| Sektor audiowizualny w Unii Europejskiej zatrudnia bezpośrednio ponad milion osób. Ale niezależnie od jego znaczenia dla gospodarki, odgrywa on również ogromną rolę społeczną i kulturalną, bo przecież prawia każda europejskich rodzina ma telewizor. Pragnąc przeciwstawić się dominacji filmów amerykańskich, Parlament chce wspierać europejski sektor audiowizualny - to podstawowy cel programów MEDIA - a także bronić różnorodności kulturalnej i pluralizmu mediów.
Europejczyk idący do kina kupi - w 70% przypadków - bilet na film amerykański, podczas gdy filmy krajowe i europejskie gromadzą tylko 30% widowni. Ta dysproporcja może się pogłębić wraz z przystąpieniem do Unii nowych państw członkowskich. Tymczasem Traktat z Maastricht, który wszedł w życie w 1993 r., stanowi, że Wspólnota powinna zachęcać do współpracy między państwami członkowskimi i, w razie potrzeby, wspierać i uzupełniać ich działania w takich dziedzinach jak twórczość artystyczna, literacka i audiowizualna.
Nawet jeśli Unia produkuje dużo filmów (625 filmów pełnometrażowych wyprodukowanych w 2002 r. i 628 w 2001 r.), to ustępuje ona w tej dziedzinie Stanom Zjednoczonym, gdzie w 2001 r. wyprodukowano aż 739 filmów pełnometrażowych. Wśród państw Unii Francja plasuje się na czele dzięki 163 filmom wyprodukowanym w 2002 r., kolejne miejsca zajmują Włochy (96 filmów), Hiszpania (80) i Wielka Brytania (64). Spośród nowych państw członkowskich najwięcej filmów produkuje Polska (29 w 2001 r.), która wyprzedza Węgry (22) i Czechy (16).
Pomimo tej obfitości filmy europejskie trudno wyeksportować nawet do innych państw członkowskich i stąd potrzeba wsparcia. Obecnie dziewięć na dziesięć filmów europejskich, które trafiają na ekrany poza krajem pochodzenia, otrzymuje wsparcie z programu wspólnotowego MEDIA Plus. Pierwszy tego typu program - MEDIA I - powołano w 1991 r. na okres czterech lat. Następnie uruchomiono kolejną edycję programu pod nazwą MEDIA II na lata 1996-2000. Ich kontynuację w latach 2001-2005 stanowią programy MEDIA Plus i MEDIA Szkolenia - lepiej ukierunkowane i wyposażone w nieco większe środki. MEDIA Plus ma przede wszystkim na celu podnoszenie konkurencyjności europejskiego sektora audiowizualnego na rynku europejskim i międzynarodowym oraz ochronę europejskiego dziedzictwa audiowizualnego. Natomiast program MEDIA Szkolenia koncentruje się na podnoszeniu kwalifikacji zawodowych pracowników branży filmowo-telewizyjnej.
Cel I : Zwiększenie budżetu programu MEDIA
Parlament popiera te programy, chociaż wiele razy upominał się o zwiększenie ich budżetu. I tak w 2000 r. Parlament wnioskował o zwiększenie budżetu programu MEDIA Plus na okres 2001-2005 z 350 milionów euro przyznanych przez Radę do 480 milionów euro. Jednak, ponieważ opinie Parlamentu miały wówczas jedynie charakter doradczy, Rada nie uwzględniła tej propozycji. Rada odrzuciła również wniosek Parlamentu o zwiększenie budżetu programu MEDIA Szkolenia z 50 do 70 milionów euro, chociaż Parlament jest uprawniony do współdecydowania w tej dziedzinie.
W ostatnim czasie Parlament wypowiedział się w sprawie propozycji Komisji Europejskiej dotyczącej przedłużenia obu programów bez zmian strukturalnych aż do 31 grudnia 2006 r. Od wejścia w życie w 2003 r. Traktatu z Nicei Parlament ma w tej dziedzinie prawo do współdecydowania i może skuteczniej forsować swoje zdanie. Przesunięcia w budżecie zaproponowane przez Komisję Europejską pozwoliły na wyposażenie programu MEDIA Plus w całkowity budżet w wysokości 435,6 milionów euro (wobec 350 milionów przewidzianych początkowo na lata 2001-2005) oraz programu MEDIA Szkolenia w wysokości 57,4 milionów euro (wobec przewidzianych 50 milionów). Parlament, biorąc pod uwagę rozszerzenie Unii, zaproponował zwiększenie budżetu MEDIA Plus o 18 milionów euro oraz budżetu MEDIA Szkolenia o 2 miliony euro. Kolejny ruch należy do Rady.
Cel II : Podniesienie konkurencyjności kina europejskiego
W 2001 r. Paralement Europejski przyjął z własnej inicjatywy (w odróżnieniu od tekstów przedkładanych przez Komisje Europejską) raport dotyczący skuteczniejszego rozpowszechniania filmów europejskich na rynku wewnętrznym i w krajach kandydujących, w którym proponuje się stworzenie, oprócz już istniejących programów MEDIA, szeroko zakrojnego wspólnotowego planu wieloletniego, który ma na celu zwiększenie konkurencyjności europejskiego przemysłu filmowego. W sprawozdaniu deputowani zwrócili się do Komisji, Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) oraz Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI) o wsparcie ponadnarodowych struktur dystrybucji filmów europejskich w ramach akcji "Audiovisual i2i". Inicjatywa ta zmierza do wsparcia zastosowania technologii cyfrowych, zarówno na etapie produkcji jak i dystrybucji i rozpowszechniania. Chodzi o przeznaczenie większych inwestycji na edukację i doskonalenie zawodowe niż na zasilanie budżetów produkcji. Parlament Europejski zalecił również krajom członkowskim inwestowanie środków z funduszy strukturalnych w modernizację i budowę nowych sal kinowych w regionach słabiej rozwiniętych gospodarczo.
Deputowani zachęcili także Komisję do uwzględnienia dwóch celów: podniesienia konkurencyjności europejskiego sektora audiowizualnego i zachowania różnorodności kulturalnej. Żywe zainteresowanie obiema kwestiami widać również w przyjętej w 2003 r. rezolucji Parlamentu dotyczącej Układu ogólnego w sprawie handlu usługami (GATS) w ramach WTO, jak również w projekcie Konstytucji, który utrzymuje zasadę jednogłośności („wyjątek kulturalny”) przy podejmowaniu wszelkich decyzji dotyczących międzynarodowego handlu usługami kulturalnymi.
Cel III : Zagwarantowanie pluralizmu mediów
Od 1989 r. dyrektywa „Telewizja bez granic" reguluje swobodny przepływ usług audiowizualnych na terenie Wspólnoty, zmierzając do propagowania różnorodności kulturalnej i językowej oraz do wspierania europejskiego przemysłu audiowizualnego. W związku z planowaną nowelizacją tej dyrektywy, początkowo zapowiedzianą na 2002 r., Parlament Europejski już w 2001 r. zajął zdecydowane stanowisko: zdaniem deputowanych stacje telewizyjne powinny być zobowiązane do przeznaczenia pewnego minimum czasu antenowego na promocję filmów europejskich oraz do inwestowania kwot stanowiących pewną część ich obrotów w przemysł filmowy. Parlament pragnie również, by zakres zastosowania dyrektywy został rozszerzony na nowe usługi audiowizualne, takie jak rozpowszechnianie utworów w Internecie czy elektroniczne przewodniki po programach (EPG), oraz na kwestie dotyczące własności intelektualnej.
Ale o zapowiadanej nowelizacji dyrektywy jak na razie nie słychać. W 2003 r. deputowani, zniecierpliwieni tą zwłoką i zaniepokojeni wzrastającą koncentracją w sektorze, przyjęli kolejny raport. Wyrażają w nim przekonanie, że pluralizm gwarantuje zachowanie demokracji i różnorodności kulturalnej i w związku z tym domagają się uregulowań w kwestii własności mediów telewizyjnych, aby zapewnić pluralizm informacji i kultur w mediach.
|
