Parlament Europejski w działaniu
Najważniejsze
wydarzenia 1999-2004

 
Parlament Europejski (PE)
Reforma UE
Rozszerzenie
Prawa obywatelskie
Wymiar Sprawiedliwości
i Sprawy wewnętrzne
Stosunki zewnętrzne
Środowisko
i ochrona konsumenta
Transport /
Polityka regionalna
Rolnictwo / Rybołówstwo
Polityka gospodarcza
i walutowa
Polityka społeczna
i zatrudnienia / Prawa kobiet
Rynek wewnętrzny / Przemysł / Energia / Badania i Rozwój
Telekomunikacja
Internet
Prawa autorskie /
Społeczeństwo informacyjne
TV i przemysł filmowy
Liberalizacja sektora energetycznego
Energia odnawialna
Badania i Rozwój
(VI program ramowy)
 

EPP-ED PSE Group ELDR GUE/NGL The Greens| European Free Alliance UEN EDD/PDE


Lepsza ochrona autorów - w imię przyszłości zawodów twórczych

Nadeszła epoka powszechnej digitalizacji: dzięki nowym mediom teksty, utwory muzyczne i filmy dostępne są zawsze i wszędzie. Tanim kosztem można je kopiować bez ograniczeń. W społeczeństwie informatycznym konsument ma zawsze i wszędzie możliwość szybkiego dostępu do danych i korzystania z szerokiego zakresu informacji. Zamiast iść do biblioteki, może czytać teksty naukowe w internecie, wypalać własne CD z muzyką, a przecież na tym nie koniec.

Postęp technologiczny otwiera przed nami nowe horyzonty. Umożliwiając dostęp do dóbr intelektualnych i stwarzając nowe, zaskakujące możliwości, nie powinien jednak uniemożliwiać odpowiedniego wynagradzania autorów, producentów i aktorów. To samo dotyczy również obrotu utworami artystycznymi: unijny prawodawca stoi na stanowisku, że twórcy powinni czerpać zyski nie tylko z pierwszej sprzedaży swego dzieła, lecz również z dalszego jego rozpowszechniania. Dwie nowe ustawy ramowe Unii Europejskiej gwarantują twórcy długoterminowe korzyści płynące z jego dzieła, tak aby praca twórcza była opłacalna również w przyszłości.

Twórcy nie mogą być pokrzywdzeni

Unia Europejska dąży do rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Popiera rozwój innowacyjnych produktów i usług oraz stara się zapewnić należyte wynagrodzenie twórców, czemu służy dyrektywa dotycząca harmonizacji praw autorskich. Ustalenie dla państw członkowskich jednolitych zasad regulujących powielanie, odtwarzanie i rozpowszechnianie utworów ma na celu ochronę przed ich nielegalnym wykorzystaniem, na przykład "piractwem". Dyrektywa ta dostosowuje europejskie prawo autorskie do dzisiejszego stanu techniki oraz wypełnia międzynarodowe zobowiązania wynikające z dwóch umów zawartych w ramach Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO).

Dyrektywa dotycząca praw autorskich chroni kompozytorów, pisarzy i filmowców. Broni również - regulując kwestie nagrywania - praw muzyków, aktorów, radiowców, producentów nośników dźwięku i filmu. Od 22 grudnia 2002 roku prawo krajów członkowskich musi być zgodne z dyrektywą.

Według tej dyrektywy ten, kto tworzy dobra intelektualne, powinien móc również kontrolować ich powielanie. Przewiduje ona jednak szereg ściśle określonych wyjątków zapewniających jednocześnie ochronę interesów odbiorców. Państwa członkowskie mogą same decydować o ich zastosowaniu. Do wyjątków tych należy na przykład zezwolenie konsumentom na wykonywanie kopii na użytek własny, wykorzystanie twórczości do celów naukowych i dydaktycznych, udostępnienie jej archiwom, bibliotekom, programom informacyjnym czy też określonym grupom odbiorców, na przykład ludziom niepełnosprawnym.

Deputowani do Parlamentu Europejskiego pragnęli z jednej strony chronić uzasadniony interes publiczny, z drugiej zaś nie dopuścić do tego, by przewidziane wyjątki pozwoliły obchodzić prawo. Deputowani przeforsowali zasadę, że nawet w przypadku niektórych przepisów wyjątkowych, twórca musi otrzymać odpowiednie honorarium za wykorzystanie dzieła. Mimo sprzeciwu Rady posłowie wprowadzili zapis zabraniający powoływania się na dzieło bez podania nazwiska jego twórcy, "oprócz przypadków, gdy jest to niemożliwe". Rada opowiadała się za łagodniejszym sformułowaniem. Parlament skrócił również termin przyjęcia dyrektywy przez państwa członkowskie do półtora roku zamiast dwóch lat proponowanych przez Radę.

Artyści plastycy nie mogą pozostać bez środków do życia

Prawodawcy unijni zauważają również niedostateczną ochronę praw autorskich i zakłócenia konkurencji w dziedzinie sztuk plastycznych, których twórcy są w niektórych krajach Unii do dziś w gorszej sytuacji niż artyści z innych dziedzin sztuki. Podczas gdy kompozytorzy otrzymują pieniądze za każde wykorzystanie ich utworu w radio, artysta malarz wynagradzany jest jednorazowo - w chwili, gdy sprzedaje swój obraz. Konwencja Berneńska przewiduje wprawdzie korzyści finansowe twórcy przy każdej kolejnej sprzedaży jego dzieła, ale nie ma ona mocy prawnej. W niektórych krajach Unii Europejskiej prawo nie przewiduje udziału autorów dzieł plastycznych w zyskach z ich kolejnych sprzedaży, w innych zaś uznaje tę zasadę w mniejszym lub większym zakresie.

W przyszłości, według ujednoliconych na terenie UE przepisów, artyści plastycy będą wynagradzani przy kolejnych sprzedażach ich dzieł. Dyrektywa o przedłużonej ochronie majątkowych praw autorskich, która musi znaleźć się w prawie państw członkowskich do 1 stycznia 2006 roku, dotyczy przede wszystkim sztuki współczesnej, ponieważ prawo do wynagrodzenia wygasa w 70 lat po śmierci autora. Przedłużona ochrona praw autorskich ma zastosowanie jedynie wtedy, gdy dzieło sztuki sprzedawane jest przez osoby trudniące się tym zawodowo, na przykład handlarzy dzieł sztuki. Stawki wynagrodzenia autora są odwrotnie proporcjonalne do ceny sprzedaży dzieła i wynoszą od 4 do ¼ procenta. Państwa członkowskie mają prawo określić sytuacje szczególne, w których przedłużona ochrona praw autorskich nie ma zastosowania.

Mimo zgodności pomiędzy deputowanymi do Parlamentu i Radą Ministrów co do zamierzonych celów, brak było zgody w dwóch kwestiach. Pierwszą z nich była minimalna kwota, od której powinna obowiązywać przedłużona ochrona praw autorskich - Rada określiła jej wysokość na 4 000 euro, tym samym obejmując tą regulacją mniej dzieł sztuki niż życzył sobie Parlament, który zaproponował 1000 euro. Druga dotyczyła terminu wejścia ustaleń w życie i okresów przejściowych. Rada Ministrów chciała dać krajom członkowskim więcej czasu niż Parlament. W obu sprawach osiągnięto kompromis - przedłużona ochrona praw autorskich obejmuje wszystkie dzieła sztuki o wartości od 3 000 euro wzwyż, przy czym państwa członkowskie mogę ustalić niższą granicę. Rada przeforsowała własne stanowisko, że wynagrodzenie twórcy przy każdej kolejnej sprzedaży jego dzieła nie może przekroczyć 12 500 euro. Dyrektywa ma być wprowadzona w życie w terminie 4 lat - Parlament proponował dwa, zaś Rada 5 lat.

Światowa Organizacja Własności Intelektualnej

Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) jest wyspecjalizowanym ciałem Organizacji Narodów Zjednoczonych z siedzibą w Genewie, mającym za zadanie popieranie ochrony prawnej własności przemysłowej i praw autorskich. Do tej założonej w 1967 roku organizacji należy około 180 państw. Początki jej sięgają lat 80. dziewiętnastego wieku - Konwencji Paryskiej o ochronie własności przemysłowej (1883) i Konwencji Berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych (1883). Artykuł 14. Konwencji Berneńskiej, ostatni raz zmodyfikowanej w Paryżu w 1971 roku, zajmuje się szczegółowo przedłużoną ochroną praw autorskich.



  
Sprawozdawcy:
  
Prawa autorskie: Enrico Boselli (PES, I)
Wlasnosc intelektualna - prawo odsprzedazy w imieniu autora: Jürgen Zimmerling (EPP-ED, D)
WIPO (Swiatowa Organizacja Wlasnosci Intelektualnej)
  
Dziennik Urzedowy - postanowienia koncowe
  
Prawa autorskie
Wlasnosc intelektualna - prawo odsprzedazy w imieniu autora

 

 

 
  Publishing deadline: 2 April 2004