej zawartości substancji smolistych i tytoniu"), a także nowych nazw firmowych i projektów opakowań sugerujących, że dany wyrób tytoniowy jest mniej szkodliwy od innych.
Im większe ostrzeżenia dotyczące zdrowia tym lepiej
Z dniem 30 września 2003 r. wszedł w życie obowiązek umieszczania dużych ostrzeżeń dotyczących zdrowia na opakowaniach papierosów. Dzięki wytrwałości deputowanych, ostrzeżenia te są dużo większe i przyciągające uwagę aniżeli pierwotnie proponowała Komisja.
30 procent przedniej powierzchni każdej paczki sprzedawanej w UE przeznaczone jest na obowiązkowe ostrzeżenie ogólne: "Palenie zabija / Palenie zagraża życiu" lub "Palenie poważnie szkodzi tobie i innym wokół ciebie". Drugie z wymienionych ostrzeżeń ustalono na zdecydowany wniosek Parlamentu Europejskiego, który zamierzał zwrócić uwagę na niebezpieczeństwa biernego palenia.
40% tylnej powierzchni każdej paczki papierosów musi zawierać obowiązkowe dodatkowe ostrzeżenie, które każde z państw członkowskich może wybrać z ustalonej listy 14 sformułowań zapisanych w dyrektywie. Na przykład: "Palenie w ciąży szkodzi twojemu dziecku", "Palenie jest silnie uzależniające. Nie zaczynaj" oraz "Palenie może spowodować bolesną i powolną śmierć".
W państwach członkowskich, w których obowiązują dwa lub trzy języki urzędowe, całkowita powierzchnia zajęta ogólnymi i dodatkowymi ostrzeżeniami będzie większa.
Pod naciskiem Parlamentu, państwa członkowskie, począwszy od 1 października 2004 roku, będą również mogły wprowadzić kolorowe fotografie lub inne ilustracje przedstawiające zdrowotne konsekwencje palenia, aby uzupełnić dodatkowe ostrzeżenia na opakowaniach papierosowych. Skuteczność tego typu obrazków okazała się być wyjątkowo wysoka w takich krajach jak Kanada i Brazylia. Ostrzeżenia te mogą także zawierać numery telefonów i adresy e-mail oraz adresy stron internetowych, pod którymi palacze mogą otrzymać informacje o zarzucaniu nałogu. Żadne państwo członkowskie nie będzie zobowiązane do wprowadzania ostrzeżeń graficznych, zakazane jednak będzie blokowanie importu papierosów z tych państw, które stosują ten rodzaj ostrzegania.
Więcej informacji o produkcie
Proces produkcyjny wielu wyrobów tytoniowych obejmuje setki składników nie będących pochodnymi tytoniu, które mogą powodować uzależnienie. Od 31 grudnia 2002 roku firmy mają obowiązek składania corocznie rządowi listy wszystkich składników stosowanych w swoich wyrobach, wraz z ilością i uzasadnieniem ich stosowania. Deputowani PE nalegali, żeby rządy następnie podawały te informacje do wiadomości publicznej. Nie później niż 31 grudnia 2004 roku Komisja zobowiązana jest to przedstawienia projektu standardowej listy zatwierdzonych składników stosowanych w wyrobach tytoniowych na obszarze UE.
Dyrektywa w sprawie reklamy i sponsorowania
Zgodnie z przepisami UE z roku 1991 reklama tytoniu w telewizji została już zakazana. Dyrektywa dotycząca reklamy tytoniu w innych mediach oraz sponsorowania wyrobów tytoniowych po raz pierwszy została przyjęta przez UE w 1998 roku. Później jednak zakwestionował ją przed Trybunałem Sprawiedliwości UE rząd Niemiec, który zarzucał UE przekroczenie swoich kompetencji. Trybunał poparł pozew, uchylając tym samym przedmiotową dyrektywę, argumentując, iż część zapisu dotycząca zakazu reklamy - na plakatach, parasolach, popielniczkach i w kinach - nie miałaby wpływu na jednolity rynek europejski, mając jedynie zakres lokalny. Sędziowie dodali jednak, iż brak jest powodu, dla którego tego typu ustawodawstwo dotyczące jednolitego rynku nie miałoby zostać zastosowane do zakazu reklamy tytoniu.
Stąd w 2001 roku Komisja przedstawiła nowy projekt dyrektywy, zmierzający do uniknięcia problemów, wynikłych w poprzednim projekcie, odnosząc się jedynie do tych reklam i form sponsorowania, które powodują "skutki ponadgraniczne".
Nowa dyrektywa zakazuje reklamy tytoniu w prasie, w radiu i w internecie, chociaż istnieją wyjątki dotyczące publikacji związanych z handlem tytoniem. Zabrania ona także sponsorowania programów radiowych i imprez, które mają charakter ponadgraniczny, jak np. wyścigi Formuły Jeden, a także darmowej dystrybucji wyrobów tytoniowych podczas takich imprez. Nie jest natomiast zabroniona reklama pośrednia, np. na ubraniach. Państwa członkowskie mogą jednak wprowadzać według własnego uznania nawet surowsze działania anty-tytoniowe.
Parlament zatwierdził omawianą dyrektywę kwalifikowaną większością głosów i ma ona zostać wprowadzona do lipca 2005 roku. Niemiecki rząd jednak ogłosił już we wrześniu 2003, że ponownie złoży pozew w Trybunale Sprawiedliwości.
Działania anty-tytoniowe na fali
Komisja Europejska rozważa także wiele innych działań. Subwencje dla rolników hodujących tytoń, wynoszące obecnie 1 milion euro, można by zredukować, a dostępne fundusze przeznaczyć na wsparcie dochodu gospodarstw rolnych i pomoc regionalną. Sporny zakaz palenia w miejscach publicznych, w tym w barach, zmierza ku ochronie pracowników przed biernym paleniem i stąd zabezpiecza pracodawców przed postępowaniem sądowym. Ostatecznie zakaz ten, wchodzący w życie z dniem 1. maja 2004 roku, dotyczy nawet personelu Komisji.
|
