| Ένα βουνό από ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απορρίμματα συσσωρεύεται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Κάθε καταναλωτής δημιουργεί κατά μέσο όρο 16 κιλά τέτοιων απορριμμάτων το χρόνο, πράγμα που σημαίνει ότι ετησίως παράγονται στην Ευρώπη έξι εκατομμύρια τόνοι. Πρόκειται για μια τεράστια σπατάλη πόρων, αλλά και για μείζονα περιβαλλοντικό κίνδυνο: οι ηλεκτρικές συσκευές και ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός περιέχουν μεγάλης τοξικότητας βαρέα μέταλλα και οργανικούς ρύπους. Με βάση τις νέες νομοθετικές διατάξεις της ΕΕ, οι κατασκευαστές θα υποχρεούνται πλέον να πληρώνουν για τη συλλογή και καταστροφή αυτών των προϊόντων.
Εκατομμύρια παλιές φρυγανιέρες, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ηλεκτρικές κουζίνες, ραδιόφωνα και τηλεοράσεις αποτελούν το ταχύτερα αυξανόμενο είδος απορριμμάτων στην ΕΕ, ανεξάρτητα αν οδηγούνται σε χωματερή του δήμου, πετάγονται σε κάποιο χωράφι ή ρίχνονται στον κάδο για τα άχρηστα, όταν ολοκληρώσουν τον σύντομο κύκλο ζωής τους.
Τον Δεκέμβριο του 2002, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε δύο νέες οδηγίες προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο ολοένα και μεγαλύτερος όγκος ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών απορριμμάτων. Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επέμειναν στην ενδυνάμωση των νομοθετικών σχεδίων, προκειμένου να διασφαλιστεί κυρίως ότι οι παραγωγοί θα πληρώνουν το κόστος για τη διαχείριση των απορριμμάτων που προκαλούν τα προϊόντα τους. Ωστόσο, νέες ευθύνες θα έχουν και οι καταναλωτές.
Ο παραγωγός πληρώνει
Χάρη στο Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι επιμέρους παραγωγοί θα καταβάλλουν το κόστος για τη συλλογή, ανάκτηση και ανακύκλωση των ηλεκτρονικών και των ηλεκτρικών απορριμμάτων που δημιουργούν τα προϊόντα τους. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, ότι οι καταναλωτές θα μπορούν να αποθέτουν δωρεάν τις παλιές ηλεκτρικές τους συσκευές σε χώρους συλλογής που θα βρίσκονται στη γειτονιά τους. Οι παραγωγοί πρέπει να αναλάβουν το κόστος για τη λειτουργία αυτών των σημείων συλλογής, καθώς και το συνεπακόλουθο κόστος της ανακύκλωσης ή της ανάκτησης. Ωστόσο, θα μπορούν να επιλέξουν είτε να διαχειρίζονται τους δικούς τους χώρους είτε να συμμετέχουν σε συλλογικά σχήματα.
Το κόστος για τη συλλογή προϊόντων που διατέθηκαν προς πώληση έως και τριάντα μήνες μετά την έναρξη ισχύος της οδηγίας ("ιστορικά απορρίμματα") θα το μοιραστούν οι παραγωγοί που εξακολουθούν να ασκούν δραστηριότητα στην αγορά όταν ανακύπτει το κόστος διάθεσης των απορριμμάτων, όπως είχε ζητήσει το Κοινοβούλιο. Οι παραγωγοί θα συμβάλλουν στο κόστος ανάλογα με το μερίδιο αγοράς που κατέχουν για κάθε είδος εξοπλισμού.
Ορφανά απορρίμματα
Όταν οι κατασκευαστές ή οι εισαγωγείς ηλεκτρικών προϊόντων έχουν κηρύξει πτώχευση ή είναι αδύνατον να εντοπισθούν, τότε δεν μένει κανείς να αναλάβει άμεσα την ευθύνη για τη διάθεση των συσκευών τους. Για να καλυφθεί το κόστος συλλογής και διάθεσης αυτών των "ορφανών προϊόντων", το Κοινοβούλιο επέμεινε στην καταβολή αρχικών εγγυήσεων από τους παραγωγούς έτσι ώστε το ενδεχόμενο κόστος για τα συγκεκριμένα απορρίμματα να μην επιβαρύνει τους άλλους παραγωγούς ή το κοινωνικό σύνολο. Οι εγγυήσεις αυτές μπορούν να πάρουν τη μορφή ασφάλισης για ανακύκλωση, παγωμένου τραπεζικού λογαριασμού ή εισφοράς σε ένα σύστημα για τη χρηματοδότηση της διαχείρισης αυτών των απορριμμάτων.
Το Κοινοβούλιο εξασφάλισε ότι οι παραγωγοί δεν θα μπορούν να παρακάμψουν τους κανόνες περί ανακύκλωσης μέσω του σχεδιασμού των προϊόντων τους, π.χ. δημιουργώντας προϊόντα με "έξυπνα τσιπ" που δεν είναι ανακυκλώσιμα (όπως τόνερ για εκτυπωτές). Επιπλέον, χάρη στην επιμονή των βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθιερώθηκαν αυστηροί κανόνες που διασφαλίζουν τον εντοπισμό του παραγωγού μέσω ενός σήματος, και τούτο διότι η επισήμανση αποτελεί βασικό στοιχείο ώστε το σύστημα να μπορεί να λειτουργήσει. Τα βαρέα μέταλλα και οι επιβραδυντές τοξικής φλόγας, που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή συσκευών, θα τεθούν υπό πλήρη απαγόρευση από τον Ιούλιο του 2006.
Δεσμευτικός στόχος όσον αφορά τη συλλογή απορριμμάτων
Τα κράτη μέλη πρέπει να μεριμνήσουν ώστε, έως τα τέλη του 2006, να συλλέγονται κατά μέσο όρο τουλάχιστον τέσσερα κιλά ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών απορριμμάτων ετησίως και ανά κάτοικο από τα ιδιωτικά νοικοκυριά. Ο αριθμός αυτός είναι δεσμευτικός και όχι προαιρετικός, λόγω της πίεσης που άσκησε το Κοινοβούλιο. Ένας νέος δεσμευτικός στόχος θα έχει τεθεί έως τα τέλη του 2008.
Ευθύνες των καταναλωτών
Οι καταναλωτές πρέπει επίσης να αναλαμβάνουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί για τα προϊόντα που αγοράζουν: θα απαγορεύεται να πετούν ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές μαζί με τα συνήθη οικιακά απορρίμματα.
Τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν μέτρα για την εφαρμογή όλων αυτών των ρυθμίσεων. Θα έχουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν πρόστιμα σε όσους καταστρατηγούν τους νέους κανόνες, είτε πρόκειται για κατασκευαστές είτε για καταναλωτές.
Τέλος, αξίζει να τονισθεί ότι οργανώσεις που εκπροσωπούν τη βιομηχανία, τους καταναλωτές και τους περιβαλλοντικούς φορείς, παρείχαν ένθερμη δημόσια υποστήριξη στα αιτήματα του Κοινοβουλίου - που τελικώς καρποφόρησαν - να πληρώνουν οι παραγωγοί το κόστος συλλογής και ανακύκλωσης, καθώς επίσης και να καταβάλλουν πρότερες εγγυήσεις για τη διαχείριση των ορφανών απορριμμάτων.
|
