| Κάθε χρόνο, χιλιάδες άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους μετά το κλείσιμο της επιχείρησής τους. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα, πώς μπορεί ο εργαζόμενος να λάβει τις αποζημιώσεις τις οποίες δικαιούται. Προκειμένου να ρυθμιστεί μια αγορά εργασίας που αντιμετωπίζει όλο και πιο συχνά πτωχεύσεις επιχειρήσεων, ήταν απαραίτητη μια τροποποίηση της οδηγίας του 1980 για την προστασία των μισθωτών σε περίπτωση αφερεγγυότητας του εργοδότη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενίσχυσε τις διατάξεις που είχε προτείνει η Επιτροπή.
Τα είκοσι τελευταία χρόνια διαπιστώνεται μια σημαντική εξέλιξη της αγοράς εργασίας, μεταξύ άλλων με την αλλαγή της διεθνούς συγκυρίας όσον αφορά τη βιομηχανία και τις υπηρεσίες, την αύξηση της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού, καθώς και με πολλές αναδιαρθρώσεις και αναδιοργανώσεις επιχειρήσεων. Οι πτωχεύσεις και οι συνακόλουθες απώλειες θέσεων εργασίας βρίσκονται συχνά στην πρώτη θέση της οικονομικής και κοινωνικής επικαιρότητας. Όλοι οι ευρωπαίοι πολίτες έχουν ακούσει για τα κοινωνικά δράματα της Metal Europe, της Air Liberté ή της Sabena.
Με την επικείμενη διεύρυνση της Ένωσης, υπάρχει ο κίνδυνος να επεκταθεί το φαινόμενο της μετεγκατάστασης επιχειρήσεων, εξ ου και η ανάγκη να βελτιωθεί περαιτέρω η προστασία των εργαζομένων που πλήττονται από το κλείσιμο επιχειρήσεων.
Προστασία όλων των εργαζομένων
Από το 1980, μια ευρωπαϊκή οδηγία προστάτευε τους εργαζομένους σε περίπτωση πτώχευσης, όμως δεν ανταποκρινόταν πλέον στις ταχείες εξελίξεις της όλο και πιο διεθνικής οικονομικής ζωής και στα διαφορετικά νομικά καθεστώτα που είχαν αναπτυχθεί για τους εργαζομένους. Έτσι, το 2002, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την τροποποίηση αυτής της οδηγίας, ώστε να διασφαλισθεί για μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων μια ελάχιστη προστασία σε περίπτωση που ο εργοδότης τους καθίστατο αφερέγγυος. Με αυτήν αναγνωρίζεται η ανάγκη προσέγγισης των νομοθεσιών των κρατών μελών στο συγκεκριμένο θέμα και βελτίωσης της συνεργασίας των διοικητικών τους υπηρεσιών.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπέβαλε πολυάριθμες προτάσεις για την ενίσχυση της νομοθεσίας αυτής προς όφελος των εργαζομένων και πέτυχε να ισχύει για το σύνολο σχεδόν των μισθωτών. Ο κοινοτικός αυτός νόμος προστατεύει εφεξής τους εργαζόμενους με μερική απασχόληση, τους εργαζόμενους με σύμβαση ορισμένου χρόνου και τους προσωρινά απασχολούμενους. Οι μόνοι που δεν καλύπτονται είναι όσοι απασχολούνται κατ' οίκον από κάποιο φυσικό πρόσωπο, καθώς και οι αλιείς που αμείβονται "με το κομμάτι".
Οι βουλευτές ζήτησαν επίσης έναν ευρύτερο ορισμό των διαδικασιών αφερεγγυότητας, ώστε να διασφαλίζεται καλύτερη προστασία όσων πέφτουν θύματα πτωχεύσεων. Κατόπιν αιτήματος του Κοινοβουλίου, η οδηγία ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να επεκτείνουν την προστασία των μισθωτών και στις άλλες καταστάσεις αφερεγγυότητας που προβλέπονται από το εθνικό τους δίκαιο. Χάρη σε αυτή τη νομική βάση, οι εργαζόμενοι που πλήττονται από το αναγκαστικό κλείσιμο επιχειρήσεων μπορούν να λαμβάνουν απλήρωτες οφειλές από τον οργανισμό εγγύησης καθενός από τα αντίστοιχα κράτη τους.
Η οδηγία του 1980 υποχρέωνε ήδη τα κράτη μέλη να συγκροτήσουν οργανισμό ο οποίος να εγγυάται στους εργαζομένους την καταβολή των οφειλών προς αυτούς, από μια επιχείρηση που έχει καταστεί αφερέγγυα. Οι τροποποιήσεις που εγκρίθηκαν το 2002 διευκρινίζουν τη λειτουργία των οργανισμών αυτών. Σε περίπτωση αφερεγγυότητας διεθνικών επιχειρήσεων που λειτουργούν στο έδαφος τουλάχιστον δύο κρατών μελών, η οδηγία επιβάλλει στον οργανισμό του κράτους όπου εργάζονται οι μισθωτοί να καταβάλλει τα ποσά που οφείλονται στους εργαζομένους.
Όχι στην ισοπέδωση προς τα κάτω
Το Κοινοβούλιο επικρότησε την ιδέα να καθορίζουν τα κράτη μέλη ανώτατα όρια για τις πληρωμές που πραγματοποιούνται από τον εθνικό οργανισμό εγγύησης. Ωστόσο, οι βουλευτές πέτυχαν να μην οδηγήσει η δυνατότητα αυτή στο να ισοπεδωθεί προς τα κάτω το επίπεδο των πληρωμών, κατάσταση η οποία θα ήταν κοινωνικώς απαράδεκτη.
Ένα σημαντικό αίτημα του Κοινοβουλίου ήταν να εισαχθεί στην οδηγία ένας ορισμός της έννοιας του "εργαζομένου" και να διευρυνθεί η έννοια του "απασχολουμένου" ώστε να μην υποδηλώνει απλώς τον "μισθωτό". Για παράδειγμα, μπορεί να αφορά και πρόσωπα που ασκούν αυτοαπασχόληση για λογαριασμό ενός εργοδότη ή που έχουν ένα μόνο πελάτη ή ακόμα και για εργαζόμενους με σύμβαση κατάρτισης (γιατρούς, βοηθούς ή άλλους). Το ΕΚ ζήτησε επανειλημμένως να ενισχυθεί η προστασία των άτυπων εργαζομένων (ανεξάρτητοι εργαζόμενοι, κατ' οίκον εργαζόμενοι, εργαζόμενοι στο πλαίσιο πολλαπλών συμβάσεων, κ.λπ.).
Προς μεγάλη λύπη των βουλευτών, οι προτάσεις αυτές δεν έγιναν δεκτές από τα κράτη μέλη. Ο ορισμός της έννοιας του "εργαζομένου" παραμένει στην εθνική αρμοδιότητα. Ωστόσο, το Κοινοβούλιο ενέκρινε την οδηγία, προκειμένου να τεθεί σύντομα σε ισχύ το συγκεκριμένο κείμενο. Ταυτόχρονα, το ΕΚ δεσμεύθηκε να συνεχίσει τις συζητήσεις για το ζήτημα των άτυπων εργαζομένων στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διεξήγαγε μελέτη για την κατάσταση των εργαζομένων αυτών και οργάνωσε, από κοινού με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δημόσια ακρόαση για το θέμα, ούτως ώστε να εξετασθεί η λήψη νέων μέτρων στο μέλλον.
Τα κράτη μέλη έχουν προθεσμία έως τις 8 Οκτωβρίου 2005 να συμμορφωθούν στη νέα οδηγία. Το 2010, η Επιτροπή θα υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έκθεση για την εφαρμογή και υλοποίησή της σε όλα τα κράτη μέλη.
|
