|
Παρόλο που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα λειτουργεί ανεξάρτητα από τα εθνικά και κοινοτικά όργανα κατά τη λήψη των αποφάσεών της σε θέματα νομισματικής πολιτικής, εξακολουθεί να υπόκειται σε δημοκρατικό έλεγχο και υποχρεούται, βάσει της Συνθήκης ΕΚ, να λογοδοτεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο Υπουργών. Ο Πρόεδρος της ΕΚΤ παρουσιάζεται ενώπιον της Ολομέλειας του Κοινοβουλίου μία φορά το χρόνο και ενώπιον της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής του ΕΚ αρκετές φορές στη διάρκεια του έτους. Το Κοινοβούλιο έχει επίσης συμβουλευτικό ρόλο όσον αφορά τον διορισμό των νέων μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ.
Την ΕΚΤ διοικούν δύο κύρια όργανα, το Διοικητικό Συμβούλιο και η Εκτελεστική Επιτροπή, των οποίων προεδρεύει ο Πρόεδρος της ΕΚΤ (βλ. ένθετο). Βάσει του άρθρου 113 της Συνθήκης ΕΚ, ο Πρόεδρος της ΕΚΤ υποχρεούται να υποβάλλει την ετήσια έκθεση της Τράπεζας στην Ολομέλεια του Κοινοβουλίου, συνήθως τον Ιούλιο, οπότε οι βουλευτές έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις τους για τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ. Η συζήτηση ολοκληρώνεται με κοινοβουλευτικό ψήφισμα, στο οποίο πάντοτε υποστηρίζεται σθεναρά η ανεξαρτησία της Τράπεζας και η νομισματική της πολιτική. Το Κοινοβούλιο έχει επίσης στηρίξει τις εκκλήσεις που απηύθυνε η ΕΚΤ στα κράτη μέλη προκειμένου να προβούν σε διαρθρωτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, οι ευρωβουλευτές ασκούν εντονότερη κριτική ως προς την πολιτική ενημέρωσης της Τράπεζας και συχνά της έχουν ζητήσει μεγαλύτερη διαφάνεια. Η Τράπεζα έχει αποδεχθεί ορισμένες από τις προτάσεις του Κοινοβουλίου, όπως η δημοσίευση οικονομετρικών μοντέλων, αν και είναι απρόθυμη να υιοθετήσει κάποιες άλλες προτάσεις. Μακροχρόνιο αίτημα του Κοινοβουλίου είναι η δημοσίευση των συνοπτικών πρακτικών για κάθε συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου, συμπεριλαμβανομένων των θέσεων τόσο των συμφωνούντων όσο και των διαφωνούντων. Το Κοινοβούλιο έχει επίσης ζητήσει, η λήψη των αποφάσεων να γίνεται με ψηφοφορία και όχι με συναίνεση, έτσι ώστε να επιταχύνεται η ανταπόκριση στις οικονομικές εξελίξεις.
Άλλη πτυχή της δημοκρατικής εποπτείας της ΕΚΤ είναι ο τακτικός "νομισματικός διάλογος" μεταξύ της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής του Κοινοβουλίου και του Προέδρου και Αντιπροέδρου της Τράπεζας. Σύμφωνα με τη Συνθήκη, μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής "μπορούν" να παρίστανται ενώπιον κοινοβουλευτικών επιτροπών, και ο πρώτος Πρόεδρος της ΕΚΤ, Wim Duisenberg, συμφώνησε να παρουσιάζεται ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής τέσσερις φορές το χρόνο. Ο νέος Πρόεδρος, Jean-Claude Trichet, έχει υποσχεθεί να συνεχίσει αυτή την παράδοση. Οι ευρωβουλευτές ολόκληρου του πολιτικού φάσματος έχουν πάρει πολύ σοβαρά αυτή τη δυνατότητα εξέτασης του ρόλου της ΕΚΤ, θέτοντας ερωτήσεις σχετικά με τους στόχους πληθωρισμού, την οικονομική κατάσταση, την πολιτική επιτοκίων, τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, το Σύμφωνο Σταθερότητας, καθώς και για πολλά άλλα θέματα. Πλήρη πρακτικά αυτών των συνεδριάσεων δημοσιεύονται στο Διαδίκτυο.
Καταστατικό της ΕΚΤ και διορισμός των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής
Η διαβούλευση με το Κοινοβούλιο είναι αναγκαία πριν πραγματοποιηθούν οιεσδήποτε αλλαγές στο Καταστατικό της Κεντρικής Τράπεζας. Τον Μάρτιο του 2003, ευρωβουλευτές επέκριναν μια πρόταση για τη μεταρρύθμιση των διαδικασιών ψηφοφορίας στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ, που είχε ως στόχο να επιτρέψει την καλύτερη λειτουργία του Συμβουλίου αν επεκταθεί η ευρωζώνη. Το Κοινοβούλιο ήθελε να διατηρηθεί ο κανόνας των απεριόριστων δικαιωμάτων ψήφου για όλους τους διοικητές των κεντρικών εθνικών τραπεζών της ευρωζώνης, οι οποίοι, μαζί με την Εκτελεστική Επιτροπή, λαμβάνουν τις αποφάσεις για τη μεσοπρόθεσμη πολιτική. Ωστόσο, οι υπουργοί Οικονομικών προχώρησαν και συμφώνησαν σε ένα νέο σύστημα με βάση το οποίο το δικαίωμα ψήφου θα ασκείται εκ περιτροπής από τις χώρες της ευρωζώνης, έτσι ώστε να μην ψηφίζουν κάθε φορά όλοι οι διοικητές.
Η διαβούλευση με το Κοινοβούλιο απαιτείται επίσης και για το διορισμό όλων των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου, ο οποίος κατά την παρούσα κοινοβουλευτική περίοδο αντικαταστάθηκε, όταν οι ευρωβουλευτές ενέκριναν τον διορισμό του Jean-Claude Trichet ως επικεφαλής της Τράπεζας για οκταετή θητεία. Ο κ. Trichet είναι Πρόεδρος από την 1η Νοεμβρίου 2003, όταν παραιτήθηκε ο κ. Duisenberg. Κατά την παρούσα κοινοβουλευτική περίοδο, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν επίσης τους διορισμούς του νέου Αντιπροέδρου της ΕΚΤ, Λουκά Παπαδήμου, το 2002, και ενός άλλου μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής, της Gertrude Tumpel-Gugerell, το 2003. Πριν από τις ψηφοφορίες για το διορισμό τους στην Ολομέλεια του Κοινοβουλίου, οι υποψήφιοι πρέπει να απαντήσουν σε γραπτό ερωτηματολόγιο το οποίο συντάσσει η Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής. Οφείλουν επίσης να συμμετάσχουν σε ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την οποία διοργανώνει η ίδια επιτροπή και κατά την οποία οι ευρωβουλευτές έχουν τη δυνατότητα να αξιολογήσουν την επαγγελματική ικανότητα των υποψηφίων και την προθυμία τους να συνεργαστούν με το Κοινοβούλιο. Αν και σε αυτές τις περιπτώσεις οι γνώμες του Κοινοβουλίου δεν είναι δεσμευτικές, δεν θα ήταν πολιτικά συνετό από μέρους των κυβερνήσεων της ΕΕ να διορίσουν στην Εκτελεστική Επιτροπή ένα πρόσωπο που έχει απορριφθεί από το Κοινοβούλιο.
Τα διοικητικά όργανα της ΕΚΤ
Η ΕΚΤ έχει δύο διοικητικά όργανα. Το Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο αποτελείται από την Εκτελεστική Επιτροπή και τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών των χωρών της ευρωζώνης, αποφασίζει για τη συνολική νομισματική πολιτική της ευρωζώνης και καθορίζει τα επιτόκια. Η Εκτελεστική Επιτροπή, τα έξι μέλη της οποίας διορίζονται από τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων της ευρωζώνης, εφαρμόζει τη νομισματική πολιτική βάσει των κατευθυντηρίων γραμμών του Διοικητικού Συμβουλίου.
|
