| Το 2001, στον ορίζοντα της διεύρυνσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να ενημερώσει την οδηγία του 1994 περί αποβλήτων συσκευασίας, που είχε στόχο να εμποδίσει τα απόβλητα συσκευασίας και να ενθαρρύνει τρόπους για ανάκτηση των πρώτων υλών που περιέχονται σε αυτά. Καθιερώθηκαν νέοι φιλόδοξοι στόχοι ανακύκλωσης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα προτιμούσε οι νέοι στόχοι να τεθούν σε ισχύ νωρίτερα, κατόρθωσε ωστόσο να εξασφαλίσει ότι η αναθεωρημένη νομοθεσία δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην πρόληψη.
Τα απόβλητα συσκευασίας αντιπροσωπεύουν σήμερα περίπου το 20% του βάρους και τα 40% του όγκου των αστικών αποβλήτων, τα περισσότερα από τα οποία καταλήγουν σε μονάδες αποτέφρωσης ή χώρους υγειονομικής ταφής. Μια πολιτική για τις συσκευασίες η οποία μειώνει τα απόβλητα όχι μόνο συνεισφέρει σε πιο καθαρό περιβάλλον αλλά μπορεί επίσης να δώσει ώθηση στην οικονομία, μειώνοντας το κόστος παραγωγής, ακόμη και προωθώντας τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στους κλάδους της ανάκτησης και της ανακύκλωσης.
Η νέα οδηγία, η οποία τέθηκε σε ισχύ το Φεβρουάριο του 2004, επιτρέπει στα κράτη μέλη να αποφασίζουν πώς θα επιτύχουν τους στόχους τους και κατά συνέπεια πώς θα καταμερίζουν την ευθύνη προς τούτο μεταξύ βιομηχανίας και δημόσιων αρχών. Ωστόσο, αναμένεται να θιγούν πολλοί βιομηχανικοί κλάδοι, δεδομένου ότι τα περισσότερα προϊόντα συσκευάζονται. Οι αυστηρότεροι στόχοι θα εφαρμοσθούν στη συσκευασία που περιέχει χάλυβα, ξύλο, γυαλί, πλαστικά ή χαρτί.
Ανακύκλωση και ανάκτηση
Η ανακύκλωση και η ανάκτηση είναι δύο συχνά συνδεδεμένοι τρόποι για την αντιμετώπιση των αποβλήτων συσκευασίας. Γενικά μιλώντας, ανακύκλωση είναι επανεπεξεργασία που δίνει το ίδιο ή άλλο υλικό (π.χ. χαρτί σε χαρτί, χαρτί σε λίπασμα). Η ανάκτηση είναι ανακύκλωση συν ανάκτηση ενέργειας, για παράδειγμα, με χρήση των αποβλήτων ως καυσίμων σε καμίνους τσιμεντοβιομηχανίας.
Όσον αφορά την ανακύλωση, η αναθεωρημένη νομοθεσία ζητεί αισθητή αύξηση του συνολικού στόχου σε σύγκριση με την οδηγία του 1994, αυξάνοντας τον ελάχιστο στόχο που πρέπει να επιτύχει κάθε κράτος μέλος έως τις 31 Δεκεμβρίου 2008 από 25% σε 55% του συνόλου των αποβλήτων συσκευασίας του. Επίσης θέτει ελάχιστους στόχους με την ίδια προθεσμία για την ανακύκλωση συγκεκριμένων υλικών που βρίσκονται σε τέτοια απόβλητα, δηλαδή 60% κατά βάρος για το γυαλί, 60% για το χαρτί και το χαρτόνι, 50% για τα μέταλλα, 22,5% για τα πλαστικά και 15% για το ξύλο. Επιπλέον, τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν μέτρα για να εξασφαλίσουν την κατασκευή υλικών συσκευασίας και άλλων προϊόντων χρησιμοποιώντας υλικά που έχουν προέλθει από απόβλητα συσκευασίας.
Όσον αφορά την ανάκτηση, η νέα οδηγία αφήνει αμετάβλητο τον ελάχιστο στόχο που είχε θεσπιστεί με την οδηγία του 1994. Τούτο σημαίνει ότι έως τις 31 Δεκεμβρίου 2008, κάθε κράτος μέλος θα υποχρεούται να ανακτά τουλάχιστον τον 60% κατά βάρος των υλικών συσκευασίας του.
Ωστόσο, ο νέος νόμος διευκρινίζει τον ορισμό της "ανάκτησης". Τώρα, ο όρος αυτός συμπεριλαμβάνει την καύση αποβλήτων συσκευασίας σε εργοστάσια αποτέφρωσης που διαθέτουν εγκαταστάσεις ανάκτησης ενέργειας, οι οποίες ανακτούν και χρησιμοποιούν την ενέργεια που είναι παραπροϊόν της αποτέφρωσης. Προηγουμένως, το Δικαστήριο των ΕΚ είχε αποφανθεί ότι η καύση αποβλήτων δεν μπορούσε να συνυπολογίζεται στους στόχους ανάκτησης της οδηγίας περί αποβλήτων συσκευασίας, αλλά πρέπει να θεωρείται απλώς ως διάθεση απορριμμάτων, έστω και αν ως παραπροϊόν παράγεται ενέργεια.
Προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι τα κράτη μέλη δεν καταστρατηγούν τους κανόνες εξάγοντας τα απόβλητά τους σε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης με χαμηλότερα πρότυπα προστασίας του περιβάλλοντος, το Κοινοβούλιο προσέθεσε ρήτρα στη νομοθεσία, η οποία ορίζει ότι τα απόβλητα συσκευασίας που εξάγονται από την ΕΕ μπορούν να συνεκτιμηθούν όσον αφορά την επίτευξη των στόχων μόνο εάν ο εξαγωγέας μπορεί να αποδείξει ότι η χρησιμοποιούμενη δραστηριότητα ανάκτησης ή ανακύκλωσης γίνεται σε συνθήκες γενικές γραμμές ισοδύναμες με εκείνες που προδιαγράφει το κοινοτικό δίκαιο.
Πρόληψη - ή το "πρασίνισμα" των προϊόντων συσκευασίας
Άλλο από τα επιτεύγματα του Κοινοβουλίου ήταν το γεγονός ότι εξασφάλισε ότι και η αναθεωρημένη μορφή της οδηγίας περί αποβλήτων διατηρούσε την εστίαση στην πρόληψη, που αποτελούσε έναν από τους βασικούς άξονες της νομοθεσίας του 1994, αντί να θέτει απλώς νέους στόχους ανακύκλωσης όπως αρχικά είχε προτείνει η Επιτροπή. Ως αποτέλεσμα της ώθησης του Κοινοβουλίου, οι παραγωγοί θα πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη για την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αντικτύπου της συσκευασίας τους.
Οι βουλευτές επέμειναν επίσης να υποβάλει η Επιτροπή έκθεση έως τον Ιούνιο του 2005 σχετικά με τον αντίκτυπο της οδηγίας. Η έκθεση πρέπει να αναζητήσει τρόπους ώστε η πρόληψη των αποβλήτων να γίνει απλούστερη και αποτελεσματικότερη, καθώς και τρόπους για τη σύγκριση του κόστους και του οφέλους της επαναχρησιμοποίησης σε σύγκριση με την ανακύκλωση.
Τί θεωρείται όμως συσκευασία;
Υπήρχαν αποκλίνουσες ερμηνείες στα κράτη μέλη σχετικά με την οδηγία του 1994 και ιδίως όσον αφορά τον ορισμό της συσκευασίας. Κατά συνέπεια, η αναθεωρημένη νομοθεσία πραγματοποιεί σαφέστερη διάκριση μεταξύ συσκευασίας και μη συσκευασίας και παραθέτει παραδείγματα. Τα κουτιά με γλυκά και η μεμβράνη που καλύπτει ένα κουτί CD θεωρούνται συσκευασία, ενώ οι εργαλειοθήκες, τα σακουλάκια τσαγιού, η κέρινη επίστρωση των τυριών, το δέρμα των αλλαντικών και οι γλάστρες λουλουδιών "που προορίζονται να μείνουν μαζί με το φυτό καθ' όλη τη διάρκεια ζωής του" δεν θεωρούνται. Οι βουλευτές εξασφάλισαν δέσμευση ότι ο κατάλογος των παραδειγμάτων θα αναθεωρείται από την Επιτροπή, με την προτεραιότητα στην κατάταξη ειδών όπως τα περιβλήματα CD και βιντεοταινιών, οι γλάστρες λουλουδιών, τα ρολλά χαρτιών υγείας, οι αυτοκόλλητες ετικέτες και το χαρτί περιτυλίγματος. Έτσι, στο μέλλον θα προκύψει μεγαλύτερη σαφήνεια για τους εμπλεκόμενους κλάδους.
Εξαιρέσεις
Η νέα νομοθεσία επιτρέπει κάποιο βαθμό ευελιξίας ως προς τις ημερομηνίες των στόχων ανάκτησης και ανακύκλωσης, δεδομένου ότι ορισμένα κράτη μέλη θα δυσκολεύονταν βραχυπρόθεσμα να πετύχουν τους στόχους. Στην Ελλάδα, με τα πολλά νησιά, στην Ιρλανδία, με τις αγροτικές και ορεινές περιοχές και στην Πορτογαλία όπου η κατανάλωση ειδών συσκευασίας είναι πολύ χαμηλή, χορηγήθηκε παράταση των προθεσμιών για την ανάκτηση και την ανακύκλωση, από το 2008 στο τέλος του 2011.
Τέλος, κατόπιν πιέσεων του Κοινοβουλίου εξασφαλίστηκε ότι στα νέα κράτη μέλη θα παραχωρηθούν εξαιρέσεις από τις ημερομηνίες-στόχους με βάση τα αιτήματα που έχουν ήδη εκφραστεί: 2012 για την Κύπρο, την Τσεχία, την Εσθονία, την Ουγγαρία, τη Λιθουανία, τη Σλοβακία και τη Σλοβενία, 2013 για τη Μάλτα, 2014 για την Πολωνία και 2015 για τη Λεττονία.
|
